راز درمان (رساله‌ای در پزشکی سنتی و گياه درمانی)

راز درمان (رساله‌ای در پزشکی سنتی و گياه درمانی)
پدیدآوران	احمدیه، عبدالله (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	رساله‌ای در پزشکی سنتی و گیاه درمانی
ناشر	اقبال
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1386 ش
چاپ	8
موضوع	پزشکی سنتی گیاه درمانی
زبان	فارسی
تعداد جلد	3
کد کنگره	‏R‎‏ ‎‏135‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏3‎‏ر‎‏2‎‏

راز درمان تألیف دكتر عبدالله احمديه، به زبان فارسى در سه مجلد منتشر شده است. كتاب راز درمان را مى‌توان نمونه‌اى از كتاب‌هايى دانست كه با ذكر حكايت بيماران به شيوه درمان آنها اشاره مى‌نمايند. به غير از چند سخنرانى كه پيرامون درمان بعضى از بيمارى‌ها و به شكل كلى است، بقيه كتاب نسخه‌هايى از نویسنده پيرامون شيوه درمان بيمارى‌ها است.

ساختار

بجز جلد سوم كتاب كه درمان بيمارى‌ها در سه فصل دسته‌بندى شده، باقى مجلدات مشتمل بر دسته‌بندى خاصى نيست. در ابتداى مجلد دوم اين اثر چندين مقدمه درباره دكتراحمديه و روش او و نيز زندگى و خدمات وى آمده است.

شيوه نگارش كتاب بدين‌گونه است كه در ابتدا بيمارى را بيان مى‌كند آنگاه حكايتى از كسى كه به اين بيمارى مبتلا بوده را ذكر و در انتها داروى مناسب را تجويز مى‌كند.

گزارش محتوا

با پيشرفت و تحولاتى كه در زمينه طب نوين ايجاد شد، امروزه همه دستورات و روش‌هاى طب سنتى بدون هيچ آزمايش و دقتى كنار گذاشته شد و در عوض مبانى پزشکى نوين به‌گونه‌اى تعبدى و دربست مورد پذيرش قرار گرفته است. در اين ميان بعضى از دانش‌آموخته‌هاى پزشکى جديد كه از نواقص اين مكتب آگاهى داشتند دست به نگارش مقالات و آثارى در ناكار آمدى طب جديد و سودمندى طب كهن زدند كه از جمله آنان مرحوم دكتر احمديه است.

وى دراين‌باره مى‌گويد: «بسيارى از دانش‌پژوهان و رجالى كه به بيمارى‌هاى گوناگون مبتلا شده و سال‌هاى متمادى در ايران و اروپا و نقاط ديگر جهان به درمان پرداخته و سرانجام با به‌كارگيرى داروهاى گياهى و پيروى از دستورات پيشينيان بهبودى يافته بودند از اينجانب خواستار شدند روش كاربرد داروهاى قديم را كه امروزه متروك شده ولى در پاره‌اى مواقع و برخى مزاج‌ها اثرى معجزه‌آسا دارند بنويسم تا آنان كه در اين رشته آگاهى كافى ندارند با موارد استعمال و طرز عمل اين نوع داروها آگاهى يافته و در صورت يأس و نااميدى از معالجات جديد بدين روش رفتار كنند، بلكه از اين راه نتيجه مطلوب حاصل شود.

در انجام اين امر، به‌ويژه دانشمند بزرگوار جناب آقاى فرمند (ضياء الملك) كه علاوه بر اطلاعات وسيع در رشته كشاورزى، در رشته پزشکى نيز مطالعات فراوان دارند مرا وادار و تشويق بسيار نمودند. نگارنده هم در مواقع مقتضى و فرصت‌هاى به دست آمده برخى از معالجات مهم و مشاهدات و دستورات خود را يادداشت كردم تا به موقع تنظيم گردند.

پيشينيان در درمان بيمارى‌ها، تخليه روده و تصفيه مزاج را از اهم امور شمرده و در اين كار اصرار و ابرام زياد داشتند و بقيه معالجات را در درجات بعد قرار مى‌دادند. نگارنده نيز همين روش را برگزيده‌ام چون يبوست و اختلال گوارش يا موجب هر بيمارى است يا شریک و يار آن مرض.

از اين‌رو در اين كتاب بيشتر در مورد يبوست و عوارض آن بحث شده است. بديهى است روش درمان را هم به صورتى بسيار سهل و آسان نوشته‌ام تا هر خواننده‌اى بتواند به سهولت دستورات را پيروى كرده و از آنها نتيجه گيرد.»

اين اثر از چند جهت قابل توجه است:

1. هر آنچه در اين كتاب آمده حاصل تجربيات مؤلف است و از اين‌رو با بسيارى از كتاب‌هاى ديگر فرق اساسى دارد چرا كه بسيارى از نگاشته‌هاى طبى صرفاً ذكر شيوه‌هاى مداواى بيمارى‌ها است و در اين ميان بسيارى از اين نسخه‌ها را كسى نيازموده است بلكه از كتابى به كتاب ديگر و از نگاشته‌اى به نگاشته ديگر راه پيدا كرده است.
2. مؤلف در درمان بيمارى‌ها معمولاً نسخه‌هايى را ذكر مى‌كند كه تهيه و تركيب آنها از همه افراد جامعه با هر وضعيت مالى ساخته است.
3. شيوه مؤلف در بيان درمان بيمارى‌ها ذكر حكاياتى در اين زمينه است از اين رو اين اثر - علاوه بر سودمندى مباحث آن به سبب آزمودگى - شيرين و خواندنى است و خواننده از مطالعه آن خسته و ملول نمى‌شود.

وضعيت كتاب

فهرست مطالب جلد اول و دوم در انتها آنها و ابتداى جلد سوم كتاب آمده است. در پايان جلد اول كتاب نيز نام علمى برخى از داروهاى طب قديم بر اساس كتاب دكتر شليمر درج شده است. كتاب فاقد پاورقى است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب

وابسته‌ها

شش رساله کهن پزشکی

كتاب الماء (لغت‌نامه جامع پزشکی)

مفتاح الطب و منهاج الطلاب (کلید دانش پزشکی و برنامه دانشجویان آن)

ناباروری و منع باروری در پزشکی ایرانی

فهرست کتب خطی پزشکی و داروسازی کتابخانه ظاهریه دمشق