مالک بن انس: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۳۸

مالک بن انس

نام	مالک بن انس
نام‌های دیگر	امام مالک
نام پدر	انس
متولد	93 یا 95ق
محل تولد	مدینه
رحلت	179 ق
اساتید	ابن هرمز ربیعة بن عبدالرحمن یحیى بن سعید انصارى
برخی آثار	المدونة الکبری موطأ الإمام مالک
کد مؤلف	AUTHORCODE11733AUTHORCODE

ابوعبدالله مالک بن انس اصبحی (۹۳ – ۱۷۹ق)، دومین فقیه از فقهای چهارگانه اهل سنت، که فقه مالکی منتسب به او است. مالک بسیار به محضر امام جعفر صادق علیه‌السلام مشرف مى‌شد.

ولادت

ابوعبدالله مالک بن انس بن مالک بن ابی عامر بن عمرو بن حارث حمیری اصبحی مدنی، در سال 93 یا 95ق، در مدینه به دنیا آمد و جز براى حج، سفر نکرد.

تحصیلات

بیشتر تحصیلات مالک، نزد ابن هرمز بود که در قرآن و سنن تبحر داشت و در سال 117ق، درگذشت. مالک به مدت سیزده سال از وى فقه آموخت. نام «ابن هرمز» عبدالرحمن است که از موالى هاشمیین بود و از ابوسعید خدرى و ابوهریره حدیث نقل کرده است و جمعى مثل ابوالزناد و زهرى از او روایت کرده‌اند.

پس از مرگ ابن هرمز، مالک به ربیعة بن عبدالرحمن معروف به «ربیعة الرأى» روى آورد و فقه اهل رأى را نزد وى آموخت.

مالک از محدثان زیادى، مانند نافع مولاى عمر و زهرى و یحیى بن سعید انصارى و ابوالزناد، عبدالله بن ذکوان، فقه و حدیث آموخت. از او نقل شده که مى‌گفت: «لقد أدرکت سبعین ممن یقولون: قال رسول‌الله».

مالک بسیار به محضر حضرت صادق(ع) مشرف مى‌شد. از او نقل شده که مى‌گفت: آن جناب را جز در سه حالت ندیدم: یا به نماز اشتغال داشت و یا به قرائت قرآن و یا در حال روزه بود و مى‌گفت: وقتى که در محضرش سخن از رسول خدا(ص) مى‌رفت، رنگ مبارکش کبود و زرد مى‌شد.

مالک پس از توشه گرفتن از علم دانشمندان زمانش شروع به تدریس کرد و در آغاز، در مسجد درس مى‌گفت و چون به بیمارى سلس البول مبتلا شد، به منزل منتقل گردید و تا آخر عمر از تدریس بازنایستاد.

او بسیار باوقار و باهیبت بود؛ بلندبالا با صورتى سفید و مایل به سرخى و سرى بزرگ و اصلع. زمانى که نفس زکیه (محمد بن عبدالله بن حسن بن الحسن(ع) که در سال 144ق قیام کرد و در سال 145ق شهید شد) خروج کرد و مردم درباره همراهى با وى بااینکه با حکومت بنى عباس بیعت کرده بودند، فتوا خواستند، مالک فتواى مشهور خود را صادر کرد: «لیس لمستکره یمین»؛ «سوگند مکره، از نظر شرع معتبر نیست»؛ که در آن تلویحا بیعت خلفا را واجب العمل نمى‌دانست؛ ازاین‌رو والى مدینه جعفر بن سلیمان عموى منصور، مالک را تازیانه زد که در اثر کشانیدن وى بر زمین، دستش از کتف آسیب دید. مالک به درخواست منصور کتاب «موطأ» را در حدیث تدوین نمود که در آن آراى فقهاى صحابه نیز آمده است.

شاگردان

مالک از آن جهت که عمرى دراز کرد و چون در مدینه مى‌زیست که جایگاه نزول وحى و تشریع احکام و مقر اصحاب و مزار حاجیان بود، جمع کثیرى از وى علم آموختند. علاوه بر اینکه وى سرآمد فقهاى حجاز؛ یعنى مرکز فقه روایى بود.

مشهورترین شاگرانش عبارتند از:

لیث بن سعد، فقیه مصرى (94-175) که نخست از اصحاب مالک و بر مذهب او بود و بعدا خود مذهب خاصى اختیار نمود، ولى با مالک مکاتبه داشت؛
شافعى؛
عبدالله بن وهب که مردى ثقه بود و بیست سال ملازم مالک بود؛
قعنبى، عبدالله بن مسلمة بن قعنب حارثى که اصول و فقه مالک و موطأ را از وى روایت کرد و مردى صالح و ثقه بود و در سال 221ق درگذشت؛
معن بن عیسى القزاز که از اجله اصحاب مالک بود و از وى کتب و مصنفاتش را روایت نموده است؛
داود بن ابى‌ذنبر و پسرش سعید که هر دو از مالک روایت کرده‌اند؛
عبدالرحمن بن قاسم که مردى جواد و زاهد بود و جایزه سلطان را نمى‌پذیرفت. وى مسائل مالک را براى سایرین نقل کرده است و وفاتش در سال 191ق، رخ داد؛
اشهب بن عبدالعزیز قیسى که مانند ابن قاسم، راوى مذهب مالک است و شاگرد وى و ابن قاسم بوده است. وى در سال 204ق وفات یافت. عبدالرحمن بن قاسم و اشهب، پس از عثمان بن حکم، مذهب مالک را در مصر انتشار داده که تا ورود شافعى به مصر، همان مذهب اکثر مردم آن دیار بود؛
یحیى بن یحیى لیثى اندلسى که نزد مالک و ابن قاسم و ابن وهب فقه آموخت و فقه مالک در اندلس توسط وى انتشار یافت. وفاتش در سال 234ق است؛
اسد بن فرات که در تونس به تعلیم پرداخت و سپس به حضور مالک به مدینه رفت و پس از سماع موطأ به عراق سفر کرد و نزد ابویوسف و شیبانى، فقه ابوحنیفه را فراگرفت و سبب انتشار مذهب مالک در آفریقا گردید؛
ابن ماجشون، عبدالملک بن عبدالعزیز مصرى، وى در سال 212 یا 213 یا 214 وفات یافت^[۱]

وفات

او در سال 179ق در مدینه درگذشت و در قبرستان بقیع به خاک سپرده شد.

آثار

الموطأ
تفسیر غریب القرآن
رسالة الی ابن وهب فی الرد علی القدریة
رسالة فی الأقضیة

پانویس

↑ ر.ک: مدير شانه‌چى، كاظم، ص189-194

منابع مقاله

مدیر شانه‌چى، کاظم، «تاریخ فقه مذاهب اسلامى»، مؤسسه بوستان کتاب، چاپ اول، 1389.

وابسته‌ها

المدونة الکبری

موطأ الإمام مالک

موطأ الإمام مالك (ویرایش جدید)

الموطأ و ذیله إسعاف المبطّأ برجال الموطّأ

رسالة الإمام مالك في السنن و المواعظ و الآداب

تنوير الحوالك

[1] ر.ک: مدير شانه‌چى، كاظم، ص189-194

[۱]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+<div class="wikiInfo">
 [[پرونده:NUR11733.jpg|بندانگشتی|مالک بن انس]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
 |-
-! نام!! data-type='authorName'|مالک بن انس
+! نام!! data-type="authorName" |مالک بن انس
 |-
-|نام های دیگر
+|نام‌های دیگر
-|data-type='authorOtherNames'| امام مالک
+| data-type="authorOtherNames" | امام مالک
 |-
 |نام پدر
-|data-type='authorfatherName'|انس
+| data-type="authorfatherName" |انس
 |-
 |متولد
-|data-type='authorbirthDate'|93 يا 95ق
+| data-type="authorbirthDate" |93 یا 95ق
 |-
 |محل تولد
-|data-type='authorBirthPlace'|مدينه
+| data-type="authorBirthPlace" |مدینه
 |-
 |رحلت
-|data-type='authorDeathDate'|179 ق
+| data-type="authorDeathDate" |179 ق
 |-
 |اساتید
-|data-type='authorTeachers'|نافع مولاى عمر و زهرى و يحيى بن سعيد انصارى و ابوالزناد
+| data-type="authorTeachers" |[[ابن هرمز]]
+[[ربیعة بن عبدالرحمن]]
+[[یحیى بن سعید انصارى]]
 |-
 |برخی آثار
-|data-type='authorWritings'|[[المدونه الکبری]]
+| data-type="authorWritings" |[[المدونة الکبری]]
 [[موطأ الإمام مالک]]
-|-class='articleCode'
+|- class="articleCode"
 |کد مؤلف
-|data-type='authorCode'|AUTHORCODE11733AUTHORCODE
+| data-type="authorCode" |AUTHORCODE11733AUTHORCODE
 |}
 </div>
-'''مالک بن انس'''، در سال 93 يا 95ق، در مدينه به دنيا آمد و جز براى حج، سفر نكرد و در همان جا (مدينه) در سال 179ق درگذشت.
-بيشتر تحصيلات مالك، نزد ابن هرمز بود كه در قرآن و سنن تبحر داشت و در سال 117ق، درگذشت. مالك به مدت سيزده سال از وى فقه آموخت. نام «ابن هرمز» عبدالرحمن است كه از موالى هاشميين بود و از ابوسعيد خدرى و ابوهريره حديث نقل كرده است و جمعى مثل ابوالزناد و زهرى از او روايت كرده‌اند.
+'''ابوعبدالله مالک بن انس اصبحی''' (۹۳ – ۱۷۹ق)، دومین فقیه از فقهای چهارگانه اهل سنت، که فقه مالکی منتسب به او است. مالک بسیار به محضر [[امام جعفر صادق علیه‌السلام]] مشرف مى‌شد.
+== ولادت ==
+ابوعبدالله مالک بن انس بن مالک بن ابی عامر بن عمرو بن حارث حمیری اصبحی مدنی، در سال 93 یا 95ق، در مدینه به دنیا آمد و جز براى حج، سفر نکرد.
+== تحصیلات ==
+بیشتر تحصیلات مالک، نزد [[ابن هرمز]] بود که در قرآن و سنن تبحر داشت و در سال 117ق، درگذشت. مالک به مدت سیزده سال از وى فقه آموخت. نام «ابن هرمز» عبدالرحمن است که از موالى هاشمیین بود و از ابوسعید خدرى و ابوهریره حدیث نقل کرده است و جمعى مثل ابوالزناد و زهرى از او روایت کرده‌اند.
-پس از مرگ ابن هرمز، مالك به ربيعة بن عبدالرحمن معروف به «ربيعة الرأى» روى آورد و فقه اهل رأى را نزد وى آموخت.
+پس از مرگ ابن هرمز، مالک به [[ربیعة بن عبدالرحمن]] معروف به «ربیعة الرأى» روى آورد و فقه اهل رأى را نزد وى آموخت.
-مالك از محدثان زيادى، مانند نافع مولاى عمر و زهرى و يحيى بن سعيد انصارى و ابوالزناد، عبدالله بن ذكوان، فقه و حديث آموخت. از او نقل شده كه مى‌گفت: «لقد أدركت سبعين ممن يقولون: قال رسول‌الله».
+مالک از محدثان زیادى، مانند نافع مولاى عمر و زهرى و [[یحیى بن سعید انصارى]] و ابوالزناد، عبدالله بن ذکوان، فقه و حدیث آموخت. از او نقل شده که مى‌گفت: «لقد أدرکت سبعین ممن یقولون: قال رسول‌الله».
-مالك بسيار به محضر [[امام جعفر صادق(ع)|حضرت صادق(ع)]] مشرف مى‌شد. از او نقل شده كه مى‌گفت: آن جناب را جز در سه حالت نديدم: يا به نماز اشتغال داشت و يا به قرائت قرآن و يا در حال روزه بود و مى‌گفت: وقتى كه در محضرش سخن از رسول خدا(ص) مى‌رفت، رنگ مباركش كبود و زرد مى‌شد.
+مالک بسیار به محضر [[امام جعفر صادق(ع)|حضرت صادق(ع)]] مشرف مى‌شد. از او نقل شده که مى‌گفت: آن جناب را جز در سه حالت ندیدم: یا به نماز اشتغال داشت و یا به قرائت قرآن و یا در حال روزه بود و مى‌گفت: وقتى که در محضرش سخن از رسول خدا(ص) مى‌رفت، رنگ مبارکش کبود و زرد مى‌شد.
-مالك پس از توشه گرفتن از علم دانشمندان زمانش شروع به تدريس كرد و در آغاز، در مسجد درس مى‌گفت و چون به بيمارى سلس البول مبتلا شد، به منزل منتقل گرديد و تا آخر عمر از تدريس بازنايستاد.
+مالک پس از توشه گرفتن از علم دانشمندان زمانش شروع به تدریس کرد و در آغاز، در مسجد درس مى‌گفت و چون به بیمارى سلس البول مبتلا شد، به منزل منتقل گردید و تا آخر عمر از تدریس بازنایستاد.
-او بسيار باوقار و باهيبت بود؛ بلندبالا با صورتى سفيد و مايل به سرخى و سرى بزرگ و اصلع. زمانى كه نفس زكيه (محمد بن عبدالله بن حسن بن الحسن(ع) كه در سال 144ق قيام كرد و در سال 145ق شهيد شد) خروج كرد و مردم درباره همراهى با وى بااينكه با حكومت بنى عباس بيعت كرده بودند، فتوا خواستند، مالك فتواى مشهور خود را صادر كرد: «ليس لمستكره يمين»؛ «سوگند مكره، از نظر شرع معتبر نيست»؛ كه در آن تلويحا بيعت خلفا را واجب العمل نمى‌دانست؛ ازاين‌رو والى مدينه جعفر بن سليمان عموى منصور، مالك را تازيانه زد كه در اثر كشانيدن وى بر زمين، دستش از كتف آسيب ديد. مالك به درخواست منصور كتاب «موطأ» را در حديث تدوين نمود كه در آن آراى فقهاى صحابه نيز آمده است.
+او بسیار باوقار و باهیبت بود؛ بلندبالا با صورتى سفید و مایل به سرخى و سرى بزرگ و اصلع. زمانى که نفس زکیه (محمد بن عبدالله بن حسن بن الحسن(ع) که در سال 144ق قیام کرد و در سال 145ق شهید شد) خروج کرد و مردم درباره همراهى با وى بااینکه با حکومت بنى عباس بیعت کرده بودند، فتوا خواستند، مالک فتواى مشهور خود را صادر کرد: «لیس لمستکره یمین»؛ «سوگند مکره، از نظر شرع معتبر نیست»؛ که در آن تلویحا بیعت خلفا را واجب العمل نمى‌دانست؛ ازاین‌رو والى مدینه جعفر بن سلیمان عموى منصور، مالک را تازیانه زد که در اثر کشانیدن وى بر زمین، دستش از کتف آسیب دید. مالک به درخواست منصور کتاب «موطأ» را در حدیث تدوین نمود که در آن آراى فقهاى صحابه نیز آمده است.
 == شاگردان ==
+مالک از آن جهت که عمرى دراز کرد و چون در مدینه مى‌زیست که جایگاه نزول وحى و تشریع احکام و مقر اصحاب و مزار حاجیان بود، جمع کثیرى از وى علم آموختند. علاوه بر اینکه وى سرآمد فقهاى حجاز؛ یعنى مرکز فقه روایى بود.
+مشهورترین شاگرانش عبارتند از:
-مالك از آن جهت كه عمرى دراز كرد و چون در مدينه مى‌زيست كه جايگاه نزول وحى و تشريع احكام و مقر اصحاب و مزار حاجيان بود، جمع كثيرى از وى علم آموختند. علاوه بر اينكه وى سرآمد فقهاى حجاز؛ يعنى مركز فقه روايى بود.
+# لیث بن سعد، فقیه مصرى (94-175) که نخست از اصحاب مالک و بر مذهب او بود و بعدا خود مذهب خاصى اختیار نمود، ولى با مالک مکاتبه داشت؛
+# شافعى؛
+# عبدالله بن وهب که مردى ثقه بود و بیست سال ملازم مالک بود؛
+# قعنبى، عبدالله بن مسلمة بن قعنب حارثى که اصول و فقه مالک و موطأ را از وى روایت کرد و مردى صالح و ثقه بود و در سال 221ق درگذشت؛
+# معن بن عیسى القزاز که از اجله اصحاب مالک بود و از وى کتب و مصنفاتش را روایت نموده است؛
+# داود بن ابى‌ذنبر و پسرش سعید که هر دو از مالک روایت کرده‌اند؛
+# عبدالرحمن بن قاسم که مردى جواد و زاهد بود و جایزه سلطان را نمى‌پذیرفت. وى مسائل مالک را براى سایرین نقل کرده است و وفاتش در سال 191ق، رخ داد؛
+# اشهب بن عبدالعزیز قیسى که مانند ابن قاسم، راوى مذهب مالک است و شاگرد وى و ابن قاسم بوده است. وى در سال 204ق وفات یافت. عبدالرحمن بن قاسم و اشهب، پس از عثمان بن حکم، مذهب مالک را در مصر انتشار داده که تا ورود شافعى به مصر، همان مذهب اکثر مردم آن دیار بود؛
+# یحیى بن یحیى لیثى اندلسى که نزد مالک و ابن قاسم و ابن وهب فقه آموخت و فقه مالک در اندلس توسط وى انتشار یافت. وفاتش در سال 234ق است؛
+# اسد بن فرات که در تونس به تعلیم پرداخت و سپس به حضور مالک به مدینه رفت و پس از سماع موطأ به عراق سفر کرد و نزد ابویوسف و شیبانى، فقه ابوحنیفه را فراگرفت و سبب انتشار مذهب مالک در آفریقا گردید؛
+# ابن ماجشون، عبدالملک بن عبدالعزیز مصرى، وى در سال 212 یا 213 یا 214 وفات یافت<ref>ر.ک: مدير شانه‌چى، كاظم، ص189-194</ref>
-مشهورترين شاگرانش عبارتند از:
+== وفات ==
+او در سال 179ق در مدینه درگذشت و در قبرستان بقیع به خاک سپرده شد.
-# ليث بن سعد، فقيه مصرى (94-175) كه نخست از اصحاب مالك و بر مذهب او بود و بعدا خود مذهب خاصى اختيار نمود، ولى با مالك مكاتبه داشت؛
+== آثار ==
-# شافعى؛
+# ''الموطأ''
-# عبدالله بن وهب كه مردى ثقه بود و بيست سال ملازم مالك بود؛
+# ''تفسیر غریب القرآن''
-# قعنبى، عبدالله بن مسلمة بن قعنب حارثى كه اصول و فقه مالك و موطأ را از وى روايت كرد و مردى صالح و ثقه بود و در سال 221ق درگذشت؛
+# ''رسالة الی ابن وهب فی الرد علی القدریة''
-# معن بن عيسى القزاز كه از اجله اصحاب مالك بود و از وى كتب و مصنفاتش را روايت نموده است؛
+# ''رسالة فی الأقضیة''
-# داود بن ابى‌ذنبر و پسرش سعيد كه هر دو از مالك روايت كرده‌اند؛
-# عبدالرحمن بن قاسم كه مردى جواد و زاهد بود و جايزه سلطان را نمى‌پذيرفت. وى مسائل مالك را براى سايرين نقل كرده است و وفاتش در سال 191ق، رخ داد؛
-# اشهب بن عبدالعزيز قيسى كه مانند ابن قاسم، راوى مذهب مالك است و شاگرد وى و ابن قاسم بوده است. وى در سال 204ق وفات يافت. عبدالرحمن بن قاسم و اشهب، پس از عثمان بن حكم، مذهب مالك را در مصر انتشار داده كه تا ورود شافعى به مصر، همان مذهب اكثر مردم آن ديار بود؛
-# يحيى بن يحيى ليثى اندلسى كه نزد مالك و ابن قاسم و ابن وهب فقه آموخت و فقه مالك در اندلس توسط وى انتشار يافت. وفاتش در سال 234ق است؛
-# اسد بن فرات كه در تونس به تعليم پرداخت و سپس به حضور مالك به مدينه رفت و پس از سماع موطأ به عراق سفر كرد و نزد ابويوسف و شيبانى، فقه ابوحنيفه را فراگرفت و سبب انتشار مذهب مالك در آفريقا گرديد؛
-# ابن ماجشون، عبدالملك بن عبدالعزيز مصرى، وى در سال 212 يا 213 يا 214 وفات يافت<ref>ر.ک: مدير شانه‌چى، كاظم، ص189-194</ref>
-==پانويس ==
+==پانویس ==
 <references />
 == منابع مقاله ==
-مدير شانه‌چى، كاظم، «تاريخ فقه مذاهب اسلامى»، مؤسسه بوستان كتاب، چاپ اول، 1389.
+مدیر شانه‌چى، کاظم، «تاریخ فقه مذاهب اسلامى»، مؤسسه بوستان کتاب، چاپ اول، 1389.
+{{امام صادق علیه‌السلام}}
-== وابسته‌ها ==
+==وابسته‌ها==
-[[المدونه الکبری]]
+{{وابسته‌ها}}
+[[المدونة الکبری]]
 [[موطأ الإمام مالک]]
+[[موطأ الإمام مالك (ویرایش جدید)]]
+[[الموطأ و ذیله إسعاف المبطّأ برجال الموطّأ]]
+[[رسالة الإمام مالك في السنن و المواعظ و الآداب]]
+[[تنوير الحوالك]]
 [[رده:زندگی‌نامه]]
+[[رده:مرداد(1400)]]
+[[رده:محدثان]]