دیوان شمس‌الفصحاء محیط قمی

دیوان شمس‌الفصحاء محیط قمی
پدیدآوران	محیط قمی، محمد (نویسنده) کرمی، احمد (مصحح)
ناشر	نشر ما
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	1362ش
چاپ	اول
موضوع	شعر فارسي - قرن 14 شعر مذهبي - قرن 13ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏/‎‏د‎‏9 / 7368 ‏PIR‎‏

دیوان شمس‌الفصحاء محیط، مجموعه اشعار میرزا محمد قمی متخلص به «محیط» و ملقب به «شمس‌الفصحاء» از شاعران اواخر قرن سیزدهم و اوایل قرن چهاردهم هجری است که به کوشش احمد کرمی، منتشر شده است.

آنچه اهمیت کتاب را نشان می‌دهد، توجه به این نکته است که پس از دوران صفویه که سبک هندی در شعر فارسی بار دیگر جای خود را به شیوه متقدمان سپرد و گویندگانی چون عاشق و مشتاق و پس از آنان، آذر، صباحی و هاتف اصفهانی کوشیدند شیوه پیشین را پیروی کنند و به سیاق سخن‌سرایان متقدم در سبک‌های خراسانی و عراقی سخن بگویند، بیشتر گویندگان غزل‌سرا، در کار غزل، مکتب سعدی را برگزیدند و کمتر به تتبع از غزل حافظ پرداختند... گوینده‌ای که در پیروی از مکتب حافظ، توفیق شایسته یافته باشد، از آغاز این دوره تا به امروز، به‌ نظر نمی‌رسد؛ مگر آنکه به‌جرئت بگوییم محیط قمی تا حد بسیار، سیاق سخن خویش را به بیان حافظ نزدیک کرده است.

بااین‌حال، هرچند در شعر محیط نیز گاهی تبعیت از سخن سعدی به چشم می‌خورد، ولی برروی‌هم باید گفت که گفتار وی بیشتر از شیوه حافظ مایه گرفته است و در مجموعه اشعار وی، فراوان است اشعاری که از آن رایحه سخن حافظ استشمام می‌شود.

از ویژگی‌های سخن محیط این است که باآنکه وی را در شمار غزل‌سرایان باید شمرد، غزل مجرد در دیوان او کمتر دیده می‌شود، بلکه بیشترین غزل‌هایش مختوم به مدح است و اکثر این مدایح، مربوط است به ثنای اهل‌بیت(ع).

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.