پرش به محتوا

دیوان اشعار ابوالقاسم قائم‌مقام فراهانی: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۲۳ اوت ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'ی‎ر' به 'ی‌ر'
جز (جایگزینی متن - 'ی‎گ' به 'ی‌گ')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جز (جایگزینی متن - 'ی‎ر' به 'ی‌ر')
خط ۳۸: خط ۳۸:


==گزارش محتوا==  
==گزارش محتوا==  
کتاب با نگاهی به گوشه‌هایی از زندگی پرفرازونشیب [[قائم‌مقام، ابوالقاسم بن عیسی|قائم‎مقام فراهانی]] و آثارش آغاز شده است. نسب [[قائم‌مقام، ابوالقاسم بن عیسی|قائم‎مقام]] با سی‎وهفت واسطه از طریق [[امام سجاد(ع)|امام زین‎العابدین(ع)]]، به [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین علی(ع)]] می‎رسد و اکثر آنان افرادی هستند که از نظر ادب و فرهنگ و تاریخ و یا سیاست و خدمات دیوانی و اداری منشأ اثر بوده‌اند<ref>ر.ک: همان، صفحه پنج</ref>.  
کتاب با نگاهی به گوشه‌هایی از زندگی پرفرازونشیب [[قائم‌مقام، ابوالقاسم بن عیسی|قائم‎مقام فراهانی]] و آثارش آغاز شده است. نسب [[قائم‌مقام، ابوالقاسم بن عیسی|قائم‎مقام]] با سی‎وهفت واسطه از طریق [[امام سجاد(ع)|امام زین‎العابدین(ع)]]، به [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین علی(ع)]] می‌رسد و اکثر آنان افرادی هستند که از نظر ادب و فرهنگ و تاریخ و یا سیاست و خدمات دیوانی و اداری منشأ اثر بوده‌اند<ref>ر.ک: همان، صفحه پنج</ref>.  


در بخشی از این مقدمه، به خدمات [[قائم‌مقام، ابوالقاسم بن عیسی|قائم‎مقام]] پرداخته شده است. از جمله مهم‎ترین خدمات [[قائم‌مقام، ابوالقاسم بن عیسی|قائم‎مقام]]، خدمت به فرهنگ کشور بوده است؛ بدین‎‎ معنی که سیاق و عبارات و نوشته‌های ایران را که از زمان صفویه رو به انحطاط گذاشته بود و مبدل به عبارت‎پردازی‎های مغلق شده، تغییر و تبدیل به عبارات سهل و ساده داده است و در واقع می‌توان [[قائم‌مقام، ابوالقاسم بن عیسی|قائم‎مقام]] را معمار نثر جدید فارسی بشمار آورد و منشآت وی گواه صادقی بر این مدعاست. [[قائم‌مقام، ابوالقاسم بن عیسی|قائم‎مقام]] نه‎تنها در نثر، بلکه در شعر نیز قدرتی بسزا دارد و در این فن هرچند که شاگرد مکتب شعرای خراسان است، اما مانند نثر، صاحب ابتکار و تصرف و شیرین‎کاری و تجدد است؛ خاصه در اشعاری که قصدی خاص دارد و می‌خواهد چیزی بگوید و مطلبی بپروراند و از آن جمله است قصیده «نونیه» که بعد از یکی از شکست‎های مجاهدان در آذربایجان که موجب شکست لشکریان ولیعهد نیز گردید و کارها را خراب و اختیار را از کف سردار لشکر به‎در برد، می‌گوید و می‎موید:{{شعر}}{{ب|''آه، از این قوم بی‎حمیت و بی‌دین''|2='' کرد ری، ترک خمسه و لر قزوین''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: همان، صفحه نه و ده</ref>.
در بخشی از این مقدمه، به خدمات [[قائم‌مقام، ابوالقاسم بن عیسی|قائم‎مقام]] پرداخته شده است. از جمله مهم‎ترین خدمات [[قائم‌مقام، ابوالقاسم بن عیسی|قائم‎مقام]]، خدمت به فرهنگ کشور بوده است؛ بدین‎‎ معنی که سیاق و عبارات و نوشته‌های ایران را که از زمان صفویه رو به انحطاط گذاشته بود و مبدل به عبارت‎پردازی‎های مغلق شده، تغییر و تبدیل به عبارات سهل و ساده داده است و در واقع می‌توان [[قائم‌مقام، ابوالقاسم بن عیسی|قائم‎مقام]] را معمار نثر جدید فارسی بشمار آورد و منشآت وی گواه صادقی بر این مدعاست. [[قائم‌مقام، ابوالقاسم بن عیسی|قائم‎مقام]] نه‎تنها در نثر، بلکه در شعر نیز قدرتی بسزا دارد و در این فن هرچند که شاگرد مکتب شعرای خراسان است، اما مانند نثر، صاحب ابتکار و تصرف و شیرین‎کاری و تجدد است؛ خاصه در اشعاری که قصدی خاص دارد و می‌خواهد چیزی بگوید و مطلبی بپروراند و از آن جمله است قصیده «نونیه» که بعد از یکی از شکست‎های مجاهدان در آذربایجان که موجب شکست لشکریان ولیعهد نیز گردید و کارها را خراب و اختیار را از کف سردار لشکر به‎در برد، می‌گوید و می‎موید:{{شعر}}{{ب|''آه، از این قوم بی‎حمیت و بی‌دین''|2='' کرد ری، ترک خمسه و لر قزوین''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: همان، صفحه نه و ده</ref>.
خط ۴۷: خط ۴۷:


مثنوی جلایرنامه نماینده ذوق و سلیقه [[قائم‌مقام، ابوالقاسم بن عیسی|قائم‎مقام]] است که از زبان یک تن از خدمتگزاران خویش «جلایر» نام گفته است. [[قائم‌مقام، ابوالقاسم بن عیسی|قائم‎مقام]] این مثنوی را دور از تکلف شاعرانه و بدون رعایت اصول و قواعد شعری و لغوی و خلاصه به زبان عامیانه و هزل و به‎منظور شکایت و انتقاد از نابسامانی‎های آن زمان و از جمله نمایاندن نکات ذیل بیان داشته است:  
مثنوی جلایرنامه نماینده ذوق و سلیقه [[قائم‌مقام، ابوالقاسم بن عیسی|قائم‎مقام]] است که از زبان یک تن از خدمتگزاران خویش «جلایر» نام گفته است. [[قائم‌مقام، ابوالقاسم بن عیسی|قائم‎مقام]] این مثنوی را دور از تکلف شاعرانه و بدون رعایت اصول و قواعد شعری و لغوی و خلاصه به زبان عامیانه و هزل و به‎منظور شکایت و انتقاد از نابسامانی‎های آن زمان و از جمله نمایاندن نکات ذیل بیان داشته است:  
# چون پس از معاهده ترکمان‎چای جنجال و هیاهوی بسیاری در بین توده مردم بوده و سخن از خادم و خائن می‎رانده‌اند، [[قائم‌مقام، ابوالقاسم بن عیسی|قائم‎مقام]] بدین‎وسیله خادم و خائن را معرفی نموده است.
# چون پس از معاهده ترکمان‎چای جنجال و هیاهوی بسیاری در بین توده مردم بوده و سخن از خادم و خائن می‌رانده‌اند، [[قائم‌مقام، ابوالقاسم بن عیسی|قائم‎مقام]] بدین‎وسیله خادم و خائن را معرفی نموده است.
# به این طریق خدمات عباس‎میرزا نایب‎السلطنه را به فتحعلی‎ شاه و عموم مردم ایران اعلام داشته است.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص165</ref>.
# به این طریق خدمات عباس‎میرزا نایب‎السلطنه را به فتحعلی‎ شاه و عموم مردم ایران اعلام داشته است.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص165</ref>.


خط ۵۷: خط ۵۷:


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
در ابتدای کتاب تصویر شجرنامه درختی [[قائم‌مقام، ابوالقاسم بن عیسی|قائم‎مقام]] که با 37 واسطه از طریق امام زین‎العابدین به امام علی(ع) می‎رسد، از کتاب جهادیه [[قائم‌مقام، ابوالقاسم بن عیسی|میرزا بزرگ قائم‎مقام فراهانی]] نقل شده است.
در ابتدای کتاب تصویر شجرنامه درختی [[قائم‌مقام، ابوالقاسم بن عیسی|قائم‎مقام]] که با 37 واسطه از طریق امام زین‎العابدین به امام علی(ع) می‌رسد، از کتاب جهادیه [[قائم‌مقام، ابوالقاسم بن عیسی|میرزا بزرگ قائم‎مقام فراهانی]] نقل شده است.


مصحح کتاب با استفاده از نسخه وحید دستگردی واژه‌ها و جمله‌هایی را که نادرست به نظر می‎آمده یا کتابت آن ویژه عصر قاجار بوده را تصحیح کرده و به‎صورت متداول امروزی در میان [] آورده و در توضیحات به آن اشاره کرده است.
مصحح کتاب با استفاده از نسخه وحید دستگردی واژه‌ها و جمله‌هایی را که نادرست به نظر می‎آمده یا کتابت آن ویژه عصر قاجار بوده را تصحیح کرده و به‎صورت متداول امروزی در میان [] آورده و در توضیحات به آن اشاره کرده است.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش