رباعی ایام، ایام رباعی

رباعی ایام، ایام رباعی
ناشر	انتشارات نجم کبری
مکان نشر	ایران ـ کرج
سال نشر	1399 ش
چاپ	1
شابک	‎5-01-6299-622-978
موضوع	شعر فارسی. رباعیات فارسی.
زبان	فارسي
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏ 7793 PIR

رباعی ایام، ایام رباعی سروده‌ی استاد کاظم محمّدی است. کتابی است با 340 رباعی که همانند اسمش در طول ایام پدیدار شده و از ایام و گذشت روزگار سخن می‌گوید. امّا رباعی ایام امری مفهوم است لیکن ایام رباعی گویا شیوه‌ای است که استاد کاظم محمّدی آن را در این دوران برای بازگویی خاطرات و یافته‌های خود برگزیده و بدین شیوه با مردم زمانه و یاران خود سخن می‌گوید. از مجموعه‌های منتشر شده ی استاد نیز چنین بر می‌آید که بدین شیوه سخنان خود را به مخاطبان می‌رساند و با این وسیله آنچه را که باید بگوید می‌گوید.

رباعی‌های این مجموعه نیز اغلب اجتماعی است در عین حال تلفیقی از عقل و دین در آن دیده می‌شود. سفارشهای مکرّر استاد به عقل و خرد و عمل خردمندانه و نیز دینداریِ درست چیزی است که در تمام آثار او و خاصه در این کتاب نیز قابل دیدن است. امّا ایشان مجموعه‌های دیگری را در همین ژانر نوشته و ارائه داده اند که ظاهراً با استقبال خوبی هم مواجه شده است. از دیگر آثار نامبرده می‌توان ازشهر بهشت، نقطه‌ی آغاز، میر بهار، دنیای شما، نرد عشق، تازیانه‌های رباعی، خم گلرنگ و نیز شعر قرآنی یاد کرد.

ساختار

کتاب رباعی ایام، ایام رباعی اثری است شعری در 180 صفحه که حاوی 340 رباعی در باره‌ی آن چیزی است که تداعی ایام و گذشت ایام را داردو در این گذر عمر بسیاری چیزها مورد توجّه شاعر قرار گرفته است. رباعیات کتاب به طور مسلسل و با شماره از عدد 1 تا 340 را پیاپی در بر دارد. کتاب دارای مقدّمه‌ای مختصر حدود 6 صفحه است که فلسفه ی نگارش کتاب را برای خواننده شرح می‌دهد ضمن اینکه مراد خود از شعر و شاعری را نیز به خوبی در همین مقدّمه معلوم می¬کند و نگرش خاص خود را در این باره با صراحت توضیح می‌دهد.

نویسنده در بخشی از مقدّمه در خصوص این کتاب می‌نویسد: رباعی ایام، ایام رباعی چهارپاره هایی است که از زمان گذشته تا کنون در دفترها و یادداشتها و اوراق پراکنده و گاه در دست برخی از دوستان و شاگردان به یادگار بوده و نگهداری می‌شده است. گاه دردهایی از افراد روزگار است و گاه نقدهایی بر فعل و انفعالات فاعلان و فعّالان اجتماعی و سیاسی و ادبی. .

گزارش محتوا

کتاب رباعی ایام، ایام رباعی به بیان نویسنده در مقدّمه نقل حکایات زمان است که در تجربه ی او در آمده است. حضور او در زمان و در مکان است که با معرفت برخی چیزها را دیده و شنیده و گزارش کرده است و انتظاری که از شاعران عارف دارد نیز همین است که به جای مدیحه گویی و ذکر اموری که بی خاصیت است به گزارش دیده ها بپردازند و در مقام یا عارفِ شاعر روایت تاریخی زمان خود را متعهّد باشند و در قالب تاریخگوی راستین زمانه باشند.

نویسنده در بخشی از مقدّمه می‌گوید: باری مجموعه ی حاضر که به نام رباعی ایام، ایام رباعی است حاصلی از حدود بیش از چهار دهه است که از زمانی پیش از سال 57 و تا کنون را شامل می‌شود. در طول این همه سال که کار تدریس و تعلیم از سویی و کتابت و نوشتن از دیگر سو برای این بنده رقم خورده است همواره گویای مفاهیم نغز از زبان شاعرانِ درد و دردمندانِ شاعر بوده است. در این مجموعه که از دل دفترها و اوراق کثیری که پراکنده بوده جمع و در یکجا تدوین شده است، حکایت از این پراکندگی موضوع دارد، از نقدهایی بر ستمِ گذشته و جور اینک چیزهایی هست، از سقوط انسانیت و از دست دادن شور و شرف در برخی مریدان و حرام لقمگان نیز یادی هست تا مبادا احساس شود که خیانت از فکر و ذهن انسان و تاریخ بیرون می‌رود، که نباید برود و این درسی از قرآن است که هم ستاینده ی ایمان و مؤمنان است و هم کوبنده و رسواساز ابلیس و کافران است. آنان که در فکر و فرهنگ سقوط کرده و دیگران را به انحطاط فکری و فرهنگی می‌کشند مگر می‌توان از آنان بی نقد و بی اعتراض عبور کرد و فعل قبیحشان را نادیده گرفت و فکر سخیفشان را مسکوت گذاشت .

آنچه که در این دفتر شعری می‌توان به طور پراکنده در گذر ایام نویسنده و شاعر مد نظر قرار داد که در قالب رباعی و چهارپاره خود را نشان داده است چنین است: علم و عالم و معلّم، جمعه و دلگیری و انتظار حضور یار، ارادت به اهل بیت پیامبر، انتقاد از کارهای خطایی که مردم را تحت فشار قرار می‌دهد، جشنها و مراسم فرهنگی، از سیر و سلوک، از مکتب کبرویه و مشایخ بزرگ آن، از انصاف و بی انصافی، از وفاداری و بی وفایی، از دوستی و دشمنی، از حق و باطل، از خیر و شر و از بسیاری چیزهای دیگر که در خلال این 340 رباعی قابل دیدن و سیر کردن است.

نویسنده و شاعر در یک رباعی مراد خود را از عنوان کتاب و مفهوم و محتوای آن بدین شرح توضیح می‌دهد:

ایام رباعی، ز زمان می‌گوید		از گردش ایّام جهان می‌گوید
از آمدن و رفتن اقوام و ملل		از درد و الم، خوف و امان می‌گوید

در یک رباعی دیگر در خصوص روزگار و ایّام که در حال گذرند سخن می‌گوید:

ایّام بیاید و رود بی من و ما		تکوین جهان همی‌شود بی من و ما
حاکم بود احکام قضا در همه جا		آهوی جهان همی‌دود بی من و ما

شاعر از دنیای دنی که سراسر غرور و فریب است مدام یاد و فریاد می‌کند و به یاران و دوستان خود هشدار می‌دهد که همواره به هوش باشند و از آن تأثیر نگیرند، چنانکه می‌گوید:

دنیای دنی سرای مکر است و فریب		صوفیست درین خانه ی بی روح غریب
گر عمر تو چون نوح بلند است و طویل		می‌دان که اجل هست تو را نیز قریب

در یک رباعی دیگر نیز به خوبی بیان می‌کند:

دنیای دنی نیست مگر موج سراب		آن خواهش واقعی در آنجا نایاب
بیهوده تلاش خود در آن وقف مکن		زیرا که اساس آن بود زشت و خراب

در بین رباعیات این کتاب نکات بسیار زیادی را می‌توان دید که تنها نقل و نقد تاریخ نیست بلکه تعریف زندگی و شیوه ی درست زیستن نیز در خلال آن موجود است. راه و روش دینداری و سلوک معنوی هم به خوبی قابل مشاهده است. نخستین رباعی این مجموعه عبارت است از:

آیا رسد آن روز که بینیم تو را؟		تسلیم تو گردیم و گزینیم تو را؟
یا آنکه به توحیدِ حقیقیش رسیم		از هر چه که هست برگزینیم تو را؟

آخرین رباعی کتاب رباعی ایام، ایام رباعی، یعنی شماره 340 در آخرین صفحه نیز چنین است:

دردین خدا بنای ما شادی بود		تعلیم رسول جمله آزادی بود
با خلق نکو و فکر و کارو دانش		فرمان خرد بنا و آبادی بود

ویژگیها

در نگاهی کلّی به کتاب رباعی ایام، ایام رباعی می‌توان به نکته‌هایی خاص برخورد کرد که برخی از آنها بدین شرح است:

1. مقدّمه‌ی کاملاً مفهومی‌که مراد نویسنده را از شعر و شاعری و تدوین کتاب بیان می‌کند.
2. تجمیع اشعاری در قالب رباعی که کلّیّتِ این مفهوم را بتواند القاء کند.
3. بیان مفاهیم عمیق زندگی و معرفت در قالب شعر و خاصّه رباعی.
4. اشاره به مشکلات انسان در جامعه و جامعه ی انسانی.
5. اظهار نظرهای صریح در مقوله‌های اجتماعی.
6. دعوت به زندگیِ متعهدانه همراه با شور و شادی و آزادی.

وضعیت کتاب

رباعی ایام، ایام رباعی، تألیف استاد کاظم محمّدی

کتاب یک جلد، دارای مقدّمه‌ای فلسفی ـ اجتماعی با 340 رباعی است، متن آن فارسی و دارای 180 صفحه، با کاغذ مرغوب، جلد نرم و طرحی متناسب با نام کتاب می‌باشد.

منابع مقاله

مقدّمه و متن کتاب

وابسته‌ها

شهر بهشت

تازیانه‌های رباعی

نرد عشق

میر بهار

عروسان معانی

نقطه‌ی آغاز

دنیای شما

خم گلرنگ

شعر قرآنی