فخرالدین صفی، علی بن الحسین

فخرالدین صفی، علی بن الحسین
پدیدآوران	[[]] (نویسنده) [[]] (محقق) [[]] (مترجم)
کد کنگره	‏

فخرالدین علی بن کمال‌الدین حسین واعظ کاشفی (867-939ق)، مشهور به «صفی» و ملقب به فخر و فخرالدین از ادیبان، واعظان و عالمان دینی در نیمۀ دوم قرن نهم و نیمۀ اول قرن دهم هجری دوره تیموریان(۸۰۷ تا ۹۱۳ق.)

ولادت

فخرالدین علی در شب جمعه بيست ويكم جمادی‌الاولی سال ٨۶٧ق در سبزوار در یک خانوادۀ روحانی و اهل علم و ادب متولد شد. پدرش کمال‌الدین حسین بن علی کاشفی معروف به ملاحسین واعظ از ادبا و واعظان شناختۀ قرن نهم قمری است که در علوم دینی و معارف الھی تبحری کامل داشت، و در علم نجوم و ریاضیات وفصول غريبه مهارت و بصیرتی كامل داشت.

تحصیلات

علی‌صفی در هرات بزرگ شد و در همان‌جا تحصیل کرد و از محضر پدر و همچنین عبدالرحمان جامی و شاگرد او رضی‌الدین عبدالغفور لاری بهره‌مند شد.

علاوه بر این که جامی استاد او بود، با او نسبت خویشاوندی هم داشت و باجناق او بود، به طریقی که از دو دختر خواجه محمداکبر معروف به خواجۀ کلان پسر سعدالدين كاشغری، يكی در حبالة نكاح فخرالدین علی (صفی) بود و دیگری در عقد جامی، صفی چند بار در کتاب رشحات بدین خویشاوندی اشاره کرده است. وی همچنین در طریقۀ نقشندیه به ریاضت و سیر و سلوک پرداخت.

صفى بعد از طى مدارج تحصيل و کسب معلومات جای پدر را در موعظه گرفت و این شغل را بعد از زوال دولت تیموری در خراسان تا عهد تشکیل دولت صفوی ادامه داد.

دورۀ زندگانی او و پدرش یکی از دوره‌های پرآشوب و حساس اجتماعی، سیاسی و عقیدتی در تاریخ ایران است. علی‌صفی هنگام تاخت‌وتازهای عبیدالله خان ازبک در خراسان و محاصرۀ یک‌سالۀ هرات و ناامنی و آشوب آن منطقه، ناگزیر به ناحیۀ کوهستانی گرجستان پناه برد. سیف‌الملوک شاه‌محمد سلطان فرمانروای آنجا او را به گرمی پذیرا شد و علی‌صفی نیز قصیده‌ای در مدح او سرود و کتاب «لطائف الطوایف» خود را که در آن دیار به پایان رسانیده بود، به این حاکم تقدیم کرد.

مدت کوتاهی از اقامت صفی در گرجستان نگذشته بود که سپاهیان شاه‌تهماسب صفوی در همین سال ٩٣٩ق. به گرجستان حمله کردند و او نیز با متشنّج شدن اوضاع مجبور شد تا دوباره به هرات برګردد.

وفات

صفی علی براثر سختیهای راه در راه هرات در سال 939ق ازپا درآمد و پیش از آنکه به آنجا برسد در سنّ هفتاد و دو سالگی درگذشت. پیکرش را به هرات بردند و در این شهر به خاک سپردند.

آثار

آثار علی‌صفی عبارتند از:

1. تذکرۀ رشحات عین الحیات
2. لطائف الطوایف، انیس العارفین
3. حرز الامان من فتن الزمان
4. منظومۀ محمود و ایاز
5. کشف الاسرار
6. فرهنگ علی صفی.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات

وابسته‌ها

رشحات عین الحیات رشحات عین الحیاة في مناقب مشایخ الطریقة النقشبندیة و آدابهم النبویة و أسرارهم الربانیة ترجمة رشحات عين الحياة گنجینه لطایف: بازنویسی کتاب لطایف الطوایف اثر فخر الدین علی صفی لطائف الطوائف انیس العارفین