تاج العروس من جواهر القاموس: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'تاج العروس (ابهام زدایی)' به 'تاج العروس (ابهام‌زدایی)') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
| کد کنگره =PJ 6620 /م4ت2 | | کد کنگره =PJ 6620 /م4ت2 | ||
| موضوع = | | موضوع = | ||
زبان عربی - | زبان عربی - واژه‌نامه‌ها | ||
| ناشر = | | ناشر = | ||
دار الفکر | دار الفکر | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =20 | | تعداد جلد =20 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =00640 | ||
| کتابخوان همراه نور =00640 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|تاج العروس (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''تاج العَروس من جواهر القاموس''' اثر [[مرتضی زبیدی، محمد|سيد مرتضى حسینى زبيدى واسطى]]، فرهنگ عربى به عربى و شرحى | '''تاج العَروس من جواهر القاموس''' اثر [[مرتضی زبیدی، محمد|سيد مرتضى حسینى زبيدى واسطى]]، فرهنگ عربى به عربى و شرحى انتقادی بر [[القاموس المحيط|القاموس]] [[فیروزآبادی، محمد بن یعقوب|فيروزآبادى]] است؛ چرا كه در جاى‌جاى كتاب نقدهاى مختلفى ديده مى‌شود كه عمده آن بر [[القاموس المحيط|قاموس المحيط]] است. اين معجم در شمار آخرين معجم‌هاى مفصل است كه حاوى بيش از 120 هزار لغت بوده و در 20 جلد منتشر شده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۵: | ||
[[مرتضی زبیدی، محمد|زبيدى]] در مقدمه‌ى پرتكلف و مسجع خود كه بيشتر الفاظ غريب را در آن به‌كار برده، با برشمردن ده هدف، به علل تأليف كتابش اشاره كرده است كه از آن جمله مى‌توان به نواقص كار [[فیروزآبادی، محمد بن یعقوب|فيروزآبادى]] و گستردگى زبان عربى اشاره كرد. | [[مرتضی زبیدی، محمد|زبيدى]] در مقدمه‌ى پرتكلف و مسجع خود كه بيشتر الفاظ غريب را در آن به‌كار برده، با برشمردن ده هدف، به علل تأليف كتابش اشاره كرده است كه از آن جمله مى‌توان به نواقص كار [[فیروزآبادی، محمد بن یعقوب|فيروزآبادى]] و گستردگى زبان عربى اشاره كرد. | ||
وى علاوه بر توضيح مصطلحات پزشکى، ذكر اسامى خاص، استفاده از نشانه‌هاى اختصارى، ضبط دقيق واژگان و تفاوت گذاشتن ميان حرف عله‌ى واوى و يايى خود نيز حدود 20 هزار واژه به کتاب‌هاى لغوى پيشينيان چون المحيط | وى علاوه بر توضيح مصطلحات پزشکى، ذكر اسامى خاص، استفاده از نشانه‌هاى اختصارى، ضبط دقيق واژگان و تفاوت گذاشتن ميان حرف عله‌ى واوى و يايى خود نيز حدود 20 هزار واژه به کتاب‌هاى لغوى پيشينيان چون المحيط ابن عباد، العباب صغانى، المحكم ابن سيده و البحر المحيط و النهر الماد اندلسى و [[الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربية|الصحاح]] [[جوهری، اسماعیل بن حماد|جوهرى]] افزوده است. | ||
در جلد اول كتاب سه مقدمه از ناشر، محقق، و مؤلف ارائه شده است. در مقدمه محقق، در ضمن ده مقصد به مباحثى درباره زبان شناختى و فقه اللغه، آداب لغوى، انگيزه تألیف، شرح حال مؤلف و اساتيد او پرداخته شده است. در ادامه شرح مبسوطى از خطبه مصنف ذكر شده سپس متن كتاب آغاز شده و در هر يك از مجلدات تعدادى از حروف ذكر شده است. | در جلد اول كتاب سه مقدمه از ناشر، محقق، و مؤلف ارائه شده است. در مقدمه محقق، در ضمن ده مقصد به مباحثى درباره زبان شناختى و فقه اللغه، آداب لغوى، انگيزه تألیف، شرح حال مؤلف و اساتيد او پرداخته شده است. در ادامه شرح مبسوطى از خطبه مصنف ذكر شده سپس متن كتاب آغاز شده و در هر يك از مجلدات تعدادى از حروف ذكر شده است. | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۲: | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
تاج العروس نخستين بار در 1286-1287ق به طور ناقص در پنج مجلد به چاپ رسيد. سپس در 1307ق در ده مجلد به طور كامل چاپ شد؛ اما اين چاپ نيز كاستى‌هاى فراوانى داشت، تا آنكه چاپخانه‌ى دارالفكر در بيروت به سرپرستى [[جواد علی|جواد على]] اين كتاب را به شكلى مقبول به چاپ رساند | تاج العروس نخستين بار در 1286-1287ق به طور ناقص در پنج مجلد به چاپ رسيد. سپس در 1307ق در ده مجلد به طور كامل چاپ شد؛ اما اين چاپ نيز كاستى‌هاى فراوانى داشت، تا آنكه چاپخانه‌ى دارالفكر در بيروت به سرپرستى [[جواد علی|جواد على]] اين كتاب را به شكلى مقبول به چاپ رساند. خاورشناس انگلیسی قرن نوزدهم آقای «ادوارد ویلیام لین» (Edward William Lane) درگذشته به سال 1876 آن را به انگليسى ترجمه كرده، و مد القاموس (بيروت، 1980م) نام نهاده است (ترجمه انگلیسی ادوارد لین طی 30 سال (1863-1893) در 8 جلد قطور رحلی سه ستونی در لندن منتشر شده بود. شایان ذکر است که عمر «لین» برای تکمیل کارش کفاف نداد تا آنکه نوه برادرش - یا خواهرش - با نام «استانلی لین پول» - درگذشته به سال 1931 - کار تألیف را به اتمام رساند، هر چند کار او نسبت به کار لین بزرگ کیفیت کمتری داشت.). عاصم افندى نيز اين كتاب را به تركى ترجمه كرده است. يكى از جديدترين چاپ‌ها توسط دارلهداية در 25 جلد به چاپ رسيده است. | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۹: | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[القاموس المحيط]] | [[القاموس المحيط]] | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (مصری، قبطی، سامی، آشوری، سومری، عبری، آرامی، سریانی، عربی، حبشی)]] | [[رده:زبان و ادبیات شرقی (مصری، قبطی، سامی، آشوری، سومری، عبری، آرامی، سریانی، عربی، حبشی)]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳۰ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۱۴
| تاج العروس من جواهر القاموس | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شیری، علی (محقق)
فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (نویسنده) مرتضی زبیدی، محمد بن محمد (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | القاموس المحیط. شرح
تاج العروس فی شرح القاموس شرح تاج العروس من جواهر القاموس |
| ناشر | دار الفکر |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1414 ق یا 1994 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | زبان عربی - واژه‌نامه‌ها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 20 |
| کد کنگره | PJ 6620 /م4ت2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تاج العَروس من جواهر القاموس اثر سيد مرتضى حسینى زبيدى واسطى، فرهنگ عربى به عربى و شرحى انتقادی بر القاموس فيروزآبادى است؛ چرا كه در جاى‌جاى كتاب نقدهاى مختلفى ديده مى‌شود كه عمده آن بر قاموس المحيط است. اين معجم در شمار آخرين معجم‌هاى مفصل است كه حاوى بيش از 120 هزار لغت بوده و در 20 جلد منتشر شده است.
ساختار
كتاب 28 باب، و هر باب 28 فصل به شماره‌ى حروف الفبا دارد. البته در برخى از بابها، شماره‌ى فصول به 28 نمى‌رسد، مانند باب حاء، سين، شين و ظاء. مؤلف در تنظيم واژه‌ها همچون فيروزآبادى، روش پايانى الفبايى را كه همان «روش قافيه‌اى» يا «روش باب و فصل» بود، برگزيد. در اين روش با توجه به حرف پايانى كلمه، آن را بر اساس ترتيب الفبايى در باب مخصوص آن حرف جاى مى‌دهند. سپس با رعايت حرف اول و دوم و سوم و چهارم واژه، آن را در فصلى كه درون اين باب قرار دارد، مى‌نهند.
گزارش محتوا
زبيدى 29ساله بود (1174ق) كه به تألیف كتاب اقدام نمود و چهارده سال در پاى آن زحمت كشيد. در اين كار، وى حدود 500منبع را پيش روى داشت.هاشم طه شلاش تنها به استناد منابع ذكر شده در متن تاج، سعى كرده است اين کتاب‌ها را استخراج و بر اساس موضوع، تقسيم‌بندى كند كه از جمله مى‌توان به اين موارد اشاره كرد: حدود 26 كتاب لغت، 15 معجم خاص، 27 كتاب درباره‌ى اسماء و صفات، 16 كتاب درباره‌ى مثلثات، اضداد، نوادر و فروق، 6 كتاب معرب و دخيل، 23 كتاب در علم نحو، 18 كتاب در علم صرف و 24 كتاب در باب پژوهشهاى لغوى.
مؤلف علاوه بر زبان مادرى‌اش، به زبانهاى فارسی و تركى نيز آگاهى داشت. به همين سبب، در بسيارى از جايها به ريشه‌يابى لغات معرب پرداخته است. از جمله منابع وى در اين زمينه مى‌توان به المعرب جواليقى، شفاءالغليل خفاجى، برهان قاطع و ديوان سنايى اشاره كرد. همچنين اعتقاد بر اين است كه سه‌چهارم تاج برگرفته از لسان‌العرب است.
زبيدى در مقدمه‌ى پرتكلف و مسجع خود كه بيشتر الفاظ غريب را در آن به‌كار برده، با برشمردن ده هدف، به علل تأليف كتابش اشاره كرده است كه از آن جمله مى‌توان به نواقص كار فيروزآبادى و گستردگى زبان عربى اشاره كرد.
وى علاوه بر توضيح مصطلحات پزشکى، ذكر اسامى خاص، استفاده از نشانه‌هاى اختصارى، ضبط دقيق واژگان و تفاوت گذاشتن ميان حرف عله‌ى واوى و يايى خود نيز حدود 20 هزار واژه به کتاب‌هاى لغوى پيشينيان چون المحيط ابن عباد، العباب صغانى، المحكم ابن سيده و البحر المحيط و النهر الماد اندلسى و الصحاح جوهرى افزوده است.
در جلد اول كتاب سه مقدمه از ناشر، محقق، و مؤلف ارائه شده است. در مقدمه محقق، در ضمن ده مقصد به مباحثى درباره زبان شناختى و فقه اللغه، آداب لغوى، انگيزه تألیف، شرح حال مؤلف و اساتيد او پرداخته شده است. در ادامه شرح مبسوطى از خطبه مصنف ذكر شده سپس متن كتاب آغاز شده و در هر يك از مجلدات تعدادى از حروف ذكر شده است.
بعد از اتمام تاج العروس اين كتاب از استقبال بسيارى برخوردار شد؛ مثلاً بزرگانى چون سلطان دارفور، پادشاه مغرب و روم يك نسخه از كتابش را درخواست كردند و علماى غزه، دمشق، حلب، آذربايجان، تونس، ديار بكر و... خواستار اجازه‌ى روايت شدند؛ همچنين، در وصف آن اشعارى چند سروده شده است. پژوهشگران معاصر نيز گاه به تاج‌العروس‌عنايت داشته‌اند؛ از جمله عطاردى خبوشانى، نام همه‌ى كسانى را كه زبيدى به آنها استناد كرده، در دو جلد به نام الرجال في تاج العروس گرد آورده است. همچنين شوقى معرى در پايان‌نامه‌ى دكترى خود، همه‌ى مسائل مربوط به دستور زبان كتاب را به نام معجم مسائل النحو و الصرف في تاج العروس استخراج كرده است. هاشم طه شلاش نيز در تز دكترى خود به نام الزبيدى في كتابه تاج العروس، بعد از پرداختن به زندگى‌نامه‌ى مؤلف، سعى كرده است به تفصيل چگونگى كار زبيدى را در تاج العروس بررسى كند.
وضعيت كتاب
تاج العروس نخستين بار در 1286-1287ق به طور ناقص در پنج مجلد به چاپ رسيد. سپس در 1307ق در ده مجلد به طور كامل چاپ شد؛ اما اين چاپ نيز كاستى‌هاى فراوانى داشت، تا آنكه چاپخانه‌ى دارالفكر در بيروت به سرپرستى جواد على اين كتاب را به شكلى مقبول به چاپ رساند. خاورشناس انگلیسی قرن نوزدهم آقای «ادوارد ویلیام لین» (Edward William Lane) درگذشته به سال 1876 آن را به انگليسى ترجمه كرده، و مد القاموس (بيروت، 1980م) نام نهاده است (ترجمه انگلیسی ادوارد لین طی 30 سال (1863-1893) در 8 جلد قطور رحلی سه ستونی در لندن منتشر شده بود. شایان ذکر است که عمر «لین» برای تکمیل کارش کفاف نداد تا آنکه نوه برادرش - یا خواهرش - با نام «استانلی لین پول» - درگذشته به سال 1931 - کار تألیف را به اتمام رساند، هر چند کار او نسبت به کار لین بزرگ کیفیت کمتری داشت.). عاصم افندى نيز اين كتاب را به تركى ترجمه كرده است. يكى از جديدترين چاپ‌ها توسط دارلهداية در 25 جلد به چاپ رسيده است.
منابع مقاله
- مقدمه و متن كتاب
- دايرةالمعارف بزرگ اسلامى، واژه تاج العروس