راحة العقل: تفاوت میان نسخه‌ها

۲۸ بایت حذف‌شده ،  ‏۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۳
جز
جایگزینی متن - ' '''' به '''''
جز (جایگزینی متن - '<references />' به '<references/>')
جز (جایگزینی متن - ' '''' به ''''')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
(۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۶: خط ۶:
[[کرمانی، احمد بن عبدالله]] (نویسنده)
[[کرمانی، احمد بن عبدالله]] (نویسنده)


[[غالب، مصطفي]] (محقق)
[[غالب، مصطفی]] (محقق)
| زبان =عربی
| زبان =عربی
| کد کنگره =‏‏BP‎‏ ‎‏216‎‏/‎‏2‎‏ ‎‏/‎‏ک‎‏4‎‏ر‎‏2  
| کد کنگره =‏‏BP‎‏ ‎‏216‎‏/‎‏2‎‏ ‎‏/‎‏ک‎‏4‎‏ر‎‏2  
| موضوع =توحيد  
| موضوع =توحيد  


هستي شناسي (فلسفه اسلامي)
هستي شناسي (فلسفه اسلامى)


| ناشر =دار الأندلس  
| ناشر =دار الأندلس  
خط ۲۲: خط ۲۲:
| شابک =
| شابک =
| تعداد جلد =1
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =23925
| کتابخانۀ دیجیتال نور =14788
| کتابخوان همراه نور =14788
| کتابخوان همراه نور =14788
| کد پدیدآور =07401
| کد پدیدآور =07401
خط ۲۹: خط ۲۹:
}}  
}}  


'''راحة العقل'''، اثر [[کرمانی، احمد بن عبدالله|احمد حمیدالدین کرمانی]]، کتابی است در تبیین اصول و فروع مذهب اسماعیلیه که با تحقیق [[غالب، مصطفي|مصطفی غالب]] به چاپ رسیده است.
'''راحة العقل'''، اثر [[کرمانی، احمد بن عبدالله|احمد حمیدالدین کرمانی]]، کتابی است در تبیین اصول و فروع مذهب اسماعیلیه که با تحقیق [[غالب، مصطفی|مصطفی غالب]] به چاپ رسیده است.


==ساختار==
==ساختار==
خط ۳۷: خط ۳۷:
در مقدمه اول، ابتدا توضیحاتی پیرامون عقاید اسماعیلیه و دعوت توحیدی آن ارائه گردیده و سپس به تشریح زندگی‌نامه نویسنده و آثار وی، پرداخته شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23925/1/13 ر.ک: مقدمه مصحح، ص13-‎80]</ref>.
در مقدمه اول، ابتدا توضیحاتی پیرامون عقاید اسماعیلیه و دعوت توحیدی آن ارائه گردیده و سپس به تشریح زندگی‌نامه نویسنده و آثار وی، پرداخته شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23925/1/13 ر.ک: مقدمه مصحح، ص13-‎80]</ref>.


در مقدمه نویسنده، به ساختار کتاب و موضوعات مطرح‎شده در آن، اشاره گردیده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23925/1/81 ر.ک: مقدمه مؤلف، ص81-‎96]</ref>.
در مقدمه نویسنده، به ساختار کتاب و موضوعات مطرح‌شده در آن، اشاره گردیده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23925/1/81 ر.ک: مقدمه مؤلف، ص81-‎96]</ref>.
   
   
نویسنده در این کتاب سعی کرده است تا اصول و فروع مذهب اسماعیلیان را مطابق با نظام خلقت از افلاک و اجرام عالم‎ طبیعت‎ و عوالم عقول مجرد و نفوس‎ و همچنین‎ محاسبات دقیق در یک چهارچوب قرار دهد که قابل کم و زیاد شدن و خدشه نباشد؛ زیرا در آن زمان کسی نمی‌توانست نظام خلقتی را که بر اساس هیئت بطلمیوسی و نظام مجردات عقل‎ و نفس‎ ارسطویی و یا مثل افلاطونی بود، منکر شود یا خدشه‌ای در آن وارد کند؛ زیرا می‌دانیم که فلسفه مشاء بر اساس نظام ارسطویی است و حتی فلسفه افلاطونی در آن روزگار، یعنی قرن‎ پنجم‎، غیر قابل‎ رخنه و خدشه بود و فلاسفه عموما و به‌راحتی مدعی بودند که این نظام فکری غیر قابل خدشه است؛ حتی فارابی، نظام «مدینه فاضله» خود را بر اساس نظام خلقت مخروطی‎‎شکل‎ جهان‎ هستی قرار می‌دهد که این سازندگی نظام مدینه فاضله بر اساس فلسفه نظام‎یافته طبقاتی ارسطویی یا مثل ‎‎افلاطونی‎، کاری بسیار سهل و آسان است؛ لکن کار سازندگی نظام شریعت اسماعیلیان بر اساس نظام‎ فلسفه‎ ارسطویی‎ و افکار فلسفی افلاطونیان کار بسیار دشواری است<ref>ر.ک: کرمانی، حمیدالدین؛ ساجدی، سید جعفر، ص105-‎106</ref>.
نویسنده در این کتاب سعی کرده است تا اصول و فروع مذهب اسماعیلیان را مطابق با نظام خلقت از افلاک و اجرام عالم‎ طبیعت‎ و عوالم عقول مجرد و نفوس‎ و همچنین‎ محاسبات دقیق در یک چهارچوب قرار دهد که قابل کم و زیاد شدن و خدشه نباشد؛ زیرا در آن زمان کسی نمی‌توانست نظام خلقتی را که بر اساس هیئت بطلمیوسی و نظام مجردات عقل‎ و نفس‎ ارسطویی و یا مثل افلاطونی بود، منکر شود یا خدشه‌ای در آن وارد کند؛ زیرا می‌دانیم که فلسفه مشاء بر اساس نظام ارسطویی است و حتی فلسفه افلاطونی در آن روزگار، یعنی قرن‎ پنجم‎، غیر قابل‎ رخنه و خدشه بود و فلاسفه عموما و به‌راحتی مدعی بودند که این نظام فکری غیر قابل خدشه است؛ حتی فارابی، نظام «مدینه فاضله» خود را بر اساس نظام خلقت مخروطی‎‎شکل‎ جهان‎ هستی قرار می‌دهد که این سازندگی نظام مدینه فاضله بر اساس فلسفه نظام‎یافته طبقاتی ارسطویی یا مثل ‎‎افلاطونی‎، کاری بسیار سهل و آسان است؛ لکن کار سازندگی نظام شریعت اسماعیلیان بر اساس نظام‎ فلسفه‎ ارسطویی‎ و افکار فلسفی افلاطونیان کار بسیار دشواری است<ref>ر.ک: کرمانی، حمیدالدین؛ ساجدی، سید جعفر، ص105-‎106</ref>.
خط ۴۷: خط ۴۷:
نویسنده به‌راحتی می‌توانست با‎ الهام‎ از‎ حکمت اشراق و نظریه خلقت در فلسفه نوافلاطونی، مقامات و مناصب را انطباق دهد؛ لکن‎ مشکل‎ کار این بوده است که اولا نام انبیای عظام که در قرآن مجید‎ آمده‎ است،‎ در نظام خاصی قرار دارد که آن را با فلسفه اشراقی به‌دشواری می‌توان انطباق داد‎ و ثانیا‎ از دیدگاه ارباب مذاهب آن روزگار که فلسفه اشراقی را منبعث از‎ افکار‎ مجوسیان‎ می‌دانستند، کل نظام مجوسیت مردود بود و از روی غرض و مرض سعی می‌کردند مجوسیت را مساوی‎ با‎ ثنویت‎ بدانند و معادل شرک به حساب آورند و به‌هرحال این مرد بزرگ نابغه، با‎ امکانات‎ فکری و علمی آن روزگار به احسن وجه، از عهده وظیفه‌ای که به او واگذار شده بود‎، برآمده‎ است و ازاین‌رو است که خود [[کرمانی، احمد بن عبدالله|کرمانی]] مدعی است که کتاب «راحة العقل»‎ او، مبتدیان و مدعیان را به کار نیاید‎ و کسانی‎ که‎ بخواهند از کار او در «راحة العقل»‎ بهره‎ گیرند، باید قبلا کتاب‌های بسیاری را مطالعه کنند<ref>ر.ک: همان، ص107-‎108</ref>.
نویسنده به‌راحتی می‌توانست با‎ الهام‎ از‎ حکمت اشراق و نظریه خلقت در فلسفه نوافلاطونی، مقامات و مناصب را انطباق دهد؛ لکن‎ مشکل‎ کار این بوده است که اولا نام انبیای عظام که در قرآن مجید‎ آمده‎ است،‎ در نظام خاصی قرار دارد که آن را با فلسفه اشراقی به‌دشواری می‌توان انطباق داد‎ و ثانیا‎ از دیدگاه ارباب مذاهب آن روزگار که فلسفه اشراقی را منبعث از‎ افکار‎ مجوسیان‎ می‌دانستند، کل نظام مجوسیت مردود بود و از روی غرض و مرض سعی می‌کردند مجوسیت را مساوی‎ با‎ ثنویت‎ بدانند و معادل شرک به حساب آورند و به‌هرحال این مرد بزرگ نابغه، با‎ امکانات‎ فکری و علمی آن روزگار به احسن وجه، از عهده وظیفه‌ای که به او واگذار شده بود‎، برآمده‎ است و ازاین‌رو است که خود [[کرمانی، احمد بن عبدالله|کرمانی]] مدعی است که کتاب «راحة العقل»‎ او، مبتدیان و مدعیان را به کار نیاید‎ و کسانی‎ که‎ بخواهند از کار او در «راحة العقل»‎ بهره‎ گیرند، باید قبلا کتاب‌های بسیاری را مطالعه کنند<ref>ر.ک: همان، ص107-‎108</ref>.


تعریف [[کرمانی، احمد بن عبدالله|کرمانی]]‎ از‎ حکمت، همان‎ تعریف‎ ابن‌سینا است که غایت حکمت را‎ نیل‎ به کمال علمی و عملی می‌داند و تهذیب نفس و تکمیل عقل ‎نظری و عملی و [[کرمانی، احمد بن عبدالله|کرمانی]]‎ هدف‎ را از دین هم همین می‌داند‎؛ حکمت و دین از دیدگاه‎ او‎ یک هدف را دنبال می‌کنند‎ و تقسیم‎ عبادات به علمی و عملی از همین رو است. کار کتاب‎ «راحة ‎العقل» هم توفیق بین حکمت‎ و دیانت‎ است‎. وی در مقام‎ مقایسه‎ و انطباق دین با نظام‎ خلقت‎ می‌گوید: خلقت افلاک و به‌ویژه فلک اعلی در نهایت استواری است؛ همان ‎طور که ناطقان در‎ شرایع‎ و قائم‌مقام آنها که شامل تمام‎ مراتب‎ است، اشرف‎ از‎ حدود‎ و در نهایت استواری‌اند و حدود‎ در حد اجسام سفلی‌اند، از لحاظ محکمی و استواری، یعنی در مرتبه دون نطقا و افلاکند و بالجمله‎ مقامات‎ بالای شریعت را و پایه‌گذاران آن را‎ در‎ مقاومت‎ و استواری‎ در‎ حد اجسام عالیه‎ می‌داند‎ و مقامات و مناصب دون را در حد اجسام سافله و در یک مقابله و مقایسه، مقامات رفیع ارباب شرایع‎ را‎ در‎ حد مجردات اولیه، مبدع اول و عقول ناشی‎ از‎ آن‎ می‌داند‎ و مقامات‎ دون‎ را در حد عقول سافله در جهت مجردات<ref>ر.ک: همان، ص108-‎109</ref>.
تعریف [[کرمانی، احمد بن عبدالله|کرمانی]]‎ از‎ حکمت، همان‎ تعریف‎ ابن‌ سینا است که غایت حکمت را‎ نیل‎ به کمال علمی و عملی می‌داند و تهذیب نفس و تکمیل عقل ‎نظری و عملی و [[کرمانی، احمد بن عبدالله|کرمانی]]‎ هدف‎ را از دین هم همین می‌داند‎؛ حکمت و دین از دیدگاه‎ او‎ یک هدف را دنبال می‌کنند‎ و تقسیم‎ عبادات به علمی و عملی از همین رو است. کار کتاب‎ «راحة ‎العقل» هم توفیق بین حکمت‎ و دیانت‎ است‎. وی در مقام‎ مقایسه‎ و انطباق دین با نظام‎ خلقت‎ می‌گوید: خلقت افلاک و به‌ویژه فلک اعلی در نهایت استواری است؛ همان ‎طور که ناطقان در‎ شرایع‎ و قائم‌مقام آنها که شامل تمام‎ مراتب‎ است، اشرف‎ از‎ حدود‎ و در نهایت استواری‌اند و حدود‎ در حد اجسام سفلی‌اند، از لحاظ محکمی و استواری، یعنی در مرتبه دون نطقا و افلاکند و بالجمله‎ مقامات‎ بالای شریعت را و پایه‌گذاران آن را‎ در‎ مقاومت‎ و استواری‎ در‎ حد اجسام عالیه‎ می‌داند‎ و مقامات و مناصب دون را در حد اجسام سافله و در یک مقابله و مقایسه، مقامات رفیع ارباب شرایع‎ را‎ در‎ حد مجردات اولیه، مبدع اول و عقول ناشی‎ از‎ آن‎ می‌داند‎ و مقامات‎ دون‎ را در حد عقول سافله در جهت مجردات<ref>ر.ک: همان، ص108-‎109</ref>.


[[کرمانی، احمد بن عبدالله|کرمانی]] این‌گونه مقابلات و موازنات و مقایسات را در باب همه موجودات مجری می‌داند؛ در موالید سه‌گانه، در ارکان چهارگانه، در‎ اخلاط اربعه، در امزجه و غیره و این‎طور نیست که این موازنات و مقابلات تنها در نظام جملی و کلی مجری باشد. البته در یک نظر کلی با کل نظام خلقت، هم در‎ طرف‎ مجردات عقلی و نفسی و هم در طرف عالم جسمانی از افلاک تا عناصر، موازنه و مقابله می‌کند و در تک‎تک موجودات جهان وجود هم این موازنه و مقابله از دیدگاه [[کرمانی، احمد بن عبدالله|کرمانی]] وجود‎ دارد‎<ref>ر.ک: همان، ص109</ref>.
[[کرمانی، احمد بن عبدالله|کرمانی]] این‌گونه مقابلات و موازنات و مقایسات را در باب همه موجودات مجری می‌داند؛ در موالید سه‌گانه، در ارکان چهارگانه، در‎ اخلاط اربعه، در امزجه و غیره و این‎طور نیست که این موازنات و مقابلات تنها در نظام جملی و کلی مجری باشد. البته در یک نظر کلی با کل نظام خلقت، هم در‎ طرف‎ مجردات عقلی و نفسی و هم در طرف عالم جسمانی از افلاک تا عناصر، موازنه و مقابله می‌کند و در تک‎تک موجودات جهان وجود هم این موازنه و مقابله از دیدگاه [[کرمانی، احمد بن عبدالله|کرمانی]] وجود‎ دارد‎<ref>ر.ک: همان، ص109</ref>.


[[کرمانی، احمد بن عبدالله|کرمانی]] در جمع می‌خواهد بگوید نظام شریعت اسماعیلیه نظامی است موازن با نظام خلقت و امری است غیر قابل خدشه و دین فطرت این دین‎ است‎ که: '''فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا''' ﴿الروم: 30﴾<ref>ر.ک: همان</ref>.
[[کرمانی، احمد بن عبدالله|کرمانی]] در جمع می‌خواهد بگوید نظام شریعت اسماعیلیه نظامی است موازن با نظام خلقت و امری است غیر قابل خدشه و دین فطرت این دین‎ است‎ که:'''فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا''' ﴿الروم: 30﴾<ref>ر.ک: همان</ref>.


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
خط ۶۴: خط ۶۴:


   
   
== وابسته‌ها ==
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}
   
   
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
خط ۷۵: خط ۷۶:
   
   
[[رده:آثار کلی، مقدمات علم کلام]]
[[رده:آثار کلی، مقدمات علم کلام]]
[[رده: 25 مهر الی 24 آبان(97)]]
[[رده:سال97-25مهر الی24 آبان]]