رباعی ایام، ایام رباعی

رباعی ایام، ایام رباعی
رباعی ایام، ایام رباعی
ناشر	انتشارات نجم کبری
مکان نشر	ایران ـ کرج
سال نشر	1399 ش
چاپ	1
شابک	‎5-01-6299-622-978
موضوع	شعر فارسی. رباعیات فارسی.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏ 7793 PIR
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf
	v; t; e;

رباعی ایام، ایام رباعی سروده‌ی استاد کاظم محمّدی است. کتابی است با 340 رباعی که همانند اسمش در طول ایام پدیدار شده و از ایام و گذشت روزگار سخن می‌گوید. امّا رباعی ایام امری مفهوم است لیکن ایام رباعی گویا شیوه‌ای است که استاد کاظم محمّدی آن را در این دوران برای بازگویی خاطرات و یافته‌های خود برگزیده و بدین شیوه با مردم زمانه و یاران خود سخن می‌گوید. از مجموعه‌های منتشر شده‌ی استاد نیز چنین بر می‌آید که بدین شیوه سخنان خود را به مخاطبان می‌رساند و با این وسیله آنچه را که باید بگوید می‌گوید.

رباعی‌های این مجموعه نیز اغلب اجتماعی است در عین حال تلفیقی از عقل و دین در آن دیده می‌شود. سفارشهای مکرّر استاد به عقل و خرد و عمل خردمندانه و نیز دینداریِ درست چیزی است که در تمام آثار او و خاصه در این کتاب نیز قابل دیدن است. امّا ایشان مجموعه‌های دیگری را در همین ژانر نوشته و ارائه داده‌اند که ظاهراً با استقبال خوبی هم مواجه شده است. از دیگر آثار نامبرده می‌توان ازشهر بهشت، نقطه‌ی آغاز، میر بهار، دنیای شما، نرد عشق، تازیانه‌های رباعی، خم گلرنگ و نیز شعر قرآنی یاد کرد.

ساختار

کتاب رباعی ایام، ایام رباعی اثری است شعری در 180 صفحه که حاوی 340 رباعی در باره‌ی آن چیزی است که تداعی ایام و گذشت ایام را داردو در این گذر عمر بسیاری چیزها مورد توجّه شاعر قرار گرفته است. رباعیات کتاب به طور مسلسل و با شماره از عدد 1 تا 340 را پیاپی در بر دارد. کتاب دارای مقدّمه‌ای مختصر حدود 6 صفحه است که فلسفه‌ی نگارش کتاب را برای خواننده شرح می‌دهد ضمن اینکه مراد خود از شعر و شاعری را نیز به خوبی در همین مقدّمه معلوم می‌کند و نگرش خاص خود را در این باره با صراحت توضیح می‌دهد.

نویسنده در بخشی از مقدّمه در خصوص این کتاب می‌نویسد: رباعی ایام، ایام رباعی چهارپاره‌هایی است که از زمان گذشته تا کنون در دفترها و یادداشتها و اوراق پراکنده و گاه در دست برخی از دوستان و شاگردان به یادگار بوده و نگهداری می‌شده است. گاه دردهایی از افراد روزگار است و گاه نقدهایی بر فعل و انفعالات فاعلان و فعّالان اجتماعی و سیاسی و ادبی. ^[۱].

گزارش محتوا

کتاب رباعی ایام، ایام رباعی به بیان نویسنده در مقدّمه نقل حکایات زمان است که در تجربه‌ی او در آمده است. حضور او در زمان و در مکان است که با معرفت برخی چیزها را دیده و شنیده و گزارش کرده است و انتظاری که از شاعران عارف دارد نیز همین است که به جای مدیحه گویی و ذکر اموری که بی خاصیت است به گزارش دیده‌ها بپردازند و در مقام یا عارفِ شاعر روایت تاریخی زمان خود را متعهّد باشند و در قالب تاریخگوی راستین زمانه باشند.

نویسنده در بخشی از مقدّمه می‌گوید: باری مجموعه‌ی حاضر که به نام رباعی ایام، ایام رباعی است حاصلی از حدود بیش از چهار دهه است که از زمانی پیش از سال 57 و تا کنون را شامل می‌شود. در طول این همه سال که کار تدریس و تعلیم از سویی و کتابت و نوشتن از دیگر سو برای این بنده رقم خورده است همواره گویای مفاهیم نغز از زبان شاعرانِ درد و دردمندانِ شاعر بوده است. در این مجموعه که از دل دفترها و اوراق کثیری که پراکنده بوده جمع و در یکجا تدوین شده است، حکایت از این پراکندگی موضوع دارد، از نقدهایی بر ستمِ گذشته و جور اینک چیزهایی هست، از سقوط انسانیت و از دست دادن شور و شرف در برخی مریدان و حرام لقمگان نیز یادی هست تا مبادا احساس شود که خیانت از فکر و ذهن انسان و تاریخ بیرون می‌رود، که نباید برود و این درسی از قرآن است که هم ستاینده‌ی ایمان و مؤمنان است و هم کوبنده و رسواساز ابلیس و کافران است. آنان که در فکر و فرهنگ سقوط کرده و دیگران را به انحطاط فکری و فرهنگی می‌کشند مگر می‌توان از آنان بی نقد و بی اعتراض عبور کرد و فعل قبیحشان را نادیده گرفت و فکر سخیفشان را مسکوت گذاشت ^[۲].

آنچه که در این دفتر شعری می‌توان به طور پراکنده در گذر ایام نویسنده و شاعر مد نظر قرار داد که در قالب رباعی و چهارپاره خود را نشان داده است چنین است: علم و عالم و معلّم، جمعه و دلگیری و انتظار حضور یار، ارادت به اهل بیت پیامبر، انتقاد از کارهای خطایی که مردم را تحت فشار قرار می‌دهد، جشنها و مراسم فرهنگی، از سیر و سلوک، از مکتب کبرویه و مشایخ بزرگ آن، از انصاف و بی انصافی، از وفاداری و بی وفایی، از دوستی و دشمنی، از حق و باطل، از خیر و شر و از بسیاری چیزهای دیگر که در خلال این 340 رباعی قابل دیدن و سیر کردن است.

نویسنده و شاعر در یک رباعی مراد خود را از عنوان کتاب و مفهوم و محتوای آن بدین شرح توضیح می‌دهد:

ایام رباعی، ز زمان می‌گوید		از گردش ایّام جهان می‌گوید
از آمدن و رفتن اقوام و ملل		از درد و الم، خوف و امان می‌گوید^[۳]

در یک رباعی دیگر در خصوص روزگار و ایّام که در حال گذرند سخن می‌گوید:

ایّام بیاید و رود بی من و ما		تکوین جهان همی‌شود بی من و ما
حاکم بود احکام قضا در همه جا		آهوی جهان همی‌دود بی من و ما^[۴]

شاعر از دنیای دنی که سراسر غرور و فریب است مدام یاد و فریاد می‌کند و به یاران و دوستان خود هشدار می‌دهد که همواره به هوش باشند و از آن تأثیر نگیرند، چنانکه می‌گوید:

دنیای دنی سرای مکر است و فریب		صوفیست درین خانه‌ی بی روح غریب
گر عمر تو چون نوح بلند است و طویل		می‌دان که اجل هست تو را نیز قریب^[۵]

در یک رباعی دیگر نیز به خوبی بیان می‌کند:

دنیای دنی نیست مگر موج سراب		آن خواهش واقعی در آنجا نایاب
بیهوده تلاش خود در آن وقف مکن		زیرا که اساس آن بود زشت و خراب^[۶]

در بین رباعیات این کتاب نکات بسیار زیادی را می‌توان دید که تنها نقل و نقد تاریخ نیست بلکه تعریف زندگی و شیوه‌ی درست زیستن نیز در خلال آن موجود است. راه و روش دینداری و سلوک معنوی هم به خوبی قابل مشاهده است.

نخستین رباعی این مجموعه عبارت است از:

آیا رسد آن روز که بینیم تو را؟		تسلیم تو گردیم و گزینیم تو را؟
یا آنکه به توحیدِ حقیقیش رسیم		از هر چه که هست برگزینیم تو را؟^[۷]

آخرین رباعی کتاب رباعی ایام، ایام رباعی، یعنی شماره 340 در آخرین صفحه نیز چنین است:

دردین خدا بنای ما شادی بود		تعلیم رسول جمله آزادی بود
با خلق نکو و فکر و کارو دانش		فرمان خرد بنا و آبادی بود^[۸]

ویژگیها

در نگاهی کلّی به کتاب رباعی ایام، ایام رباعی می‌توان به نکته‌هایی خاص برخورد کرد که برخی از آنها بدین شرح است:

مقدّمه‌ی کاملاً مفهومی‌که مراد نویسنده را از شعر و شاعری و تدوین کتاب بیان می‌کند.
تجمیع اشعاری در قالب رباعی که کلّیّتِ این مفهوم را بتواند القاء کند.
بیان مفاهیم عمیق زندگی و معرفت در قالب شعر و خاصّه رباعی.
اشاره به مشکلات انسان در جامعه و جامعه‌ی انسانی.
اظهار نظرهای صریح در مقوله‌های اجتماعی.
دعوت به زندگیِ متعهدانه همراه با شور و شادی و آزادی.

وضعیت کتاب

رباعی ایام، ایام رباعی، تألیف استاد کاظم محمّدی

کتاب یک جلد، دارای مقدّمه‌ای فلسفی ـ اجتماعی با 340 رباعی است، متن آن فارسی و دارای 180 صفحه، با کاغذ مرغوب، جلد نرم و طرحی متناسب با نام کتاب می‌باشد.