دیوان محمدخان دشتی: نگاهی به زندگی و اشعار محمدخان دشتی

دیوان محمدخان دشتی: نگاهی به زندگی و اشعار محمدخان دشتی
پدیدآوران	دشتی، محمدخان (نویسنده) جلال پور، حسین (محقق)
ناشر	بامداد نو
مکان نشر	تهران
سال نشر	1395
چاپ	اول
شابک	‎978-600-94710-9-6
موضوع	شعر فارسی - قرن 13ق. - تاریخ و نقد
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	PIR ۷۰۲۰/د۹ ۱۳۹۵‬

دیوان محمدخان دشتی: نگاهی به زندگی و اشعار محمدخان دشتی تألیف محمدخان دشتی، تصحیح حسین جلال‌پور؛ این دیوان شامل مجموعه اشعار محمدخان دشتی، شاعر و حاکم بلوک دشتی در قرن سیزدهم هجری است که به بررسی زندگی و آثار این شاعر دوره بازگشت ادبی می‌پردازد. دیوان حاضر شامل غزلیات، قصاید، مراثی، ترجیع‌بند، مسمط، قطعات و رباعیات این شاعر جنوبی است که تحت تأثیر شاعران سبک عراقی و با زبانی ساده و روان سروده شده‌اند.

ساختار

این کتاب در یک جلد و 492 صفحه منتشر شده و شامل بخش‌های مختلفی از اشعار دشتی است.

گزارش کتاب

این کتاب اثر ارزشمندی از شاعر و حاکم بلوک دشتی در قرن سیزدهم هجری است که توسط حسین جلال‌پور تصحیح و منتشر شده است. محمدخان دشتی (1246-1298ق) از خوانین و شاعران برجسته منطقه دشتی بود که علاوه بر فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی، در عرصه شعر و ادب نیز نامی بلندآوازه داشت.

کتاب با پیشگفتار و مقدمه مفصلی از مصحح درباره زندگی و احوال دشتی آغاز می‌شود. در این بخش به تفصیل درباره خاندان، تحصیلات، مناصب سیاسی و ویژگی‌های اخلاقی این شاعر سخن گفته شده است. دشتی که به مهمان‌نوازی و گشاده‌رویی شهرت داشت، در توسعه مراکز علمی و فرهنگی منطقه دشتی نقش بسزایی ایفا کرد.

بخش اصلی کتاب به اشعار دشتی اختصاص دارد که شامل:

1. غزلیات: که مهم‌ترین بخش دیوان محسوب می‌شود و نشان‌دهنده تأثیرپذیری شاعر از سبک عراقی است
2. قصاید: با ساختاری مشابه قصاید دوره خراسانی و با ویژگی «تجدید مطلع»
3. مراثی: شامل ترکیب‌بند معروف عاشورایی در چهار اصل و هر اصل دوازده فصل
4. ترجیع‌بند و مسمط
5. قطعات و رباعیات

از ویژگی‌های بارز اشعار دشتی می‌توان به:

- تأثیرپذیری از شاعران بزرگی مانند سعدی، حافظ و نظامی

- تضمین ابیات شاعران پیشین

- توجه ویژه به قاآنی و دیگر شاعران معاصر

- مدح ارباب قدرت و سلاطین زمانه به ویژه ناصرالدین شاه قاجار

- سادگی بیان و دوری از تکلف‌های لفظی

تصحیح حاضر بر اساس نسخه‌ای خطی از سال 1287ق انجام گرفته که به دستور خود شاعر کتابت شده بود. مصحح با دقت فراوان به مقابله نسخه‌ها و تصحیح اشعار پرداخته و در پایان کتاب نیز شرح نسخه‌بدل‌ها را آورده است.

این دیوان نه تنها منبعی ارزشمند برای شناخت شعر دوره بازگشت ادبی است، بلکه سند مهمی از تاریخ اجتماعی و فرهنگی جنوب ایران در دوره قاجار به شمار می‌آید.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات