۱۴۴٬۸۸۲
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'تهرانی (ابهام زدایی)' به 'تهرانی (ابهامزدایی)'
جز (جایگزینی متن - '== منابع==' به '==منابع مقاله==') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'تهرانی (ابهام زدایی)' به 'تهرانی (ابهامزدایی)') |
||
| (۴۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class= | <div class="wikiInfo"> | ||
[[پرونده:NUR07995.jpg|بندانگشتی|تهرانی، جلالالدین]] | [[پرونده:NUR07995.jpg|بندانگشتی|تهرانی، جلالالدین]] | ||
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | ||
|- | |- | ||
! نام!! data-type= | ! نام!! data-type="authorName" |تهرانی، جلالالدین | ||
|- | |- | ||
| | |نامهای دیگر | ||
|data-type= | | data-type="authorOtherNames" | تهرانی، جلالالدین | ||
منجم تهرانی، | منجم تهرانی، جلالالدین | ||
حسینی طهرانی، جلال الدین | حسینی طهرانی، جلال الدین | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
|data-type= | | data-type="authorfatherName" |سید علی شیخالاسلام مرندی | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
|data-type= | | data-type="authorbirthDate" |1272ش | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
|data-type= | | data-type="authorBirthPlace" |تهران | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
|data-type= | | data-type="authorDeathDate" |1366ش | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
|data-type= | | data-type="authorTeachers" |ملا محمدمهدى منجم | ||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
|data-type= | | data-type="authorWritings" |[[تاریخ قم]] | ||
|-class= | |- class="articleCode" | ||
|کد مؤلف | |کد مؤلف | ||
|data-type= | | data-type="authorCode" |AUTHORCODE07995AUTHORCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
{{کاربردهای دیگر|تهرانی (ابهامزدایی)}} | |||
'''سيد جلالالدين تهرانى''' (1277-1366ش)، ریاضیدان، منجم، سیاستمدار، رئیس شورای سلطنت پهلوی، استعفای او به عنوان شرط ملاقات با [[موسوی خمینی، سید روحالله|امام خمینی]] در نوفل لوشاتو ضربه مهلکی به نظام پادشاهی در ایران بود. | |||
او سالها مدرس علوم معقول بوده و در ریاضیات عالیه تخصص داشت. در سال 1310 امتیاز "گاهنامه" را گرفت و مجموعه مقالات زیادی نوشت و به تصحیح و چاپ بعضی از متون همّت نمود و آثار نسبتاً زیادی از خویش بجای گذاشت. | |||
== ولادت == | |||
فرزند سيد محمدعلى تهرانى (شيخالاسلام) در 15 مرداد 1277ش در تهران متولد شد. برخى منابع محل تولدش را تبريز دانستهاند. مادرش بانويى متدين و با تقوا بود كه در روضه مبارکه رضويه مدفون است. | |||
== تحصیلات == | |||
جلالالدين تحصيلاتش را در مدرسه تربيت تهران آغاز كرد و پس از پايان دوره اين مدرسه، به تحصيلات حوزوى روى آورد و پس از مدتى تصميم گرفت به دنبال علم نجوم و رياضيات برود. | جلالالدين تحصيلاتش را در مدرسه تربيت تهران آغاز كرد و پس از پايان دوره اين مدرسه، به تحصيلات حوزوى روى آورد و پس از مدتى تصميم گرفت به دنبال علم نجوم و رياضيات برود. | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۹: | ||
براى فراگيرى علم نجوم به مشهد مسافرت كرد و از محضر حاج ملا محمدمهدى منجم استفاده نمود. او در منزلش رصدخانهاى داير نمود و با اغلب رصدخانههاى دنيا در تماس بود. چون در علم نجوم آشنايى داشت و در استخراج تقويم بصيرت يافته بود، در آستان قدس رضوى منصب منجمباشى يافت و چند سالى تقويمهاى آستانه را منتشر مىكرد. | براى فراگيرى علم نجوم به مشهد مسافرت كرد و از محضر حاج ملا محمدمهدى منجم استفاده نمود. او در منزلش رصدخانهاى داير نمود و با اغلب رصدخانههاى دنيا در تماس بود. چون در علم نجوم آشنايى داشت و در استخراج تقويم بصيرت يافته بود، در آستان قدس رضوى منصب منجمباشى يافت و چند سالى تقويمهاى آستانه را منتشر مىكرد. | ||
از سال 1305ش به انتشار تحقيقات نجومى خود پرداخت و همه ساله كتابى تحت عنوان گاهنامه انتشار داد. در همين دوره، علم نجوم را به رضا شاه تعليم داد. در سال 1307ش كه سيد حسن مدرس در منزلش از طرف سرتيپ درگاهى توقيف و تبعيد شد، سيد جلالالدين در همانجا بازداشت و چندى در زندان بسر برد. در سال 1313ش تكليف شد كه از كسوت | از سال 1305ش به انتشار تحقيقات نجومى خود پرداخت و همه ساله كتابى تحت عنوان گاهنامه انتشار داد. در همين دوره، علم نجوم را به رضا شاه تعليم داد. در سال 1307ش كه سيد حسن مدرس در منزلش از طرف سرتيپ درگاهى توقيف و تبعيد شد، سيد جلالالدين در همانجا بازداشت و چندى در زندان بسر برد. در سال 1313ش تكليف شد كه از كسوت روحانیت خارج شود. او از دستور شهربانى طفره رفت و سرانجام به جاى تغيير لباس مخفيانه از ايران خارج و بلژيك را براى زندگى انتخاب كرد. وى پس از اخذ درجه دكترا در دانشگاه بروكسل در رشته رياضيات، نجوم و فیزیک، به استادى همان دانشگاه استخدام گرديد. | ||
چندين سال منجم رصدخانه سلطنتى بلژيك و عضو انجمن نجوم فرانسه، محقق دارالعلم بروكسل، عضو مؤسس دائمى انجمن نجومى فرانسه و عضو انجمن دولتى تاريخ علوم بلژيك بود. | چندين سال منجم رصدخانه سلطنتى بلژيك و عضو انجمن نجوم فرانسه، محقق دارالعلم بروكسل، عضو مؤسس دائمى انجمن نجومى فرانسه و عضو انجمن دولتى تاريخ علوم بلژيك بود. | ||
| خط ۵۶: | خط ۶۱: | ||
تأسيس بناى بيمارستان امام رضا(ع)، درمانگاه شبانهروزى آستان قدس رضوى، پوشش كاشىهاى هفترنگ داخل ايوان سر در حرم امام(ع)، توسعه باغ ملكآباد، درختكارى و ايجاد فضاى سبز در اطراف شهر از جمله خدمات وى تا پايان مأموريتش (1342 ش) در آستانه بود. | تأسيس بناى بيمارستان امام رضا(ع)، درمانگاه شبانهروزى آستان قدس رضوى، پوشش كاشىهاى هفترنگ داخل ايوان سر در حرم امام(ع)، توسعه باغ ملكآباد، درختكارى و ايجاد فضاى سبز در اطراف شهر از جمله خدمات وى تا پايان مأموريتش (1342 ش) در آستانه بود. | ||
وى پس از استعفا از مقام خود، در دوره سوم مجلس سنا در تهران به سناتورى برگزيده شد. شايد يكى از عواملى كه موجب استعفايش گرديد، مخالفت وى با اصلاحات ارضى در زمان تصدى استاندارى خراسان بود. در دوره چهارم مجلس سنا، سناتور انتصابى بود و با نخستوزيرى حسنعلى منصور به مخالفت برخاست و بيشتر به لوايح دولت رأى كبود مىداد. | وى پس از استعفا از مقام خود، در دوره سوم مجلس سنا در تهران به سناتورى برگزيده شد. شايد يكى از عواملى كه موجب استعفايش گرديد، مخالفت وى با اصلاحات ارضى در زمان تصدى استاندارى خراسان بود. در دوره چهارم مجلس سنا، سناتور انتصابى بود و با نخستوزيرى حسنعلى منصور به مخالفت برخاست و بيشتر به لوايح دولت رأى كبود مىداد. گزارشهایى كه از تهرانى به شاه رسيده بود، وى را بر آن داشت كه مانع از ورودش در دوره بعد به مجلس شود. پس از آن عمر سياسى سيد جلال پايان يافت، تنها عضويتش در شوراى نشر اسكناس بود و آن هم به خاطر اعتمادى بود كه مقامات به او داشتند. | ||
در سال 1355ش دانشگاه بروكسل با تهرانى قراردادى در اروپا امضاء كرد كه وى سير تحول نجوم را در مشرق تدوين كند. | در سال 1355ش دانشگاه بروكسل با تهرانى قراردادى در اروپا امضاء كرد كه وى سير تحول نجوم را در مشرق تدوين كند. | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۹: | ||
وى پس از پيروزى انقلاب اسلامى از پاريس به جنوب فرانسه رفت و به كار علمى و نوشتن تاريخ نجوم پرداخت. وى در ميانسالى با خانم سويسى ازدواج كرده بود. | وى پس از پيروزى انقلاب اسلامى از پاريس به جنوب فرانسه رفت و به كار علمى و نوشتن تاريخ نجوم پرداخت. وى در ميانسالى با خانم سويسى ازدواج كرده بود. | ||
سيد جلال علاوه بر تبحر در علوم مختلف، شاعر و خطاط هم بوده و در جمعآورى عتيقه و كتب خطى كوشا بود. منزل او از اين لحاظ بيشتر به موزه شباهت داشت. خانه مسكونى و تمام اثاثيه و عتيقهجات، از جمله كتابخانه شخصىاش را كه 383 نسخه خطى و 3450 نسخه چاپى بود وقف آستان قدس رضوى كرد. دستگاههاى نجومى و اخترشناسى متعلق به خود را هم وقف دانشگاه تهران نمود. | سيد جلال علاوه بر تبحر در علوم مختلف، شاعر و خطاط هم بوده و در جمعآورى عتيقه و كتب خطى كوشا بود. منزل او از اين لحاظ بيشتر به موزه شباهت داشت. خانه مسكونى و تمام اثاثيه و عتيقهجات، از جمله كتابخانه شخصىاش را كه 383 نسخه خطى و 3450 نسخه چاپى بود وقف آستان قدس رضوى كرد. دستگاههاى نجومى و اخترشناسى متعلق به خود را هم وقف دانشگاه تهران نمود. در کتاب "پژوهشی بر احوال و اسناد جلالالدین تهرانی" که توسط زهرا طلایی نگارش گردیده، آمده است که ایشان فرمودند: "میرزا جلالالدین محمد حکیم جنابادی از دانشمندان و مشاهیر و استوانههای علم نجوم بودهاست و در عصر شاه اسماعیل صفوی میزیستند". جلالالدین تهرانی خود از منجمان برجسته بودند همچنین نایب التولیه آستان قدس رضوی بود که دارای کتابخانه بزرگی میباشد. | ||
== وفات == | |||
تهرانى در دهم مرداد 1366ش در شانزه ليزه پاريس در سن نود سالگى وفات يافت. طبق وصيتش پس از پنج سال كه جنازهاش در پاريس نگهدارى گرديد، در 29 مهرماه 1371 به تهران حمل و در اول آبان 1371 به مشهد منتقل و در رواق مبارکه دارالسياده حرم مطهر به خاک سپرده شد. | |||
== آثار == | == آثار == | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۸: | ||
ترجمه «كتاب التعريف بطبقات الامم» صاعد اندلسى، تصحيح و تحقيق چهار مقاله عروضى سمرقندى، تأليف تاريخ علم نجوم در اسلام، تحقيق و تصحيح جهانگشاهى جوينى، تأليف صور فلكى و تاريخ معرفت ملل قديمه، تحقيق بخشى از [[جامع التواريخ]] رشيدى، ترجمه كتاب هيئت فلاماريون، تصحيح كتاب حدود العالم من المشرق الى المغرب از روى چاپ مسكو 1312، تصحيح و چاپ كتابهاى لب التواريخ يحيى ابن عبداللطيف قزوينى، محاسن اصفهان مافروخى، فارسنامه ابن بلخى، رساله ارشاد در شرح حال [[صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد|صاحب بن عباد]] و تاريخ قم (حسين بن محمد قمى)، تأليف رسم اشكال هندسى، كتابى در مسائل مختلف، حل مسائل مجسمات و قطع مخروط، كتاب منتخب الرمل و گاهنامهها از سال 1307 تا سال 1315 ش. | ترجمه «كتاب التعريف بطبقات الامم» صاعد اندلسى، تصحيح و تحقيق چهار مقاله عروضى سمرقندى، تأليف تاريخ علم نجوم در اسلام، تحقيق و تصحيح جهانگشاهى جوينى، تأليف صور فلكى و تاريخ معرفت ملل قديمه، تحقيق بخشى از [[جامع التواريخ]] رشيدى، ترجمه كتاب هيئت فلاماريون، تصحيح كتاب حدود العالم من المشرق الى المغرب از روى چاپ مسكو 1312، تصحيح و چاپ كتابهاى لب التواريخ يحيى ابن عبداللطيف قزوينى، محاسن اصفهان مافروخى، فارسنامه ابن بلخى، رساله ارشاد در شرح حال [[صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد|صاحب بن عباد]] و تاريخ قم (حسين بن محمد قمى)، تأليف رسم اشكال هندسى، كتابى در مسائل مختلف، حل مسائل مجسمات و قطع مخروط، كتاب منتخب الرمل و گاهنامهها از سال 1307 تا سال 1315 ش. | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
مشاهير مدفون در حرم رضوى، ج3، ص69. | مشاهير مدفون در حرم رضوى، ج3، ص69. | ||
==وابستهها== | |||
{{وابستهها}} | |||
[[تاریخ قم]] | [[تاریخ قم]] | ||
[[کتاب محاسن اصفهان]] | |||
[[رده:زندگینامه]] | [[رده:زندگینامه]] | ||
[[رده:ریاضیدانان]] | |||
[[رده:منجمان]] | |||
[[رده:درگذشتگان 1366]] | |||