سنایی، مجدود بن آدم: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۳:۴۸

آرامگاه سنایی در شمال شهر غزنی

نام	سنایی، مجدود بن آدم
نام‎های دیگر	سنایی، ابوالمجد مجدود بن آدم سنایی غزنوی
نام پدر	آدم
متولد	465 یا 473ق
محل تولد	غزنین
رحلت	525 یا 545ق
اساتید
برخی آثار	دیوان حکیم سنایی غزنوی بر اساس معتبرترین نسخه‌ها حدیقة الحقیقة و شریعة الطریقة مکاتیب سنایی
کد مؤلف	AUTHORCODE03480AUTHORCODE

ابوالمجد مجدود بن آدم (465 یا 473-525 یا 545ق)، معروف به سنایی، شاعر شیعى و عارف دوره غزنویان در قرن پنجم و ششم.

ولادت

سنایی در 465 یا 473ق در غزنین افغانستان متولد شد.

گرایش به عرفان

در آغاز جوانى شاعرى دربارى و مداح مسعود بن ابراهیم غزنوى و بهرامشاه بن مسعود بود. ولى بعد از سفر خراسان و اقامت چندساله در آن شهر و ملاقات با مشایخ تصوف در او تغییرى ایجاد شد و کارش به زهد و انزوا و تأمل در حقایق عرفانى کشید بروز شخصیت سنایی از این اوان صورت گرفت و در این دوره است که او به سرودن قصائد معروف خود در زهد و وعظ و عرفان و ایجاد منظومه‌های مشهور پرداخت.

وى در طریقت مرید شیخ ابویوسف یعقوب همدانى بود. مولانا جلال‌الدین رومى با وجود کمال فضل خود را از متابعان شیخ سنایی می‌داند اثر سنایی در تغییر سبک شعر فارسى و ایجاد تنوع و تجدد در آن مسلم است. سنایی یکى از بزرگ‌ترین شاعران ایران و معروف‌ترین شاعر تصوف و بنیان‌گذار این فن است. وى بعد از بازگشت از سفر مکه، مدتى در بلخ بسر برد و از آنجا به سرخس و مرو و نیشابور رفت و هرجا چندى در سایه‌ تعهد و نیکو داشت بزرگان علم و روساى محل بسر می‌برد.

در آغاز کار که شاعر مداح بود، روش شاعران دوره اول غزنوى خاصه عنصرى و فرخى را تقلید می‌کرد؛ و در دوره‌ دوم که دوره‌ تغییر حال و تکامل معنوى اوست، آثار او پر است از معارف و حقایق عرفانى و حکمى و اندیشه‌های دینى و زهد و وعظ و ترک و تمثیلات تعلیمى که با بیانى شیوا و استوار ادا شده است.

مهارت در شعر

وى براى اثبات مقاصد خود و اصطلاحات وافر علمى از علوم مختلف زمان که در همه‌ آن‌ها صاحب اطلاع بوده، آراسته است و به همین سبب بسیارى از ابیات او دشوار و محتاج شرح و تفسیر شده است. این روش که سنایی در پیش گرفت مبدأ و تحول بزرگى در شعر فارسى و یکى از علل انصراف شعر از امور ساده و توضیحات عادى و توجه آنان به مسائل مشکل‌تر و سرودن قصاید طولانى در زهد، وعظ، حکمت، عرفان و اخلاق شده است.

مذهب سنایی

سنايى همانند بسيارى از همشهریانش بر مذهب ابو حنيفه نعمان بن ثابت (٨٠-١٥٠ ه.ق) بود. ستایش خلفای چهار گانه و احترام هریک از ایشان در حدیقۀ سنایی آمده است. اما در همین کتاب و در میان همین ستایش نامه‌ها می توان به ارادت وی به خاندان پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) و فرزندان وی پی برد. او سخت گیری و تعصّب دینی را تقبيح می کند و زشت می‌انگارد و رهایی را در روی آوردن به دين وراه حقيقى كه راه قرآن و پيامبر(ص)است میداند و مسلمانان را از پرداختن به اختلافات مذهیی نھی می کند. سنایی خود نیز اگرچه در ابتدای زند گی مطابق سنتهای خانواد گی به پیروی از مذهب ابو حنیفه منسوب است، اما در طول دوران زند گی و تغییرات و انقلابات روحی که بعدها دچار آن شد، بی تعصبی در دین و تساهل و تسامح مذهبی را پیشه می‌کند.^[۱]

شاعران معاصر سنایی

از شعراى معاصر وى: مسعود سعد سلمان، عثمان مختارى، سید حسن غزنوى، معزى، انورى، سوزنى را می‌توان نام برد.

وفات

او در سال 525 یا 545ق در غزنین درگذشت.

آثار

حدیقة الحقیقة و شریعة الطریقة؛
سیر العباد؛
دیوان؛
کارنامه بلخ؛
تحریمه القلم؛
مکاتیب سنایی.

از آثار منسوب به او:

طریق التحقیق؛
عقل نامه؛
عشق نامه؛
سنائى‌ آباد^[۲].

پانویس

↑ ر.ک: حسینی، مریم، ص 8
↑ نصیری، محمدرضا، ج3، ص256

منابع مقاله

نصیری، محمدرضا، اثر آفرینان: زندگی‌نامه نام‌آوران فرهنگی ایران (از آغاز تا 1300ش)، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران، چاپ دوم، 1384
حسینی، مریم، گلگشتی در شعر و اندیشۀ سنایی: گزیده‌ای از حدیقة الحقیقة، سیر العباد، غزلیات و قصیده‌های سنایی، تهران، انتشارات سمت، 1400

وابسته‌ها

دیوان حکیم سنایی غزنوی بر اساس معتبرترین نسخه‌ها

دیوان حکیم ابوالمجد مجدود بن آدم سنائی غزنوی

حدیقة الحقیقة و شریعة الطریقة

سير العباد الی المعاد

مثنوی طریق التحقیق

مکاتیب سنایی

طریق التحقیق

گزیده اشعار حدیقه سنایی غزنوی

برگزیده اشعار سنایی

حدیقة الحقیقة و شریعة الطریقة (فخری نامه)

شرح عبداللطيف عباسی بر حديقه سنايی

غزل‌های حکيم سنايي غزنوي (بر اساس شش نسخه کهن خطی)

حديقة الحقيقة و شريعة الطريقة (ويرايش جديد)

گزيده حديقة الحقيقة

[1] ر.ک: حسینی، مریم، ص 8

[2] نصیری، محمدرضا، ج3، ص256

[۱]

[۲]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+<div class="wikiInfo">
-[[پرونده:NUR03480.jpg|بندانگشتی|سنایی، مجدود بن آدم]]
+[[پرونده:NUR03480.jpg|بندانگشتی|آرامگاه سنایی در شمال شهر غزنی]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
 |-
-! نام!! data-type='authorName'|سنایی، مجدود بن آدم
+! نام!! data-type="authorName" |سنایی، مجدود بن آدم
 |-
 |نام‎های دیگر
-|data-type='authorOtherNames'| سنایی، ابوالمجد مجدود بن آدم
+| data-type="authorOtherNames" | سنایی، ابوالمجد مجدود بن آدم
 سنایی غزنوی
 |-
 |نام پدر
-|data-type='authorfatherName'|
+| data-type="authorfatherName" |آدم
 |-
 |متولد
-|data-type='authorbirthDate'|
+| data-type="authorbirthDate" |465 یا 473ق
 |-
 |محل تولد
-|data-type='authorBirthPlace'|
+| data-type="authorBirthPlace" |غزنین
 |-
 |رحلت
-|data-type='authorDeathDate'|525 ق
+| data-type="authorDeathDate" |525 یا 545ق
 |-
 |اساتید
-|data-type='authorTeachers'|
+| data-type="authorTeachers" |
 |-
 |برخی آثار
-|data-type='authorWritings'|
+| data-type="authorWritings" |[[دیوان حکیم سنایی غزنوی بر اساس معتبرترین نسخه‌ها]]
-|-class='articleCode'
+[[حدیقة الحقیقة و شریعة الطریقة]]
+[[مکاتیب سنایی]]
+|- class="articleCode"
 |کد مؤلف
-|data-type='authorCode'|AUTHORCODE3480AUTHORCODE
+| data-type="authorCode" |AUTHORCODE03480AUTHORCODE
 |}
 </div>
-'''ابوالمجد بن آدم''' متخلّص به '''سنايى'''، شاعر و عارف در اواسط يا اوايل نيمه دوّم قرن پنجم هجرى در غزنين چشم به جهان گشود. پس از آگاهى از فنون زبان و سخنورى، به عادت شاعران زمانه به دربار رو آورد و در دستگاه غزنويان به جرگه شاعران مدّاح درآمد.زندگى سنايى در آغاز آميخته با آلودگى‌هاى اهل دربار بود، تا اين‌كه به جذبه حقّ متحوّل شد و يكباره دست از جهان و جهانيان شست. سنايى چند سالى از دوران جوانى را در شهرهاى بلخ و سرخس و هرات و نيشابور گذراند. مى‌گويند در زمانى كه در بلخ بود، به كعبه رفت. در همين سفر معنوى بود كه بسيارى از شيفتگان حقيقت و عرفان را شناخت و مقدمات انقلابى درونى در وى پيدا شد. به هر حال شاعر شوريده بقيّه عمر را در كنج خلوت و انزواى صوفيانه گذراند و به تدوين و تنظيم اشعارش پرداخت و از جمله، مثنوى مشهورش بنام «حديق الحقيق و شريع الطريق» را به اتمام رساند. سنايى در سال 535ق درگذشت و اكنون مقبره‌اش در غزنين زيارتگاه عام و خاص است. آثار سنايى عبارتند از: ديوان اشعار، حديق الحقيق و شريع الطريق، رساله سير العباد الى المعاد، طريق التحقيق، كارنامه بلخ، عشق نامه، دو مثنوى عقل نامه و تحريم القلم، مكاتيب سنايى.
+'''ابوالمجد مجدود بن آدم''' (465 یا 473-525 یا 545ق)، معروف به '''سنایی'''، شاعر شیعى و عارف دوره غزنویان در قرن پنجم و ششم.
+==ولادت==
+سنایی در 465 یا 473ق در غزنین افغانستان متولد شد.
+==گرایش به عرفان==
+در آغاز جوانى شاعرى دربارى و مداح مسعود بن ابراهیم غزنوى و بهرامشاه بن مسعود بود. ولى بعد از سفر خراسان و اقامت چندساله در آن شهر و ملاقات با مشایخ تصوف در او تغییرى ایجاد شد و کارش به زهد و انزوا و تأمل در حقایق عرفانى کشید بروز شخصیت سنایی از این اوان صورت گرفت و در این دوره است که او به سرودن قصائد معروف خود در زهد و وعظ و عرفان و ایجاد منظومه‌های مشهور پرداخت.
+وى در طریقت مرید شیخ ابویوسف یعقوب همدانى بود. مولانا جلال‌الدین رومى با وجود کمال فضل خود را از متابعان شیخ سنایی می‌داند اثر سنایی در تغییر سبک شعر فارسى و ایجاد تنوع و تجدد در آن مسلم است. سنایی یکى از بزرگ‌ترین شاعران ایران و معروف‌ترین شاعر تصوف و بنیان‌گذار این فن است. وى بعد از بازگشت از سفر مکه، مدتى در بلخ بسر برد و از آنجا به سرخس و مرو و نیشابور رفت و هرجا چندى در سایه‌ تعهد و نیکو داشت بزرگان علم و روساى محل بسر می‌برد.
+در آغاز کار که شاعر مداح بود، روش شاعران دوره اول غزنوى خاصه عنصرى و فرخى را تقلید می‌کرد؛ و در دوره‌ دوم که دوره‌ تغییر حال و تکامل معنوى اوست، آثار او پر است از معارف و حقایق عرفانى و حکمى و اندیشه‌های دینى و زهد و وعظ و ترک و تمثیلات تعلیمى که با بیانى شیوا و استوار ادا شده است.
+==مهارت در شعر==
+وى براى اثبات مقاصد خود و اصطلاحات وافر علمى از علوم مختلف زمان که در همه‌ آن‌ها صاحب اطلاع بوده، آراسته است و به همین سبب بسیارى از ابیات او دشوار و محتاج شرح و تفسیر شده است. این روش که سنایی در پیش گرفت مبدأ و تحول بزرگى در شعر فارسى و یکى از علل انصراف شعر از امور ساده و توضیحات عادى و توجه آنان به مسائل مشکل‌تر و سرودن قصاید طولانى در زهد، وعظ، حکمت، عرفان و اخلاق شده است.
+==مذهب سنایی==
+سنايى همانند بسيارى از همشهریانش بر مذهب ابو حنيفه نعمان بن ثابت (٨٠-١٥٠ ه.ق) بود. ستایش خلفای چهار گانه و احترام هریک از ایشان در حدیقۀ سنایی آمده است. اما در همین کتاب و در میان همین ستایش نامه‌ها می توان به ارادت وی به خاندان پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) و فرزندان وی پی برد. او سخت گیری و تعصّب دینی را تقبيح می کند و زشت می‌انگارد و رهایی را در روی آوردن به دين وراه حقيقى كه راه قرآن و پيامبر(ص)است میداند و مسلمانان را از پرداختن به اختلافات مذهیی نھی می کند. سنایی خود نیز اگرچه در ابتدای زند گی مطابق سنتهای خانواد گی به پیروی از مذهب ابو حنیفه منسوب است، اما در طول دوران زند گی و تغییرات و انقلابات روحی که بعدها دچار آن شد، بی تعصبی در دین و تساهل و تسامح مذهبی را پیشه می‌کند.<ref> ر.ک: حسینی، مریم، ص 8</ref>
+==شاعران معاصر سنایی==
+از شعراى معاصر وى: مسعود سعد سلمان، عثمان مختارى، سید حسن غزنوى، معزى، انورى، سوزنى را می‌توان نام برد.
+==وفات==
+او در سال 525 یا 545ق در غزنین درگذشت.
+==آثار==
+# حدیقة الحقیقة و شریعة الطریقة؛
+# سیر العباد؛
+# دیوان؛
+# کارنامه بلخ؛
+# تحریمه القلم؛
+# مکاتیب سنایی.
+از آثار منسوب به او:
+# طریق التحقیق؛
+# عقل نامه؛
+# عشق نامه؛
+# سنائى‌ آباد<ref>نصیری، محمدرضا، ج3، ص256</ref>.
+==پانویس ==
+<references/>
-== وابسته‌ها ==
-[[دیوان حکیم ابوالمجد مجدود بن آدم سنایی غزنوی]]
+==منابع مقاله==
+#نصیری، محمدرضا، اثر آفرینان: زندگی‌نامه نام‌آوران فرهنگی ایران (از آغاز تا 1300ش)، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران، چاپ دوم، 1384
+#حسینی، مریم، گلگشتی در شعر و اندیشۀ سنایی: گزیده‌ای از حدیقة الحقیقة، سیر العباد، غزلیات و قصیده‌های سنایی، تهران، انتشارات سمت، 1400
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
 [[دیوان حکیم سنایی غزنوی بر اساس معتبرترین نسخه‌ها]]
+[[دیوان حکیم ابوالمجد مجدود بن آدم سنائی غزنوی]]
 [[حدیقة الحقیقة و شریعة الطریقة]]
+[[سير العباد الی المعاد]]
+[[مثنوی طریق التحقیق]]
 [[مکاتیب سنایی]]
+[[طریق التحقیق]]
 [[گزیده اشعار حدیقه سنایی غزنوی]]
@@ خط ۵۱: / خط ۱۰۶: @@
 [[حدیقة الحقیقة و شریعة الطریقة (فخری نامه)]]
-[[غزل هاي حکيم سنايي غزنوي (بر اساس شش نسخه کهن خطي)]]
+[[شرح عبداللطيف عباسی بر حديقه سنايی]]
+[[غزل‌های حکيم سنايي غزنوي (بر اساس شش نسخه کهن خطی)]]
 [[حديقة الحقيقة و شريعة الطريقة (ويرايش جديد)]]
 [[گزيده حديقة الحقيقة]]
-[[گزيده حديقة الحقيقة]]
-[[مکاتیب سنایی]]
 [[رده:زندگی‌نامه]]
+[[رده:شاعران]]