المحصل: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '{{وابسته‌ها}}' به '{{وابسته‌ها}} ') |
Wikinoor.ir (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '}}↵↵↵'''' به '}} '''') |
||
| (۲۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR01147J1.jpg | |||
| عنوان =المحصل | |||
| عنوان‌های دیگر =کتاب المحصل | |||
| | |||
| | |||
و هو محصل افکار المتقدمین و المتاخرین من الحکماء و المتکلمین | و هو محصل افکار المتقدمین و المتاخرین من الحکماء و المتکلمین | ||
| | | پدیدآوران = | ||
[[فخر رازی، محمد بن عمر]] (نویسنده) | |||
[[اتای، حسین]] (محقق) | [[اتای، حسین]] (محقق) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 205/2 /ف3م3 | ||
| موضوع = | |||
کلام اشعری - قرن 6ق. | |||
|کد کنگره | | ناشر = | ||
دار الرازی | |||
| مکان نشر =عمان - اردن | |||
|موضوع | | سال نشر = | ||
|ناشر | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE01147AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =01147 | |||
| کتابخوان همراه نور =01147 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''المحصّل؛ و هو محصّل افكار المتقدمين و المتأخرين من الحكماء و المتكلمين'''، نوشتۀ ابوعبداللّه محمد بن عمر بن حسین؛ [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخرالدين رازى]] از عالمان قرن ششم و هفتم هجرى، كتابى است كلامى كه با هدف ترتيب دادن مباحث و ايجاد نظمى منطقى در مطالب كلام اشعرى تأليف شده است. | |||
[[فخر رازی، محمد بن عمر|فخرالدين رازى]] تقريبا آخرين شخصيت بزرگى است كه وى را حامى كلام اشعرى دانسته‌اند. | |||
[[فخر رازی، محمد بن عمر| | |||
وى در كتاب‌هاى شرح اشارات، المحصّل و بسيارى از آثار كلامى - فلسفى خود به نقد [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]] و ديگر مشائيان پرداخت. تلاش گسترده، اما پراكندۀ [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] به گستردگى كلام اشعرى منجر شد و مطالب زيادى از نگرش‌هاى فلسفى را در كلام اشعرى وارد ساخت. | وى در كتاب‌هاى شرح اشارات، المحصّل و بسيارى از آثار كلامى - فلسفى خود به نقد [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]] و ديگر مشائيان پرداخت. تلاش گسترده، اما پراكندۀ [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] به گستردگى كلام اشعرى منجر شد و مطالب زيادى از نگرش‌هاى فلسفى را در كلام اشعرى وارد ساخت. | ||
| خط ۵۶: | خط ۴۰: | ||
بخش اول به مقدماتى چون منطق و تكليف مؤمن و اثبات وجود خداوند مى‌پردازد. | بخش اول به مقدماتى چون منطق و تكليف مؤمن و اثبات وجود خداوند مى‌پردازد. | ||
بخش دوم؛ مشتمل بر | بخش دوم؛ مشتمل بر بحث‌هایى دربارۀ وجود و عدم، واحد و كثير، علت و معلول و ديگر مباحث عمومى فلسفه است. | ||
در بخش سوم، سخن از صفات الهى با استفاده از آيات قرآن كريم است. | در بخش سوم، سخن از صفات الهى با استفاده از آيات قرآن كريم است. | ||
| خط ۶۴: | خط ۴۸: | ||
نگرش‌ها و روش‌هاى فلسفى [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] به دليل آن كه وى كمتر نگاه اثباتى به مسائل فلسفه داشت، هيچ گاه به تمركزى دست نيافت و براى تفكر كلامى وى هسته‌اى مركزى به وجود نياورد. تنها كتاب مهم او كه مى‌توان گفت با هدف ترتيب دادن مباحث كلامى و ايجاد نظمى منطقى در مطالب كلام اشعرى تأليف شده، كتاب المحصّل است. بررسى اين كتاب ميزان تأثير آن در كتب كلامى بعدى يا تنظيم كلام اسلامى بر مبناى نگرش فلسفى را نشان مى‌دهد و به ما مى‌گويد كه آيا چنان كه برخى گمان كرده‌اند، مى‌توان المحصل را پايگاه كلام فلسفى دانست يا نه؟ | نگرش‌ها و روش‌هاى فلسفى [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] به دليل آن كه وى كمتر نگاه اثباتى به مسائل فلسفه داشت، هيچ گاه به تمركزى دست نيافت و براى تفكر كلامى وى هسته‌اى مركزى به وجود نياورد. تنها كتاب مهم او كه مى‌توان گفت با هدف ترتيب دادن مباحث كلامى و ايجاد نظمى منطقى در مطالب كلام اشعرى تأليف شده، كتاب المحصّل است. بررسى اين كتاب ميزان تأثير آن در كتب كلامى بعدى يا تنظيم كلام اسلامى بر مبناى نگرش فلسفى را نشان مى‌دهد و به ما مى‌گويد كه آيا چنان كه برخى گمان كرده‌اند، مى‌توان المحصل را پايگاه كلام فلسفى دانست يا نه؟ | ||
«المحصل» چنانچه از نامش پيداست، اولا ما حصل انديشه‌هاى [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] و ثانيا نتيجۀ و محصول آراء و انديشه‌هاى فلاسفه و متكلمان متقدم و متأخر مى‌باشد. البته بسيارى از | «المحصل» چنانچه از نامش پيداست، اولا ما حصل انديشه‌هاى [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] و ثانيا نتيجۀ و محصول آراء و انديشه‌هاى فلاسفه و متكلمان متقدم و متأخر مى‌باشد. البته بسيارى از ديدگاه‌هایى‌كه [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] در المحصل ارائه كرده است، گذشتگان بدان پرداخته‌اند؛ اما رازى در ايضاح و شرح و بيان آنها به نكات تازه‌اى اشاره مى‌كند. اين كتاب؛ شامل فلسفۀ مشائى از [[ارسطو]] تا [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]] است و به مناقشۀ در واجب‌الوجود و ممكن الوجود بودن عالم پرداخته است. | ||
وى در نزاع فيما بين متكلمان و فيلسوفان در اثبات وجود خداوند كه گروه اول دربارۀ آن به حدوث عالم و دستۀ دوم به امكان آن استناد جسته‌اند، بين اين دو ديدگاه، به ديدگاه فلاسفه تمايل پيدا كرده مى‌گويد: «علة الحاجة الى المؤثر لما سبق الامكان لا الحدوث». | وى در نزاع فيما بين متكلمان و فيلسوفان در اثبات وجود خداوند كه گروه اول دربارۀ آن به حدوث عالم و دستۀ دوم به امكان آن استناد جسته‌اند، بين اين دو ديدگاه، به ديدگاه فلاسفه تمايل پيدا كرده مى‌گويد: «علة الحاجة الى المؤثر لما سبق الامكان لا الحدوث». | ||
| خط ۷۳: | خط ۵۷: | ||
المحصل داراى شروح متعددى است كه از آن ميان به معرفى چهار شرح ذيل بسنده مى‌شود: | المحصل داراى شروح متعددى است كه از آن ميان به معرفى چهار شرح ذيل بسنده مى‌شود: | ||
#شرحى ناقص بر المحصل، نوشتۀ شاگرد [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]]؛ | #شرحى ناقص بر المحصل، نوشتۀ شاگرد [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]]؛ قطب‌الدين ابواسحاق ابراهیم بن على محمد السلمى. | ||
#شرح | #شرح عزالدين عبدالحميد بن هبة اللّه بن ابى‌الحديد. | ||
#«[[تلخیص المحصل]]»[[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]]. | #«[[تلخیص المحصل]]»[[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]]. | ||
#شرح على بن عمر بن على الكاتب القزوينى كه «المفصل في شرح المحصل» نام دارد. | #شرح على بن عمر بن على الكاتب القزوينى كه «المفصل في شرح المحصل» نام دارد. | ||
| خط ۹۰: | خط ۷۴: | ||
#نسخۀ كتابخانۀ راغب پاشا؛ استانبول به شماره 791 مربوط به 688ق. | #نسخۀ كتابخانۀ راغب پاشا؛ استانبول به شماره 791 مربوط به 688ق. | ||
و چند نسخه ديگر كه داراى | و چند نسخه ديگر كه داراى تفاوت‌هایى با يكديگر هستند. پژوهشگر نسخۀ حاضر در برنامه به معرفى نسخ خطى اين اثر پرداخته و مهمترين وجوه تفاوت آنها را يادآور شده است. | ||
نسخه حاضر در برنامه با مقدمۀ و تحقيق آقاى دكتر | نسخه حاضر در برنامه با مقدمۀ و تحقيق آقاى دكتر حسین أتاى در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 608 صفحه براى بار نخست در سال 1411ق1991/م توسط انتشارات «مكتبة التراث» قاهره؛ منتشر شده است. | ||
==منابع== | ==منابع مقاله== | ||
#مقدمه دكتر حسین أتاى بر كتاب. | |||
#مقاله: ساختار فلسفه و كلام/سايت «آفتاب» Aftab.ir. | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[المسائل الخمسون في أصول‌الدين]] | |||
[[أصول‌الدين للرازي و هو الكتاب المسمی معالم أصول‌الدين]] | |||
[[تلخیص المحصل]] | [[تلخیص المحصل]] | ||
[ | [[شرح العقيدة الإصفهانية]] | ||
[[شرح المقاصد]] | |||
[[الأربعين في أصول‌الدين (رازی)]] | |||
[[الرسالة الكمالية في الحقائق الإلهية]] | |||
[[شرح كتاب الفقه الأكبر]] | |||
[[الإشارة في أصول الكلام للإمام فخرالدين محمد بن عمر بن الحسين الرازي]] | |||
[[شرح النسفیة فی العقیدة الإسلامیة (شرح عقاید اهل سنت و جماعت)]] | |||
[[شرح العقائد النسفية (شرح)]] | |||
[[الأربعين في أصول‌الدين (رازی)]] | |||
[[المطالب العالية من العلم الإلهي]] | |||
[[المواقف]] | |||
[[شرح العقائد النسفية]] | |||
[[شرح جوهرة التوحيد]] | |||
[[أساس التقديس]] | |||
[[تلخيص الأدلة لقواعد التوحيد]] | |||
[[طوالع الأنوار من مطالع الأنظار]] | |||
[[شرح جوهرة التوحيد المسماة إتحاف المريد بجوهرة التوحيد]] | |||
[[غاية المرام في علم الكلام]] | |||
[[المواقف في علم الكلام]] | |||
[[القول السديد في شرح جوهرة التوحيد]] | |||
[[شرح العلامة الخيالي علی النونية]] | |||
[[مقدمات المراشد إلی علم العقائد في دفع شبهات المطلين و الملحدين]] | |||
[[أبكار الأفكار في أصول‌الدين]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:کلام و عقاید]] | [[رده:کلام و عقاید]] | ||
[[رده:آثار کلی (مناظرات کلامی، مذاهب کلامی)]] | [[رده:آثار کلی (مناظرات کلامی، مذاهب کلامی)]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۰ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۲۲:۱۸
| المحصل | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فخر رازی، محمد بن عمر (نویسنده) اتای، حسین (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | کتاب المحصل و هو محصل افکار المتقدمین و المتاخرین من الحکماء و المتکلمین |
| ناشر | دار الرازی |
| مکان نشر | عمان - اردن |
| چاپ | 1 |
| موضوع | کلام اشعری - قرن 6ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 205/2 /ف3م3 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
المحصّل؛ و هو محصّل افكار المتقدمين و المتأخرين من الحكماء و المتكلمين، نوشتۀ ابوعبداللّه محمد بن عمر بن حسین؛ فخرالدين رازى از عالمان قرن ششم و هفتم هجرى، كتابى است كلامى كه با هدف ترتيب دادن مباحث و ايجاد نظمى منطقى در مطالب كلام اشعرى تأليف شده است.
فخرالدين رازى تقريبا آخرين شخصيت بزرگى است كه وى را حامى كلام اشعرى دانسته‌اند.
وى در كتاب‌هاى شرح اشارات، المحصّل و بسيارى از آثار كلامى - فلسفى خود به نقد ابن سينا و ديگر مشائيان پرداخت. تلاش گسترده، اما پراكندۀ فخر رازى به گستردگى كلام اشعرى منجر شد و مطالب زيادى از نگرش‌هاى فلسفى را در كلام اشعرى وارد ساخت.
ساختار و گزارش محتوا
المحصل در چهار بخش اصلى تنظيم شده است:
بخش اول به مقدماتى چون منطق و تكليف مؤمن و اثبات وجود خداوند مى‌پردازد.
بخش دوم؛ مشتمل بر بحث‌هایى دربارۀ وجود و عدم، واحد و كثير، علت و معلول و ديگر مباحث عمومى فلسفه است.
در بخش سوم، سخن از صفات الهى با استفاده از آيات قرآن كريم است.
و بخش چهارم، به مباحثى از قبيل نبوت و معاد اختصاص يافته است.
نگرش‌ها و روش‌هاى فلسفى فخر رازى به دليل آن كه وى كمتر نگاه اثباتى به مسائل فلسفه داشت، هيچ گاه به تمركزى دست نيافت و براى تفكر كلامى وى هسته‌اى مركزى به وجود نياورد. تنها كتاب مهم او كه مى‌توان گفت با هدف ترتيب دادن مباحث كلامى و ايجاد نظمى منطقى در مطالب كلام اشعرى تأليف شده، كتاب المحصّل است. بررسى اين كتاب ميزان تأثير آن در كتب كلامى بعدى يا تنظيم كلام اسلامى بر مبناى نگرش فلسفى را نشان مى‌دهد و به ما مى‌گويد كه آيا چنان كه برخى گمان كرده‌اند، مى‌توان المحصل را پايگاه كلام فلسفى دانست يا نه؟
«المحصل» چنانچه از نامش پيداست، اولا ما حصل انديشه‌هاى فخر رازى و ثانيا نتيجۀ و محصول آراء و انديشه‌هاى فلاسفه و متكلمان متقدم و متأخر مى‌باشد. البته بسيارى از ديدگاه‌هایى‌كه فخر رازى در المحصل ارائه كرده است، گذشتگان بدان پرداخته‌اند؛ اما رازى در ايضاح و شرح و بيان آنها به نكات تازه‌اى اشاره مى‌كند. اين كتاب؛ شامل فلسفۀ مشائى از ارسطو تا ابن سينا است و به مناقشۀ در واجب‌الوجود و ممكن الوجود بودن عالم پرداخته است.
وى در نزاع فيما بين متكلمان و فيلسوفان در اثبات وجود خداوند كه گروه اول دربارۀ آن به حدوث عالم و دستۀ دوم به امكان آن استناد جسته‌اند، بين اين دو ديدگاه، به ديدگاه فلاسفه تمايل پيدا كرده مى‌گويد: «علة الحاجة الى المؤثر لما سبق الامكان لا الحدوث».
شروح
المحصل داراى شروح متعددى است كه از آن ميان به معرفى چهار شرح ذيل بسنده مى‌شود:
- شرحى ناقص بر المحصل، نوشتۀ شاگرد فخر رازى؛ قطب‌الدين ابواسحاق ابراهیم بن على محمد السلمى.
- شرح عزالدين عبدالحميد بن هبة اللّه بن ابى‌الحديد.
- «تلخیص المحصل»خواجه نصيرالدين طوسى.
- شرح على بن عمر بن على الكاتب القزوينى كه «المفصل في شرح المحصل» نام دارد.
نسخه شناسى
نسخ خطى:
- نسخۀ كتابخانۀ أياصوفيا در استانبول به شمارۀ ب 2351 مربوط به سال 616ق.
- نسخۀ دار الكتب المصرية؛ مصر به شماره 268، مربوط به سال 616ق.
- نسخۀ كتابخانه طوبقابى؛ استانبول به شمارۀ 3199 مربوط به 617ق.
- نسخۀ كتابخانۀ عاطف أفندى؛ استانبول به شماره 1365 مربوط به 881ق.
- نسخۀ كتابخانۀ كوپرلى؛ استانبول به شماره 851 مربوط به 664ق.
- نسخۀ كتابخانۀ راغب پاشا؛ استانبول به شماره 791 مربوط به 688ق.
و چند نسخه ديگر كه داراى تفاوت‌هایى با يكديگر هستند. پژوهشگر نسخۀ حاضر در برنامه به معرفى نسخ خطى اين اثر پرداخته و مهمترين وجوه تفاوت آنها را يادآور شده است.
نسخه حاضر در برنامه با مقدمۀ و تحقيق آقاى دكتر حسین أتاى در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 608 صفحه براى بار نخست در سال 1411ق1991/م توسط انتشارات «مكتبة التراث» قاهره؛ منتشر شده است.
منابع مقاله
- مقدمه دكتر حسین أتاى بر كتاب.
- مقاله: ساختار فلسفه و كلام/سايت «آفتاب» Aftab.ir.
وابسته‌ها
أصول‌الدين للرازي و هو الكتاب المسمی معالم أصول‌الدين
الرسالة الكمالية في الحقائق الإلهية
الإشارة في أصول الكلام للإمام فخرالدين محمد بن عمر بن الحسين الرازي
شرح النسفیة فی العقیدة الإسلامیة (شرح عقاید اهل سنت و جماعت)
المطالب العالية من العلم الإلهي
طوالع الأنوار من مطالع الأنظار
شرح جوهرة التوحيد المسماة إتحاف المريد بجوهرة التوحيد
القول السديد في شرح جوهرة التوحيد
شرح العلامة الخيالي علی النونية
مقدمات المراشد إلی علم العقائد في دفع شبهات المطلين و الملحدين