المنطق الإسلامي أصوله و مناهجه: تفاوت میان نسخه‌ها

بخش دوم، از قسم دوم آغاز می‎گردد و بحث‎ها بر مبنای موضوع طرح می‎گردند. در این قسم نویسنده شمایی کلی از اصول منطق اسلامی را ارائه می‎دهد که به‎ واقع در دیگر قسم‎های کتاب به‎گونه‌ای ضمنی منظور شده است.

[[مدرسی، محمدتقی|آیت‌الله مدرسی]] پیدایش این دو منطق را با رویداد سیاسی – اجتماعی مهمی که در یونان پیش آمد در پیوند می‎داند؛ اگرچه، گروه‎های فرصت‎طلب ظهور کردند که برای رسیدن به منافع شخصی خود از هرج‎ و مرج سیاسی و اجتماعی بهره می‎بردند و سوفسطایی‎ها برجسته‎ترین نمونه این گروه‎ها بودند؛ چراکه آن‎ها می‌کوشیدند با نام فرهنگ و در پرتو مجادلات میان‎تهی و تردید در هر مسئله، بساط را از جلوی دیگران برچینند و به مقاصد خود نزدیکشان کنند. نخستین کسی که به رویارویی با این گروه فرصت‎طلب کمر همت بست «سقراط» بود که با هنر یکی‎سازی مفاهیم پا به عرصه نهاد و با آن توانست جلوی این گروه را در بازی با الفاظ بگیرد. سپس افلاطون در رویارویی با اهل تشکیک، نظریه جدیدی را به میدان آورد که بر رد معتبر بودن عقل تکیه داشت و آن را «مُثُل افلاطونی» می‎نامند. افلاطون اعتقاد داشت، آدمی نخست با روحش زیسته است و در آن نسبت به پدیده‎ها و روح حقایق آشنایی یافته است، ولی با انتقال به این جهان در پیکر دوم خود بسیاری از این حقایق را فراموش کرده است، ولذا به پاره‌ای دلایل نیازمند است تا این پدیده‎ها را دوباره به یاد آورد<ref>ر.ک: همان، ص10-11</ref>.

[[مدرسی، محمدتقی|آیت‌الله مدرسی]] سپس درباره شیوه اسلام در دوری از خطا بحث می‌کنند و می‎گویند: دو نیروی عقل و جهل با نفس بشری در چالش هستند و به سبب همین چالش، ریشه‎هایی نفسانی در کار است که آدمی را به‎سوی خطا سوق می‎دهد. ریشه‎هایی چون حب و دوستی، عدم اعتماد و شتاب‎زده‎گی و شتاب‎کاری<ref>ر.ک: همان، ص15-17</ref>.

نویسنده، این بخش را با سخن از فلسفه تاریخ و آراء رسیده پیرامون آن به پایان می‎برد؛ آرایی همچون حتمیت تاریخ که ملت‎ها و جوامع را مقهور یک سیکل مشخص زندگی می‎گرداند. ایشان تأکید می‌کند که این حتمیت با رقابت‎طلبی و نوآوری انسان که او را در مسیر مخالف سنت‎های تاریخی قرار می‎دهد، ناهمگون است و از همین روی آزادی انسان است که تاریخ را می‎سازد و استواری و پایداری انسان بر همه تأثیرات دیگر برتری دارد<ref>ر.ک: همان، ص20-21</ref>.