نائینی، محمدحسین: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - ' عبد ' به ' عبد')
    جز نائینی، محمدحسین» را محافظت کرد ([ویرایش=تنها مدیران] (بی‌پایان) [انتقال=تنها مدیران] (بی‌پایان)))
     
    (۷۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    <div class="wikiInfo">
    [[پرونده:NUR00009.jpg|بندانگشتی|نایینی، محمدحسین]]
    [[پرونده:NUR00009.jpg|بندانگشتی|نایینی، محمدحسین]]
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    |-
    |-
    ! نام!! data-type='authorName'|نایینی، محمدحسین
    ! نام!! data-type="authorName" |نایینی، محمدحسین
    |-
    |-
    |نام های دیگر  
    |نام‌های دیگر  
    |data-type='authorOtherNames'| غروی نائینی، محمدحسین
    | data-type="authorOtherNames" | غروی نائینی، محمدحسین


    میرزای نائینی
    میرزای نائینی
    خط ۱۳: خط ۱۳:
    |-
    |-
    |نام پدر  
    |نام پدر  
    |data-type='authorfatherName'|حاج ميرزا عبدالرحيم نائينى
    | data-type="authorfatherName" |حاج ميرزا عبدالرحيم نائينى
    |-
    |-
    |متولد  
    |متولد  
    |data-type='authorbirthDate'|1239 هـ.ش یا 1861 م
    | data-type="authorbirthDate" | ۲۶ خرداد ۱۲۳۹ (۲۷ ذیقعده ۱۲۷۶)
    |-
    |-
    |محل تولد
    |محل تولد
    |data-type='authorBirthPlace'|نائين
    | data-type="authorBirthPlace" |نائين
    |-
    |-
    |رحلت  
    |رحلت  
    |data-type='authorDeathDate'|1315 هـ.ش یا 1355 هـ.ق یا 1936 م
    | data-type="authorDeathDate" | ۲۳ مرداد ۱۳۱۵ (۲۶ جمادی‌الاول ۱۳۵۵) در نجف
    |-
    |-
    |اساتید
    |اساتید
    |data-type='authorTeachers'|آیت الله ميرزاى شيرازى،  آیت الله [[فشارکی اصفهانی، محمد بن امیرقاسم|سيد محمد فشاركى]] اصفهانى
    | data-type="authorTeachers" |[[میرزای شیرازی، سید محمدحسن|آیت‌الله ميرزاى شيرازى]]، آیت‌الله [[فشارکی اصفهانی، سید محمد بن امیرقاسم|سيد محمد فشاركى]] اصفهانى
    |-
    |-
    |برخی آثار
    |برخی آثار
    |data-type='authorWritings'|تنبيه الأمة و تنزيه الملة، فوائد الأصول، حواشي العروة الوثقى، رسالة في اللباس المشكوك، رسالة في أحكام الخلل في الصلاة، رسالة في نفي الضرر، رسالة في التعبدي و التوصلي
    | data-type="authorWritings" |[[رسالة الصلاة في المشكوك (ط - الحديثه)]]
    |-class='articleCode'
     
    |کد مولف
    [[أجود التقریرات]]
    |data-type='authorCode'|AUTHORCODE9AUTHORCODE
     
    [[تنبيه الأمة و تنزيه الملة]]
     
    [[كتاب الصلاة (للنائيني)]]
     
    [[رساله شریفه مجمع الرسائل]]
     
    [[المکاسب و البيع]]
     
    |- class="articleCode"
    |کد مؤلف
    | data-type="authorCode" |AUTHORCODE00009AUTHORCODE
    |}
    |}
    </div>
    </div>
    {{کاربردهای دیگر|نائینی (ابهام زدایی)}}


    '''ميرزا محمدحسین غروی نائينى''' (۱۲۷۶-۱۳۵۵ق/۱۲39-۱۳۱۵ش)، فقیه، اصولی، ازمراجع بزرگ تقلید شیعه، از مهمترین حامیان نهضت مشروطه ایران، کتاب معروف [[تنبيه الأمة و تنزيه الملة]] او در موافقت با مشروطه مشروعه و نفی استبداد است.


    ==ولادت==
    == ولادت ==


    میرزای نائینی فرزند حاج ميرزا عبدالرحيم نائينى، در 17 ذى قعدۀ سال 1276 هجرى قمرى در شهر نائين و در يك خانوادۀ روحانى چشم به جهان گشود.


    ''' ميرزا محمد حسين نائينى'''، فرزند حاج ميرزا عبدالرحيم نائينى، در 17 ذى قعدۀ سال 1276 هجرى قمرى در شهر نائين و در يك خانوادۀ روحانى چشم به جهان گشود.
    ==تحصیلات==
     
    ==کسب علم و دانش==




    او تحصيلات ابتدايى را در زادگاه خود، نائين اصفهان، در محضر پدرش حاج ميرزا عبدالرحيم آغاز كرد.
    او تحصيلات ابتدايى را در زادگاه خود، نائين اصفهان، در محضر پدرش حاج ميرزا عبدالرحيم آغاز كرد.


    پس از فراگيرى مقدمات علوم و براى تحصيل سطوح عاليه و خارج، به حوزۀ نجف رهسپار گرديد و در رديف شاگردان نامدار آيت الله حاج ميرزا محمد حسن شيرازى بزرگ و مرحوم آيت الله سيد محمد اصفهانى قرار گرفت و در درس آيت الله آخوند ملا محمد كاظم خراسانى به عنوان ادب و احترام حضور به هم رساند.
    پس از فراگيرى مقدمات علوم و براى تحصيل سطوح عاليه و خارج، به حوزۀ نجف رهسپار گرديد و در رديف شاگردان نامدار [[میرزای شیرازی، سید محمدحسن|آیت‌الله حاج ميرزا محمدحسن شيرازى بزرگ]] و مرحوم آیت‌الله سيد محمد اصفهانى قرار گرفت و در درس آیت‌الله [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|آخوند ملا محمد كاظم خراسانى]] به عنوان ادب و احترام حضور به هم رساند.


    ==جايگاه علمى و اجتماعى==
    ==جايگاه علمى و اجتماعى==




    آيت الله نائينى، يكى از بزرگترين و نامورترين مراجع عصر خويش و يكى از محققين نامى در اصول و فقه است. او را مجدّد علم اصول و نوآور آن ناميده‌اند و اغلب مراجع و فضلاى معاصر از افاضات علمى و رشحات فكرى اين مرد فضيلت و دانش، به صورت مستقيم يا غير مستقيم بهره برده‌اند.
    آیت‌الله نائينى، يكى از بزرگترين و نامورترين مراجع عصر خويش و يكى از محققین نامى در اصول و فقه است. او را مجدّد علم اصول و نوآور آن ناميده‌اند و اغلب مراجع و فضلاى معاصر از افاضات علمى و رشحات فكرى اين مرد فضيلت و دانش، به صورت مستقيم يا غير مستقيم بهره برده‌اند.


    ميرزاى نائينى در اثر اطلاعات وسيع در علومى همچون رياضى، حكمت، فلسفه و عرفان و احاطه به كليات فقه، امتيازات خاصى ميان علماى نجف اشرف داشت.
    ميرزاى نائينى در اثر اطلاعات وسيع در علومى همچون رياضى، حكمت، فلسفه و عرفان و احاطه به كليات فقه، امتيازات خاصى ميان علماى نجف اشرف داشت.
    خط ۶۰: خط ۷۲:




    آيت الله نائينى، توجه خاصى به تربيت و تهذيب نفس و آراستن آن به انواع فضايل اخلاقى داشت. نماز شب ايشان هيچ‌گاه ترك نشد، و حتى در سفر هم هميشه بر آن مواظبت داشت.
    آیت‌الله نائينى، توجه خاصى به تربيت و تهذيب نفس و آراستن آن به انواع فضايل اخلاقى داشت. نماز شب ايشان هيچ‌گاه ترك نشد، و حتى در سفر هم هميشه بر آن مواظبت داشت.


    هر كس چند روزى ملازم ايشان مى‌گشت، حالات عرفانى و تعبدهاى خاص آن مرحوم را مشاهده مى‌نمود و او را در درجۀ اعلاى وارستگى و تقوا و صلاح و ارشاد و اخلاص مى‌ديد.
    هر كس چند روزى ملازم ايشان مى‌گشت، حالات عرفانى و تعبدهاى خاص آن مرحوم را مشاهده مى‌نمود و او را در درجۀ اعلاى وارستگى و تقوا و صلاح و ارشاد و اخلاص مى‌ديد.
    خط ۶۸: خط ۸۰:
    او هرگز اوقات گران‌بهايش را بيهوده صرف نمى‌كرد. يا مشغول مباحثۀ مسائل علمى بود و يا با شرح صدر و گشاده رويى در ميان مردم به گفت و شنود و رسيدگى به نيازها و مشكلات آنان اشتغال داشت. هميشه در مصرف، اقتصاد را رعايت مى‌كرد و در صرف بيت المال مسلمانان، زهد و تقوا و صرفه جويى داشت.
    او هرگز اوقات گران‌بهايش را بيهوده صرف نمى‌كرد. يا مشغول مباحثۀ مسائل علمى بود و يا با شرح صدر و گشاده رويى در ميان مردم به گفت و شنود و رسيدگى به نيازها و مشكلات آنان اشتغال داشت. هميشه در مصرف، اقتصاد را رعايت مى‌كرد و در صرف بيت المال مسلمانان، زهد و تقوا و صرفه جويى داشت.


    تا آنجا كه مقدور بود از سهم مبارك امام عجل الله تعالى فرجه و ساير حقوق شرعيه استفادۀ خصوصى نمى‌كرد و هزينۀ زندگى شخصى را از درآمدهاى خويش تأمين مى‌نمود.
    تا آنجا كه مقدور بود از سهم مبارک امام عجل‌الله‌تعالى‌فرجه و ساير حقوق شرعيه استفادۀ خصوصى نمى‌كرد و هزينۀ زندگى شخصى را از درآمدهاى خويش تأمين مى‌نمود.


    او نمونۀ بارزى از تقوا و صلاح و رستگارى بود، آن چنان كه نمونۀ بارزى از بلند انديشى در علم نيز، به شمار مى‌آمد.
    او نمونۀ بارزى از تقوا و صلاح و رستگارى بود، آن چنان كه نمونۀ بارزى از بلند انديشى در علم نيز، به شمار مى‌آمد.
    خط ۷۵: خط ۸۷:




    در دورۀ قاجار مردم مسلمان ايران زير پاى شاهزادگان و درباريان قاجار پامال بودند و پادشاهان و فرمانروايان، مالك همه چيز مردم بى‌پناه بودند و مردم بى‌دفاع، از خود اختيارى نداشتند و عين الدوله‌ها و شمس الملوكها، شاه ناتوان و بى اراده را آلت دست خودخواهى و هوس بازى خويش قرار داده و تركتازى را به حد اعلاى خود رسانده بودند.
    در دورۀ قاجار مردم مسلمان ايران زير پاى شاهزادگان و درباريان قاجار پامال بودند و پادشاهان و فرمانروايان، مالك همه چيز مردم بى‌پناه بودند و مردم بى‌دفاع، از خود اختيارى نداشتند و عين‌الدوله‌ها و شمس الملوكها، شاه ناتوان و بى اراده را آلت دست خودخواهى و هوس بازى خويش قرار داده و تركتازى را به حد اعلاى خود رسانده بودند.


    در چنان شرايط خفقان و خودسرى، تنها علماى بزرگ دين ناله‌هاى مردم را از دور و نزديك مى‌شنيدند و كمكى به حال آنان مى‌كردند. در آن زمان در تهران و تبريز و ساير شهرها، علما به استغاثۀ مردم پاسخ مثبت داده و خواهان اجراى قانون و نظم و عدالت و قسط اسلامى شدند.
    در چنان شرايط خفقان و خودسرى، تنها علماى بزرگ دين ناله‌هاى مردم را از دور و نزديك مى‌شنيدند و كمكى به حال آنان می‌كردند. در آن زمان در تهران و تبريز و ساير شهرها، علما به استغاثۀ مردم پاسخ مثبت داده و خواهان اجراى قانون و نظم و عدالت و قسط اسلامى شدند.


    در چنان روزگار سياه و خفقانى بود كه آيت الله نائينى، آن فقيه دلسوز و آگاه، كتاب شريف «تنبيه الأمة و تنزيه الملة» را نوشت و انواع استبداد و خودسرى و حكومت خودكامۀ پادشاهان مستبد را با منطق و حكمت تبيين كرد و وظايف علما و فقها را نسبت به دين و اوضاع جارى بيان نمود و با تبيين فصول مختلف عهدنامۀ مالك اشتر، حدود و اختيارات حاكم و حكومت اسلامى را نشان داد.
    در چنان روزگار سياه و خفقانى بود كه آیت‌الله نائينى، آن فقيه دلسوز و آگاه، كتاب شريف «تنبيه الأمة و تنزيه الملة» را نوشت و انواع استبداد و خودسرى و حكومت خودكامۀ پادشاهان مستبد را با منطق و حكمت تبيين كرد و وظايف علما و فقها را نسبت به دين و اوضاع جارى بيان نمود و با تبيين فصول مختلف عهدنامۀ مالك اشتر، حدود و اختيارات حاكم و حكومت اسلامى را نشان داد.


    اين كتاب با حاشيه و تقريظ دو تن از مراجع بزرگ و استوانه‌هاى فقه و فقاهت آن روز، زينت يافت و همانند دستور العمل و بيانيۀ حكومت اسلامى تلقى گرديد.
    اين كتاب با حاشيه و تقريظ دو تن از مراجع بزرگ و استوانه‌هاى فقه و فقاهت آن روز، زينت يافت و همانند دستور العمل و بيانيۀ حكومت اسلامى تلقى گرديد.


    دو مرجع مبارز و مجاهد آن روز، آيت الله [[آخوند خراسانى]] و آيت الله شيخ عبدالله مازندرانى بر آن كتاب تقريظ نوشتند و مأخوذ بودن اصل مشروطيت را از متن شريعت محمدى صلى الله عليه و آله و سلم مورد تأييد و امضا قرار دادند و به اين ترتيب، گامى در راه برانداختن استبداد مطلق برداشته شد.
    دو مرجع مبارز و مجاهد آن روز، آیت‌الله [[آخوند خراسانى]] و آیت‌الله شيخ عبدالله مازندرانى بر آن كتاب تقريظ نوشتند و مأخوذ بودن اصل مشروطيت را از متن شريعت محمدى صلى‌الله‌عليه‌وآله‌و‌سلم مورد تأييد و امضا قرار دادند و به اين ترتيب، گامى در راه برانداختن استبداد مطلق برداشته شد.


    هر چند ديرى نپاييد كه با دخالت اجانب و بيگانگان و توطئه و تلاش ستون پنجم و روشنفكر نمايانى مانند تقى زاده و ملكم خان و همدستان آنها، مشروطيت از مسير انقلاب خارج گرديد و به تعبير خود ايشان، انگورى كه انتظار و اميد سركه بودن در آن منظور بود، يك باره شراب گرديد و غير قابل استفادۀ مؤمنين شد.
    هر چند ديرى نپاييد كه با دخالت اجانب و بيگانگان و توطئه و تلاش ستون پنجم و روشنفكر نمايانى مانند تقى زاده و ملكم خان و همدستان آنها، مشروطيت از مسير انقلاب خارج گرديد و به تعبير خود ايشان، انگورى كه انتظار و اميد سركه بودن در آن منظور بود، يك باره شراب گرديد و غير قابل استفادۀ مؤمنين شد.
    خط ۸۹: خط ۱۰۱:
    در هر صورت و با توجه به آن روزگار سياه، حركت مشروطيت گامى به جلو و حركتى به سوى اسلامى و الهى شدن و عدالت اجتماعى بود.
    در هر صورت و با توجه به آن روزگار سياه، حركت مشروطيت گامى به جلو و حركتى به سوى اسلامى و الهى شدن و عدالت اجتماعى بود.


    آيت الله نائينى در يكى از فصول كتاب نامبرده، با صراحت كامل چنين مى‌نگارد:
    آیت‌الله نائينى در يكى از فصول كتاب نامبرده، با صراحت كامل چنين مى‌نگارد:


    «قلع شجرۀ خبيثۀ شاه پرستى و ترويج علم و دانش و مرجعيت امور نوعيه را تابع لياقت و درايت قرار دادن، و ريشۀ چپاول و مملكت فروشى شاه پرستان را برانداختن هدف است.
    «قلع شجرۀ خبيثۀ شاه پرستى و ترويج علم و دانش و مرجعيت امور نوعيه را تابع لياقت و درايت قرار دادن، و ريشۀ چپاول و مملكت فروشى شاه پرستان را برانداختن هدف است.
    خط ۱۰۲: خط ۱۱۴:
    در سال 1341 هجرى قمرى «ملك فيصل» كه قصد انجام انتخابات و تأسيس مجلس شوراى ملى فرمايشى را داشت، از فعاليتهاى علماى شيعه سخت به زحمت افتاد.
    در سال 1341 هجرى قمرى «ملك فيصل» كه قصد انجام انتخابات و تأسيس مجلس شوراى ملى فرمايشى را داشت، از فعاليتهاى علماى شيعه سخت به زحمت افتاد.


    چون اعتقاد علماى شيعه بر اين بود كه بايد انتخابات زير نظر روحانيت صورت گيرد و نسبت به شيعيان عراق كه دو ثلث ملت عراق را تشكيل مى‌دادند، توجه بيشترى شود.
    چون اعتقاد علماى شيعه بر اين بود كه بايد انتخابات زير نظر روحانیت صورت گيرد و نسبت به شیعیان عراق كه دو ثلث ملت عراق را تشكيل مى‌دادند، توجه بيشترى شود.


    اما ملك فيصل زير بار نمى‌رفت، لذا «آيت الله شيخ مهدى خالصى» كه از علماى بزرگ عراق و مقيم كاظمين بود، حكم تحريم انتخابات را صادر نمود. اين حكم را مرحوم آيت الله نائينى و سپس آيت الله [[اصفهانی، ابوالحسن|سيد ابوالحسن اصفهانى]] هم امضا نمودند و در اثر امضاى اين دو بزرگوار، مخالفت‌هاى زيادى در عراق ايجاد شد و دولت عراق تصميم گرفت شيخ مهدى خالصى و علامۀ نائينى و ساير روحانيون طراز اول و سرشناس مؤثر در اين امر را تبعيد كند.
    اما ملك فيصل زير بار نمى‌رفت، لذا «آیت‌الله شيخ مهدى خالصى» كه از علماى بزرگ عراق و مقيم كاظمين بود، حكم تحريم انتخابات را صادر نمود. اين حكم را مرحوم آیت‌الله نائينى و سپس آیت‌الله [[اصفهانی، سید ابوالحسن|سيد ابوالحسن اصفهانى]] هم امضا نمودند و در اثر امضاى اين دو بزرگوار، مخالفت‌هاى زيادى در عراق ايجاد شد و دولت عراق تصميم گرفت شيخ مهدى خالصى و علامۀ نائينى و ساير روحانیون طراز اول و سرشناس مؤثر در اين امر را تبعيد كند.


    در اواخر سال 1341 هجرى قمرى، تبعيد علما همراه با اقدامات و پوششهاى نظامى صورت گرفت. آيت الله نائينى، آيت الله اصفهانى، آيت الله خالصى و جمعى از شاگردان مبرز آيت الله نائينى مانند آقا سيد جمال الدين گلپايگانى، سيد حسن تهامى بيرجندى، آقا سيد حسن بحر العلوم و آقا شيخ اسد الله زنجانى همراه عده‌اى از بستگان علامۀ نائينى به ايران تبعيد شدند.
    در اواخر سال 1341 هجرى قمرى، تبعيد علما همراه با اقدامات و پوششهاى نظامى صورت گرفت. آیت‌الله نائينى، آیت‌الله اصفهانى، آیت‌الله خالصى و جمعى از شاگردان مبرز آیت‌الله نائينى مانند آقا سيد جمال‌الدين گلپايگانى، سيد حسن تهامى بيرجندى، آقا سيد حسن بحر العلوم و آقا شيخ اسدالله زنجانى همراه عده‌اى از بستگان علامۀ نائينى به ايران تبعيد شدند.


    مردم متدين و مبارز ايران، تا از ورود علما و مراجع اطلاع يافتند، بى‌درنگ به استقبال آنان شتافتند. در قصر شيرين، کرمانشاه، همدان و قم، استقبال عظيمى از اين قافلۀ تبعيد شدۀ علم و فضيلت به عمل آمد.
    مردم متدين و مبارز ايران، تا از ورود علما و مراجع اطلاع يافتند، بى‌درنگ به استقبال آنان شتافتند. در قصر شيرين، کرمانشاه، همدان و قم، استقبال عظيمى از اين قافلۀ تبعيد شدۀ علم و فضيلت به عمل آمد.


    آيت الله نائينى مدتى در کرمانشاه اقامت گزيد و پس از چندى، به سوى همدان حركت كرد و مدتى در آنجا به سر برده و سپس وارد قم گرديد. ايشان در مدت ده ماه توقف خويش در قم، به تدريس اشتغال ورزيد.
    آیت‌الله نائينى مدتى در کرمانشاه اقامت گزيد و پس از چندى، به سوى همدان حركت كرد و مدتى در آنجا به سر برده و سپس وارد قم گرديد. ايشان در مدت ده ماه توقف خويش در قم، به تدريس اشتغال ورزيد.


    نزديك يك سال پس از تبعيد مراجع - در سال 1342 هجرى قمرى - ملك فيصل در اثر فشار مردم مسلمان عراق، توسط نمايندگان خود از علما عذرخواهى كرد و درخواست بازگشت مجدد آنان را به عراق نمود. علما نيز براى خالى نگذاشتن حوزۀ علميّۀ نجف، و ادامۀ مبارزات مردم مسلمان، تصميم بر مراجعت گرفتند.
    نزديك يك سال پس از تبعيد مراجع - در سال 1342 هجرى قمرى - ملك فيصل در اثر فشار مردم مسلمان عراق، توسط نمايندگان خود از علما عذرخواهى كرد و درخواست بازگشت مجدد آنان را به عراق نمود. علما نيز براى خالى نگذاشتن حوزۀ علميّۀ نجف، و ادامۀ مبارزات مردم مسلمان، تصميم بر مراجعت گرفتند.
    خط ۱۱۷: خط ۱۲۹:




    آيت الله شهيد مطهرى دربارۀ ايشان مى‌فرمايد:
    [[مطهری، مرتضی|آیت‌الله شهيد مطهرى]] دربارۀ ايشان مى‌فرمايد:


    «حاج ميرزا حسين نائينى از اكابر فقها و اصوليين قرن چهاردهم هجرى است.
    «حاج ميرزا حسين نائينى از اكابر فقها و اصوليين قرن چهاردهم هجرى است.


    نزد ميرزاى شيرازى و [[فشارکی اصفهانی، محمد بن امیرقاسم|سيد محمد فشاركى]] اصفهانى تحصيل كرده است و خود مدرسى عالى مقام شد. شهرت بيشتر او در علم اصول است. به معارضۀ علمى با مرحوم [[آخوند خراسانى]] برخاست و از خود نظرات جديد در علم اصول آورد.
    نزد ميرزاى شيرازى و [[فشارکی اصفهانی، سید محمد بن امیرقاسم|سيد محمد فشاركى]] اصفهانى تحصيل كرده است و خود مدرسى عالى مقام شد. شهرت بيشتر او در علم اصول است. به معارضۀ علمى با مرحوم [[آخوند خراسانى]] برخاست و از خود نظرات جديد در علم اصول آورد.


    بسيارى از فقهاى زمان، شاگرد اويند. او كتابى نفيس به فارسى دارد به نام «تنزيه الملة و تنبيه الأمة» يا «حكومت در اسلام» كه در دفاع از مشروطيت و مبانى اسلامى آن نوشته است. او در 1355 هجرى قمرى در نجف وفات كرد.»
    بسيارى از فقهاى زمان، شاگرد اويند. او كتابى نفيس به فارسى دارد به نام «تنزيه الملة و تنبيه الأمة» يا «حكومت در اسلام» كه در دفاع از مشروطيت و مبانى اسلامى آن نوشته است. او در 1355 هجرى قمرى در نجف وفات كرد.»
    خط ۱۲۸: خط ۱۴۰:




    فضل و دانش آيت الله نائينى چنان در افق بالايى قرار داشت كه طلاب از اقطار مختلف كشورهاى اسلامى به درس ايشان حاضر گشته و از نظرات دقيقشان استفاده مى‌كردند. دقت نظر و تحقيقات علمى گسترده، ايشان را محور حركت علمى در نجف اشرف گردانيد.
    فضل و دانش آیت‌الله نائينى چنان در افق بالايى قرار داشت كه طلاب از اقطار مختلف كشورهاى اسلامى به درس ايشان حاضر گشته و از نظرات دقيقشان استفاده می‌كردند. دقت نظر و تحقيقات علمى گسترده، ايشان را محور حركت علمى در نجف اشرف گردانيد.


    از سوى ديگر، مرحوم ميرزاى نائينى عنايت خاصى نسبت به شاگردان خود داشته و اهتمام كامل در تربيت و پرورش آنان بذل مى‌نمود و در تهذيب و تعليم آنان، طبق برنامه و اصول صحيح اهتمام كامل داشت.
    از سوى ديگر، مرحوم ميرزاى نائينى عنايت خاصى نسبت به شاگردان خود داشته و اهتمام كامل در تربيت و پرورش آنان بذل مى‌نمود و در تهذيب و تعليم آنان، طبق برنامه و اصول صحيح اهتمام كامل داشت.
    خط ۱۳۶: خط ۱۴۸:
    در اينجا به ذكر اسامى تنى چند از مشاهير شاگردان ايشان اشاره مى‌كنيم:
    در اينجا به ذكر اسامى تنى چند از مشاهير شاگردان ايشان اشاره مى‌كنيم:


    # آيت الله سيد جمال الدين گلپايگانى
    # [[موسوی گلپایگانی، سید جمال‌الدین احمد|آیت‌الله سيد جمال‌الدين گلپايگانى]]
    # آيت الله سيد محمود شاهرودى
    # آیت‌الله [[حسینی شاهرودی، محمود|سيد محمود شاهرودى]]
    # آيت الله شيخ موسى خوانسارى
    # آیت‌الله [[خوانساری نجفی، موسی|شيخ موسى خوانسارى]]
    # آيت الله شيخ محمد على كاظمى خراسانى
    # آیت‌الله شيخ [[کاظمی خراسانی، محمدعلی|محمد على كاظمى خراسانى]]
    # آيت الله سيد محمد حجت كوه‌كمرى
    # آیت‌الله [[حجت کوه‌کمری، محمد|سيد محمد حجت كوه‌كمرى]]
    # آيت الله سيد محسن طباطبايى حكيم
    # آیت‌الله [[حکیم، سید محسن|سيد محسن طباطبايى حكيم]]
    # علامه سيد محمد حسين طباطبايى
    # علامه [[طباطبایی، سید محمدحسین|سيد محمدحسین طباطبايى]]
    # آیت‌الله [[خویی، سید ابوالقاسم|سید ابوالقاسم خوئی]]


    ==تأليفات==


    ==وفات==
    علامه ميرزا محمدحسین نائينى پس از آن همه خدمات به جهان علم، و پس از عمرى زحمت و كوشش در راه تعليم و تربيت شاگردان مكتب توحيد و قرآن، شمع وجودش در 26 جمادى الأول سال 1355 هجرى قمرى، مطابق با 24 مرداد 1315 هجرى شمسى به خاموشى گراييد و به جوار رحمت حق پيوست. عموم كشورهاى اسلامى و به خصوص ايران، عراق و پاکستان در سوگ او گريان شد و جهان اسلام فقيه بزرگوارى را از دست داد.


    ==آثار==
    علامۀ نائينى داراى تأليفات ارزشمندى نيز مى‌باشد مانند:
    علامۀ نائينى داراى تأليفات ارزشمندى نيز مى‌باشد مانند:
    # تنبيه الأمة و تنزيه الملة
    # تنبيه الأمة و تنزيه الملة
    # فوائد الأصول، كه شامل تقريرات درس ايشان است.
    # فوائد الأصول، كه شامل تقريرات درس ايشان است.
    خط ۱۶۰: خط ۱۷۴:
    # رسالة لعمل المقلدين
    # رسالة لعمل المقلدين


    ==وفات==




    علامه ميرزا محمد حسين نائينى پس از آن همه خدمات به جهان علم، و پس از عمرى زحمت و كوشش در راه تعليم و تربيت شاگردان مكتب توحيد و قرآن، شمع وجودش در 26 جمادى الأول سال 1355 هجرى قمرى، مطابق با 24 مرداد 1315 هجرى شمسى به خاموشى گراييد و به جوار رحمت حق پيوست. عموم كشورهاى اسلامى و به خصوص ايران، عراق و پاكستان در سوگ او گريان شد و جهان اسلام فقيه بزرگوارى را از دست داد.


    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}
    [[رسالة الصلاة في المشكوك (ط - الحديثه)]]


    == وابسته‌ها ==
    [[أجود التقریرات]]  
    {{وابسته‌ها}}
    [[أجود التقریرات]] / نوع اثر: کتاب / نقش: محاضر


    [[تنبیه الامه و تنزیه المله]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[كتاب الصلاة (للنائيني)]]  


    [[رسالة الصلاة في المشکوک (ط - الحدیثه)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[رساله شریفه مجمع الرسائل]]  


    [[کتاب الصلاه (للنایینی)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[المکاسب و البيع]]


    [[رساله شریفه مجمع الرسائل]] / نوع اثر: کتاب / نقش: حاشيه نويس
    [[وسيلة النجاة (غروی نائینی)]]


    [[المکاسب و البيع]] / نوع اثر: کتاب / نقش: محاضر
    [[محصل المطالب في تعليقات المكاسب]]  


    [[منية الطالب]] / نوع اثر: کتاب / نقش: محاضر
    [[منية الطالب]]  


    [[الرسائل الفقهیة (للنایینی و العراقی)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الالرسائل الفقهية (نائينی و عراقی)]]  


    [[فوائد الاُصول ( نائینی، محمد حسین)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: محاضر
    [[فوائد الاُصول (نائینی، محمد حسین)]]  


    [[الأصول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: محاضر
    [[الأصول]]  


    [[تقریرات بحث فی اجتماع الامر و النهی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: محاضر
    [[تقریرات بحث فی اجتماع الامر و النهی]]  


    [[منیه الطالب فی حاشیه المکاسب ( طبع جدید)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[منیه الطالب فی حاشیه المکاسب (طبع جدید)]]  


    [[الفتاوی (نایینی)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الفتاوی (غروی نائینی)]]  


    [[ تنبيه الامة و تنزيه الملة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[تنبيه الامة و تنزيه الملة]]  


    [[اجود التقريرات، تقريرا لأبحات الأستاذ الأکبر امام المحققين المجدد الميرزا محمد حسين الغروي النائيني]] / نوع اثر: کتاب / نقش: محاضر
    [[أجود التقريرات]]  


    [[رده:زندگی‌نامه]]
    [[رده:زندگی‌نامه]]
    [[رده:مراجع تقلید]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۳ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۰۸

    نایینی، محمدحسین
    نام نایینی، محمدحسین
    نام‌های دیگر غروی نائینی، محمدحسین

    میرزای نائینی

    نائینی، حسین

    نام پدر حاج ميرزا عبدالرحيم نائينى
    متولد  ۲۶ خرداد ۱۲۳۹ (۲۷ ذیقعده ۱۲۷۶)
    محل تولد نائين
    رحلت  ۲۳ مرداد ۱۳۱۵ (۲۶ جمادی‌الاول ۱۳۵۵) در نجف
    اساتید آیت‌الله ميرزاى شيرازى، آیت‌الله سيد محمد فشاركى اصفهانى
    برخی آثار رسالة الصلاة في المشكوك (ط - الحديثه)

    أجود التقریرات

    تنبيه الأمة و تنزيه الملة

    كتاب الصلاة (للنائيني)

    رساله شریفه مجمع الرسائل

    المکاسب و البيع

    کد مؤلف AUTHORCODE00009AUTHORCODE

    ميرزا محمدحسین غروی نائينى (۱۲۷۶-۱۳۵۵ق/۱۲39-۱۳۱۵ش)، فقیه، اصولی، ازمراجع بزرگ تقلید شیعه، از مهمترین حامیان نهضت مشروطه ایران، کتاب معروف تنبيه الأمة و تنزيه الملة او در موافقت با مشروطه مشروعه و نفی استبداد است.

    ولادت

    میرزای نائینی فرزند حاج ميرزا عبدالرحيم نائينى، در 17 ذى قعدۀ سال 1276 هجرى قمرى در شهر نائين و در يك خانوادۀ روحانى چشم به جهان گشود.

    تحصیلات

    او تحصيلات ابتدايى را در زادگاه خود، نائين اصفهان، در محضر پدرش حاج ميرزا عبدالرحيم آغاز كرد.

    پس از فراگيرى مقدمات علوم و براى تحصيل سطوح عاليه و خارج، به حوزۀ نجف رهسپار گرديد و در رديف شاگردان نامدار آیت‌الله حاج ميرزا محمدحسن شيرازى بزرگ و مرحوم آیت‌الله سيد محمد اصفهانى قرار گرفت و در درس آیت‌الله آخوند ملا محمد كاظم خراسانى به عنوان ادب و احترام حضور به هم رساند.

    جايگاه علمى و اجتماعى

    آیت‌الله نائينى، يكى از بزرگترين و نامورترين مراجع عصر خويش و يكى از محققین نامى در اصول و فقه است. او را مجدّد علم اصول و نوآور آن ناميده‌اند و اغلب مراجع و فضلاى معاصر از افاضات علمى و رشحات فكرى اين مرد فضيلت و دانش، به صورت مستقيم يا غير مستقيم بهره برده‌اند.

    ميرزاى نائينى در اثر اطلاعات وسيع در علومى همچون رياضى، حكمت، فلسفه و عرفان و احاطه به كليات فقه، امتيازات خاصى ميان علماى نجف اشرف داشت.

    ايشان علم اصول را با دقت و جديت خاص، طورى منظم كرد و پيچيدگى‌هاى آن را بر طرف نمود و آن را تهذيب و تنقيح كرد كه همگان وى را در اين امر ستوده و استادى او را در اين فن تأييد كرده‌اند.

    مقام معنوى

    آیت‌الله نائينى، توجه خاصى به تربيت و تهذيب نفس و آراستن آن به انواع فضايل اخلاقى داشت. نماز شب ايشان هيچ‌گاه ترك نشد، و حتى در سفر هم هميشه بر آن مواظبت داشت.

    هر كس چند روزى ملازم ايشان مى‌گشت، حالات عرفانى و تعبدهاى خاص آن مرحوم را مشاهده مى‌نمود و او را در درجۀ اعلاى وارستگى و تقوا و صلاح و ارشاد و اخلاص مى‌ديد.

    گويا همۀ خوبى‌ها در آن وجود جمع شده بود. علم و فضل و شايستگى، و آراستگى به كمال و رشد معنوى و فضايل اخلاقى و معنوى، همه در وجود او نمايان بود.

    او هرگز اوقات گران‌بهايش را بيهوده صرف نمى‌كرد. يا مشغول مباحثۀ مسائل علمى بود و يا با شرح صدر و گشاده رويى در ميان مردم به گفت و شنود و رسيدگى به نيازها و مشكلات آنان اشتغال داشت. هميشه در مصرف، اقتصاد را رعايت مى‌كرد و در صرف بيت المال مسلمانان، زهد و تقوا و صرفه جويى داشت.

    تا آنجا كه مقدور بود از سهم مبارک امام عجل‌الله‌تعالى‌فرجه و ساير حقوق شرعيه استفادۀ خصوصى نمى‌كرد و هزينۀ زندگى شخصى را از درآمدهاى خويش تأمين مى‌نمود.

    او نمونۀ بارزى از تقوا و صلاح و رستگارى بود، آن چنان كه نمونۀ بارزى از بلند انديشى در علم نيز، به شمار مى‌آمد.

    خدمات سياسى

    در دورۀ قاجار مردم مسلمان ايران زير پاى شاهزادگان و درباريان قاجار پامال بودند و پادشاهان و فرمانروايان، مالك همه چيز مردم بى‌پناه بودند و مردم بى‌دفاع، از خود اختيارى نداشتند و عين‌الدوله‌ها و شمس الملوكها، شاه ناتوان و بى اراده را آلت دست خودخواهى و هوس بازى خويش قرار داده و تركتازى را به حد اعلاى خود رسانده بودند.

    در چنان شرايط خفقان و خودسرى، تنها علماى بزرگ دين ناله‌هاى مردم را از دور و نزديك مى‌شنيدند و كمكى به حال آنان می‌كردند. در آن زمان در تهران و تبريز و ساير شهرها، علما به استغاثۀ مردم پاسخ مثبت داده و خواهان اجراى قانون و نظم و عدالت و قسط اسلامى شدند.

    در چنان روزگار سياه و خفقانى بود كه آیت‌الله نائينى، آن فقيه دلسوز و آگاه، كتاب شريف «تنبيه الأمة و تنزيه الملة» را نوشت و انواع استبداد و خودسرى و حكومت خودكامۀ پادشاهان مستبد را با منطق و حكمت تبيين كرد و وظايف علما و فقها را نسبت به دين و اوضاع جارى بيان نمود و با تبيين فصول مختلف عهدنامۀ مالك اشتر، حدود و اختيارات حاكم و حكومت اسلامى را نشان داد.

    اين كتاب با حاشيه و تقريظ دو تن از مراجع بزرگ و استوانه‌هاى فقه و فقاهت آن روز، زينت يافت و همانند دستور العمل و بيانيۀ حكومت اسلامى تلقى گرديد.

    دو مرجع مبارز و مجاهد آن روز، آیت‌الله آخوند خراسانى و آیت‌الله شيخ عبدالله مازندرانى بر آن كتاب تقريظ نوشتند و مأخوذ بودن اصل مشروطيت را از متن شريعت محمدى صلى‌الله‌عليه‌وآله‌و‌سلم مورد تأييد و امضا قرار دادند و به اين ترتيب، گامى در راه برانداختن استبداد مطلق برداشته شد.

    هر چند ديرى نپاييد كه با دخالت اجانب و بيگانگان و توطئه و تلاش ستون پنجم و روشنفكر نمايانى مانند تقى زاده و ملكم خان و همدستان آنها، مشروطيت از مسير انقلاب خارج گرديد و به تعبير خود ايشان، انگورى كه انتظار و اميد سركه بودن در آن منظور بود، يك باره شراب گرديد و غير قابل استفادۀ مؤمنين شد.

    در هر صورت و با توجه به آن روزگار سياه، حركت مشروطيت گامى به جلو و حركتى به سوى اسلامى و الهى شدن و عدالت اجتماعى بود.

    آیت‌الله نائينى در يكى از فصول كتاب نامبرده، با صراحت كامل چنين مى‌نگارد:

    «قلع شجرۀ خبيثۀ شاه پرستى و ترويج علم و دانش و مرجعيت امور نوعيه را تابع لياقت و درايت قرار دادن، و ريشۀ چپاول و مملكت فروشى شاه پرستان را برانداختن هدف است.

    ناچار تا شجرۀ ملعونۀ استبداد برقرار و بنيان استعباد (بنده گرفتن ديگران) در مملكت اسلامى استوار است، سلب اين قوه و تبديلش به علم و دانش از محالات است. و مادامى كه حقيقت سلطنت و ولايت بر حفظ نظم و به منزلۀ شبانى گله بودن آن، به واسطۀ شدت در هوى پرستى بر شخص سلطان مجهول و سلطنتش را عبارت از مشاركت با ذات احديت - عَزّت كبريائه - در مالكيت و قاهريت و فاعليت «ما يشاء» و عدم مسئوليت «عما يفعل» پندارد، و تمكين امت را از اين فرعونيت دوست خواهى شمارد، لا محاله به استيصال افراد آگاه و تقويت دولت خواهان، همت خواهد گمارد و مفاد «الملك يبقى مع الكفر و لا يبقى مع الظلم» بالعيان مشاهد و محسوس خواهد بود...»

    علامۀ نائينى، اين كتاب را در سال 1327 هجرى قمرى - 18 سال پس از فتواى تاريخى ميرزاى شيرازى - نگاشت و آن كتاب مبدأ تحول و تغيير در نظام سلطنتى مستبد در ايران گرديد.

    تبعيد به ايران

    در سال 1341 هجرى قمرى «ملك فيصل» كه قصد انجام انتخابات و تأسيس مجلس شوراى ملى فرمايشى را داشت، از فعاليتهاى علماى شيعه سخت به زحمت افتاد.

    چون اعتقاد علماى شيعه بر اين بود كه بايد انتخابات زير نظر روحانیت صورت گيرد و نسبت به شیعیان عراق كه دو ثلث ملت عراق را تشكيل مى‌دادند، توجه بيشترى شود.

    اما ملك فيصل زير بار نمى‌رفت، لذا «آیت‌الله شيخ مهدى خالصى» كه از علماى بزرگ عراق و مقيم كاظمين بود، حكم تحريم انتخابات را صادر نمود. اين حكم را مرحوم آیت‌الله نائينى و سپس آیت‌الله سيد ابوالحسن اصفهانى هم امضا نمودند و در اثر امضاى اين دو بزرگوار، مخالفت‌هاى زيادى در عراق ايجاد شد و دولت عراق تصميم گرفت شيخ مهدى خالصى و علامۀ نائينى و ساير روحانیون طراز اول و سرشناس مؤثر در اين امر را تبعيد كند.

    در اواخر سال 1341 هجرى قمرى، تبعيد علما همراه با اقدامات و پوششهاى نظامى صورت گرفت. آیت‌الله نائينى، آیت‌الله اصفهانى، آیت‌الله خالصى و جمعى از شاگردان مبرز آیت‌الله نائينى مانند آقا سيد جمال‌الدين گلپايگانى، سيد حسن تهامى بيرجندى، آقا سيد حسن بحر العلوم و آقا شيخ اسدالله زنجانى همراه عده‌اى از بستگان علامۀ نائينى به ايران تبعيد شدند.

    مردم متدين و مبارز ايران، تا از ورود علما و مراجع اطلاع يافتند، بى‌درنگ به استقبال آنان شتافتند. در قصر شيرين، کرمانشاه، همدان و قم، استقبال عظيمى از اين قافلۀ تبعيد شدۀ علم و فضيلت به عمل آمد.

    آیت‌الله نائينى مدتى در کرمانشاه اقامت گزيد و پس از چندى، به سوى همدان حركت كرد و مدتى در آنجا به سر برده و سپس وارد قم گرديد. ايشان در مدت ده ماه توقف خويش در قم، به تدريس اشتغال ورزيد.

    نزديك يك سال پس از تبعيد مراجع - در سال 1342 هجرى قمرى - ملك فيصل در اثر فشار مردم مسلمان عراق، توسط نمايندگان خود از علما عذرخواهى كرد و درخواست بازگشت مجدد آنان را به عراق نمود. علما نيز براى خالى نگذاشتن حوزۀ علميّۀ نجف، و ادامۀ مبارزات مردم مسلمان، تصميم بر مراجعت گرفتند.

    سخن شهيد مطهرى

    آیت‌الله شهيد مطهرى دربارۀ ايشان مى‌فرمايد:

    «حاج ميرزا حسين نائينى از اكابر فقها و اصوليين قرن چهاردهم هجرى است.

    نزد ميرزاى شيرازى و سيد محمد فشاركى اصفهانى تحصيل كرده است و خود مدرسى عالى مقام شد. شهرت بيشتر او در علم اصول است. به معارضۀ علمى با مرحوم آخوند خراسانى برخاست و از خود نظرات جديد در علم اصول آورد.

    بسيارى از فقهاى زمان، شاگرد اويند. او كتابى نفيس به فارسى دارد به نام «تنزيه الملة و تنبيه الأمة» يا «حكومت در اسلام» كه در دفاع از مشروطيت و مبانى اسلامى آن نوشته است. او در 1355 هجرى قمرى در نجف وفات كرد.»

    شاگردان

    فضل و دانش آیت‌الله نائينى چنان در افق بالايى قرار داشت كه طلاب از اقطار مختلف كشورهاى اسلامى به درس ايشان حاضر گشته و از نظرات دقيقشان استفاده می‌كردند. دقت نظر و تحقيقات علمى گسترده، ايشان را محور حركت علمى در نجف اشرف گردانيد.

    از سوى ديگر، مرحوم ميرزاى نائينى عنايت خاصى نسبت به شاگردان خود داشته و اهتمام كامل در تربيت و پرورش آنان بذل مى‌نمود و در تهذيب و تعليم آنان، طبق برنامه و اصول صحيح اهتمام كامل داشت.

    شاگردان آن مرحوم نظرات ايشان را حفظ كرده يا به تحرير در آورده و به طبع رسانيده‌اند و اين امر نظرات علمى ميرزاى نائينى را زنده نگه داشته و با وجود اين آثار، او هميشه باقى و جاويد است.

    در اينجا به ذكر اسامى تنى چند از مشاهير شاگردان ايشان اشاره مى‌كنيم:

    1. آیت‌الله سيد جمال‌الدين گلپايگانى
    2. آیت‌الله سيد محمود شاهرودى
    3. آیت‌الله شيخ موسى خوانسارى
    4. آیت‌الله شيخ محمد على كاظمى خراسانى
    5. آیت‌الله سيد محمد حجت كوه‌كمرى
    6. آیت‌الله سيد محسن طباطبايى حكيم
    7. علامه سيد محمدحسین طباطبايى
    8. آیت‌الله سید ابوالقاسم خوئی


    وفات

    علامه ميرزا محمدحسین نائينى پس از آن همه خدمات به جهان علم، و پس از عمرى زحمت و كوشش در راه تعليم و تربيت شاگردان مكتب توحيد و قرآن، شمع وجودش در 26 جمادى الأول سال 1355 هجرى قمرى، مطابق با 24 مرداد 1315 هجرى شمسى به خاموشى گراييد و به جوار رحمت حق پيوست. عموم كشورهاى اسلامى و به خصوص ايران، عراق و پاکستان در سوگ او گريان شد و جهان اسلام فقيه بزرگوارى را از دست داد.

    آثار

    علامۀ نائينى داراى تأليفات ارزشمندى نيز مى‌باشد مانند:

    1. تنبيه الأمة و تنزيه الملة
    2. فوائد الأصول، كه شامل تقريرات درس ايشان است.
    3. حواشي العروة الوثقى
    4. رسالة في اللباس المشكوك
    5. رسالة في أحكام الخلل في الصلاة
    6. رسالة في نفي الضرر
    7. رسالة في التعبدي و التوصلي
    8. أجوبة المسائل المستفتين
    9. وسيلة النجاة
    10. رسالة لعمل المقلدين



    وابسته‌ها