الإمام الباقر عليه‌السلام و أثره في التفسير

الإمام الباقر علیه‌السلام و أثره في التفسیر
پدیدآوران	خفاجی، حکمت عبید (نویسنده)
ناشر	مؤسسة البلاغ
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1426 ‌‎ق یا 2005 م
چاپ	1
موضوع	محمد بن علی(ع)، امام پنجم، 57 - 114ق. - احادیث محمد بن علی(ع)، امام پنجم، 57 - 114ق. - نظریه درباره قرآن
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏BP‎‏ ‎‏44‎‏/‎‏35‎‏ ‎‏/‎‏خ‎‏7‎‏الف‎‏5
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الإمام الباقر عليه‌السلام و أثره في التفسير، تألیف حکمت عبید خفاجی، اثرى است كه به بیان نقش امام باقرعليه‌السلام در تفسير قرآن كريم مى‌پردازد. امام محمدباقر عليه‌السلام به عنوان یکى از افرادى كه از جمله تابعين پيامبر اكرم صلى‌اللّه‌عليه‌وآله‌و‌سلّم به شمار رفته و به اجماع فريقين یکى از فقهاء بارز مدينه منوّره محسوب مى‌گردد نقشى مؤثر در تفسير قرآن كريم از خود برجاى گذارده است.

هدف نویسنده از نگارش اين اثر معرفى گام دومى است كه بعد از عصر صحابه در تفسير قرآن توسط تابعين برداشته شد.از آن گذشته نویسنده بر آنست كه به شناخت روايات صحيحه‌اى كه از امام باقر عليه‌السلام در تفسير قرآن نقل شده و نسبت آنها به امام ثابت است دست يابد چرا كه بسيارى از احاديث منقول از ائمۀ اهل‌بيت عليهم‌السلام با بسيارى از احاديث منسوب به ايشان كه امكان اثبات صدور آنها از ائمه عليهم‌السلام وجود ندارد درآميخته است و باعث شده كه برخى مفسّرين به آنها اعتماد نورزند و يا آنها را تضعيف نمايند و در نقطه مقابل برخى ديگر هرروايتى را كه سندش به امام منتهى شود ثابت و صحيح به شمار آورده هرچند در سندش ضعف و نقصى وجود داشته باشد.اما نویسنده كتاب در سند اقوال و رجال آن تحقيق كرده و صحيح را از ضعيف و كاذب بازشناسانده است و بدين‌وسيله اثرى درخور توجه از خود بر جاى گذارده است.وى با روش و منهج علمى و به دور از هرگونه تعصّب به استقراء و استقصاء در سند و رجال اقوال منقوله پرداخته و نقش امام باقر عليه‌السلام را در علوم قرآنى و تفسير آشكار ساخته است.

ساختار

اين كتاب داراى یک مقدمه و دو باب و یک خاتمه است كه ذيل هرباب فصولى قرار گرفته است:

باب اول به بررسى زندگانى امام باقر عليه‌السلام و مسائل پيرامون آن اختصاص يافته و مشتمل بر چهار فصل ذيل است:

در فصل اوّل به بررسى زندگانى شخصى حضرت پرداخته شده و بيوگرافى جامعى از ايشان ارائه شده است.

در فصل دوم به معرفى سيره و روش علمى حضرت پرداخته شده و برخى از علوم و معارف آن حضرت معرفى شده است.

در فصل سوم به شرح حال كسانى كه امام باقر عليه‌السلام از آنها روايت مى‌كند پرداخته شده است.اين افراد دو دسته‌اند:دسته اول پدران بزرگوار حضرت و دسته دوم صحابه بزرگوار پيامبر(ص).

سپس به بيان شرح حال شاگردان و راويان احاديث حضرت پرداخته شده و هركدام برطبق موازين و معيارهاى رجالى مورد نقد و بررسى قرار گرفته‌اند.

در فصل چهارم به معرفى مصادر امام باقر عليه‌السلام در تفسير قرآن پرداخته شده است.

باب دوم به بررسى نقش و تأثير امام باقر عليه‌السلام در تفسير قرآن اختصاص يافته و داراى پنج فصل است:

فصل اول به سخن دربارۀ ديدگاههاى حضرت و تأثير آن در علوم قرآنى اختصاص يافته است.

در فصل دوّم به بررسى تأثير ديدگاههاى امام در تفسير آيات العقايد پرداخته شده است.

در فصل سوم به تلاش امام باقر عليه‌السلام در تفسير آيات الاحكام اشاره شده است.

فصل چهارم به جنبه‌هاى تربيتى-اخلاقى در انديشه امام باقر عليه‌السلام به‌طورى و در تفسير به نحو خاصى پرداخته شده است.

در فصل پنجم اين باب هم به ارزشيابى ديدگاههاى تفسيرى امام، بارزترين ويژگى‌هاى تفسير ايشان و اثر آن در معاصرين حضرت و مفسرين بعدى پرداخته شده است.

در «خاتمه» کتاب هم منابع و مصادر كتاب اعم از خطى و چاپى معرفى شده و در انتهاى كتاب فهرست مطالب آن ذكر شده است.

نسخه‌شناسى

اين كتاب به زبان عربى است و توسط آقاى دكتر حكمت عبيد الخفاجي نگاشته شده است. نسخۀ برنامه در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 480 صفحه برای بار نخست در سال 1426 ه‍2005/‌م توسط «مؤسسة البلاغ» بيروت منتشر شده است.

منابع مقاله

مقدمۀ نویسنده بر كتاب

وابسته‌ها

مسند الإمام الباقر أبي‌جعفر محمد بن علي عليهما‌السلام

پژوهشی در روایات تفسیری امام باقر و امام صادق علیهما‌السلام

زندگانى حضرت سجاد و امام باقر عليهماالسلام