فتح البر في الترتیب الفقهي لتمهید إبن عبدالبر
فتح البر في الترتیب الفقهي لتمهید إبن عبدالبر اثر محمد بن عبدالرحمن مغراوی (متوفی 1367ق)، کتاب بزرگ و سودمندی است که نویسنده در آن، کتاب «التمهيد لما في الموطأ من المعاني والأسانيد» ابن عبدالبر (368-463ق) را بر اساس ابواب فقهی مرتب نموده تا تحقیق در مباحث فقهی و بهرهمندی از آنها را آسانتر کند.
| فتح البر في الترتیب الفقهي لتمهید إبن عبد البر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله (نويسنده)
مالک بن انس (نویسنده) مغراوی، محمد (گردآورنده) |
| عنوانهای دیگر | التمهید لما في الموطاء من المعاني و الأسانید. شرح ** الموطا. شرح ** فتح المجید في إختصار تخریج أحادیث التمهید |
| ناشر | شرکت سهامی افست (چاپخانه بیست و پنجم شهریور) |
| مکان نشر | عربستان - ریاض |
| سال نشر | 1416ق - 1996م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 13 |
| کد کنگره | /م2 م802 117/5 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ابن عبدالبر کتاب خود را بر اساس ترتیب شیوخ مالک بن انس (93-179ق) تنظیم و احادیث و روایات آن را در جاهای مختلف کتاب ذکر کرده است. ازآنجاییکه گاهی احادیث شیخی متعدد بوده و در جاهای متعددی از کتاب به آن اشاره شده، دستیابی یکجا به احادیث و روایات یک شیخ، ممکن نموده و کسی که چنین منظوری داشته، مجبور میشده تا از ابتدا تا انتهای کتاب را مطالعه نماید که این کار، مستلزم صرف زمان طولانی بوده است. ازاینرو نویسنده مطالب این کتاب را تلخیص و آن را بر اساس ابواب فقهی، تنظیم نموده تا دستیابی به مطالب آن، آسان شود[۱].
موضوع اصلی کتاب «التمهيد لما في الموطأ من المعاني والأسانيد» روایات و ابواب فقهی است اما ابن عبدالبر مباحث مربوط به علوم حدیث، اصطلاحات و احکام آن را در مقدمه بیان میدارد و احادیث مربوط به عقاید را نیز متعرض میشود وی بر سنن مشهور و صحاح اهلسنت، تفاسیر، کتب فقهی، کتب رجال، کتب آثار، کتب لغت و دیوان اشعار، اعتماد نموده احادیث و مطالب فراوانی از آنها را نقل میکند[۲].
اعمالی که نویسنده بر کتاب «التمهيد» اعمال نموده را میتوان در امور زیر، خلاصه نمود:
- ترتیب فقهی: ابو عمر کتاب «التمهيد» خود را بر اساس اسامی مالک بن انس بر طبق روش اهل مغرب، در تنظیم حروف، مرتب کرده و لذا اسامی را از کسانی که نامشان ابراهیم است شروع نموده و به کسی که نامش یحیی است، ختم کرده و بدین ترتیب، اسامی حدود صد شیخ ذکر شده است. او در کتاب خود، اسامی شیوخ و تعداد احادیث آنها را بر اساس کتاب «الموطأ» نام برده و نوع روایات، اعم از موصول یا مرسل را ذکر کرده است. سپس قسمتی از کتاب را به بلاغات اختصاص داده و پس از آن، خاتمهای ذکر کرده است که در آن احادیث شیوخ و بلاغات را شمرده است که به حدود هشتصد و پنجاه و سه روایت، میرسد. اما در اثر حاضر، مطالب به اقسام و هر قسم به کتب، و هر کتاب به ابواب فقهی تقسیم شده و در هر بابی، روایات مناسب آن، گنجانده شده است.
- تخریج احادیث «الموطأ» و «التمهيد» بهصورت مختصر و مفید.
- تعلیق مطالب و توضیح و شرح برخی از آنها.
- تخریج روایات کتاب «الاستذکار» که باب مستقلی در کتاب «التمهيد» دارند[۳].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه کتاب.