۶۱٬۱۸۹
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'عبد الله' به 'عبدالله') |
جز (جایگزینی متن - ' عبد ' به ' عبد') |
||
خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
«شرح منازل السائرين»، اثر كمال الدين | «شرح منازل السائرين»، اثر كمال الدين عبدالرزاق قاسانى (735ق)، شرحى بر «منازل السائرين» [[انصاری، عبدالله بن محمد|خواجه عبدالله انصارى]] (481ق) است. شارح، «منازل السائرين» را به زبان خود منازل؛ يعنى عربى شرح كرده و اين مهم را به درخواست غياث الدين محمد بن رشيد الدين فضل الله، وزير سلطان ابوسعيد بهادرخان (736-716) به انجام رسانده و در تاريخ دوشنبه، بيست رجب 731، در ربع رشيدى تبريز از تأليف آن، فراغت يافته است. | ||
اين شرح، مهمترين اثر شارح و در ميان شروح منازل، بهترين شرح و مهمترين كتاب در حوزه عرفان عملى است و به تعبير استاد، [[آشتیانی، جلالالدین|سيد جلال الدين آشتيانى]]، شرح قاسانى بر «منازل السائرين» [[انصاری، عبدالله بن محمد|خواجه عبدالله انصارى]]، حاكى از عظمت و بزرگىِ نظر و مقام و سعه باع و تضلع كامل او در تصوف علمى است (آشتيانى، 1380، ص 57). پرورش يافتن شاگردانى چون قاضى سعيد قمى و قيصرى در مكتب عرفان عملى و نظرى ملا | اين شرح، مهمترين اثر شارح و در ميان شروح منازل، بهترين شرح و مهمترين كتاب در حوزه عرفان عملى است و به تعبير استاد، [[آشتیانی، جلالالدین|سيد جلال الدين آشتيانى]]، شرح قاسانى بر «منازل السائرين» [[انصاری، عبدالله بن محمد|خواجه عبدالله انصارى]]، حاكى از عظمت و بزرگىِ نظر و مقام و سعه باع و تضلع كامل او در تصوف علمى است (آشتيانى، 1380، ص 57). پرورش يافتن شاگردانى چون قاضى سعيد قمى و قيصرى در مكتب عرفان عملى و نظرى ملا عبدالرزاق، خود دليل تبحر و تضلع اوست (عابدى، 1373، ص 28). البته قدرت فكر و باريكانديشىهاى قاسانى، نه تنها در «شرح منازل»، بلكه در ساير كتابهاى او، مثل «شرح فصوص» بىنياز از تعريف است. | ||
«شرح منازل»، بهصورت غير مزجى و بر وفق «منازل السائرين»، در ده قسم كلى باببندى شده است. اين مقامات دهگانه، هريك، خود به ده باب منقسم مىباشد و هر قسم در سه مرحله در طول يكديگر بيان مىشود. شارح در اين مقام چنين مىفرمايد: «اندراج هريك تحت ديگرى، بسان اندراج و ترتب انواع و اجناس منطقى است كه هريك از اعالى را صورتى در اسافل و هريك از اسافل را صورتى در اعالى است؛ نه چون بالارونده از پلكان كه چون پاى از درجتى برداشت و به بالاتر جهيد در جهت، فروتر را فروهلد، بلكه در عين اينكه پاى در منزل برتر دارد، در منزل فروتر نيز حضورى و صورتى جداگانه دارد؛ بدين ترتيب، هريك از صد مقام به حسب صورتش در ديگر ابواب دهگانه، خود صد صورت دارد كه مجموعا هزار مىشود» (تبادكانى، 1382، ص 22). | «شرح منازل»، بهصورت غير مزجى و بر وفق «منازل السائرين»، در ده قسم كلى باببندى شده است. اين مقامات دهگانه، هريك، خود به ده باب منقسم مىباشد و هر قسم در سه مرحله در طول يكديگر بيان مىشود. شارح در اين مقام چنين مىفرمايد: «اندراج هريك تحت ديگرى، بسان اندراج و ترتب انواع و اجناس منطقى است كه هريك از اعالى را صورتى در اسافل و هريك از اسافل را صورتى در اعالى است؛ نه چون بالارونده از پلكان كه چون پاى از درجتى برداشت و به بالاتر جهيد در جهت، فروتر را فروهلد، بلكه در عين اينكه پاى در منزل برتر دارد، در منزل فروتر نيز حضورى و صورتى جداگانه دارد؛ بدين ترتيب، هريك از صد مقام به حسب صورتش در ديگر ابواب دهگانه، خود صد صورت دارد كه مجموعا هزار مىشود» (تبادكانى، 1382، ص 22). | ||
خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
اگرچه [[انصاری، عبدالله بن محمد|خواجه عبدالله انصارى]] در «منازل السائرين»، صد منزل شمرده، ولى اين كليات است و حقيقت اين است كه انسان از وقتى پا از رتبه طبيعت بيرون مىگذارد و در مقام سير الى الله برمىآيد تا به آخرين مقام، مراتب غير متناهيه طى مىكند. همان طور كه بين ظلمت و نور شديد مراتب روشنايى غير متناهى است، مراتب محبت و علم نيز همين است ([[حسنزاده آملی، حسن|حسنزاده آملى]]، 1379، ج 2، ص 262). | اگرچه [[انصاری، عبدالله بن محمد|خواجه عبدالله انصارى]] در «منازل السائرين»، صد منزل شمرده، ولى اين كليات است و حقيقت اين است كه انسان از وقتى پا از رتبه طبيعت بيرون مىگذارد و در مقام سير الى الله برمىآيد تا به آخرين مقام، مراتب غير متناهيه طى مىكند. همان طور كه بين ظلمت و نور شديد مراتب روشنايى غير متناهى است، مراتب محبت و علم نيز همين است ([[حسنزاده آملی، حسن|حسنزاده آملى]]، 1379، ج 2، ص 262). | ||
ملا | ملا عبدالرزاق كاشى، داراى ذوقى سرشار و قلمى تواناست و قادر است كه مطالب مفصلى را با كمال سهولت، روان و جذاب و قابل فهم، بهصورت اختصار درآورد ([[جامی، عبدالرحمن|جامى]]، 1370، ص 38). | ||
قاسانى در اين شرح، بهسان شمارى از شروح، تحت تأثير مستقيم عفيف الدين تلمسانى (690) [1] است و در غالب مطالب از وى پيروى كرده است؛ به اضافه فوايدى كه در تشريح مطالب از خود افزوده است با اين تفاوت كه زبانى فنىتر از تلمسانى دارد و بيشتر از وى اصطلاحات عرفانى را استفاده مىكند (تبادكانى، 1382، ص 31) و به فرموده استاد آشتيانى، اگر هيچ شرحى بر «منازل» خواجه عبدالله در دسترس محقق كاشانى نبود، بازهم او در كار خود توفيق حاصل مىكرد (قيصرى، 1386، ص 6). | قاسانى در اين شرح، بهسان شمارى از شروح، تحت تأثير مستقيم عفيف الدين تلمسانى (690) [1] است و در غالب مطالب از وى پيروى كرده است؛ به اضافه فوايدى كه در تشريح مطالب از خود افزوده است با اين تفاوت كه زبانى فنىتر از تلمسانى دارد و بيشتر از وى اصطلاحات عرفانى را استفاده مىكند (تبادكانى، 1382، ص 31) و به فرموده استاد آشتيانى، اگر هيچ شرحى بر «منازل» خواجه عبدالله در دسترس محقق كاشانى نبود، بازهم او در كار خود توفيق حاصل مىكرد (قيصرى، 1386، ص 6). | ||
خط ۱۱۷: | خط ۱۱۷: | ||
9. فهرست مراجع. | 9. فهرست مراجع. | ||
پيش از اين، «شرح منازل السائرين» | پيش از اين، «شرح منازل السائرين» عبدالرزاق كاشانى به همراه «نصوص و فكوك» قونوى، در 1315ق (چاپ دوم، 1354ش) در تهران، به طبع رسيده بود (فرغانى، 1379، ص 42). | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
خط ۱۲۶: | خط ۱۲۶: | ||
تبادكانى طوسى، شمس الدين محمد (1382)، تسنيم المقربين، تصحيح و تحقيق سيد محمد طباطبايى (منصور)، چاپ اول، تهران، كتابخانه موزه و مركز اسناد مجلس شوراى اسلامى. | تبادكانى طوسى، شمس الدين محمد (1382)، تسنيم المقربين، تصحيح و تحقيق سيد محمد طباطبايى (منصور)، چاپ اول، تهران، كتابخانه موزه و مركز اسناد مجلس شوراى اسلامى. | ||
[[جامی، عبدالرحمن|جامى]]، | [[جامی، عبدالرحمن|جامى]]، عبدالرحمن بن احمد (1370)، نقد النصوص فى شرح نقش الفصوص، تصحيح و تعليق ويليام چيتيك و پيشگفتار [[آشتیانی، جلالالدین|سيد جلال الدين آشتيانى]]، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگى. | ||
[[حسنزاده آملی، حسن|حسنزاده آملى]] حسن (1379)، هزار و يك كلمه، ج 2، چاپ سوم، قم، مركز انتشارات دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم. | [[حسنزاده آملی، حسن|حسنزاده آملى]] حسن (1379)، هزار و يك كلمه، ج 2، چاپ سوم، قم، مركز انتشارات دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم. | ||
خط ۱۳۴: | خط ۱۳۴: | ||
فرغانى سعد الدين سعيد (1379)، مشارق الدرارى، تصحيح و تعليق [[آشتیانی، جلالالدین|سيد جلال الدين آشتيانى]]، چاپ دوم، قم، دفتر تبليغات اسلامى. | فرغانى سعد الدين سعيد (1379)، مشارق الدرارى، تصحيح و تعليق [[آشتیانی، جلالالدین|سيد جلال الدين آشتيانى]]، چاپ دوم، قم، دفتر تبليغات اسلامى. | ||
قاسانى | قاسانى عبدالرزاق (1381)، شرح منازل السائرين، تحقيق و تعليق محسن بيدارفر، چاپ دوم، قم، انتشارات بيدار. | ||
قيصرى رومى داوود (1386)، شرح فصوص الحكم، تصحيح و تعليق [[آشتیانی، جلالالدین|سيد جلال الدين آشتيانى]]، چاپ سوم، تهران، انتشارات علمى - فرهنگى. | قيصرى رومى داوود (1386)، شرح فصوص الحكم، تصحيح و تعليق [[آشتیانی، جلالالدین|سيد جلال الدين آشتيانى]]، چاپ سوم، تهران، انتشارات علمى - فرهنگى. | ||
خط ۱۴۲: | خط ۱۴۲: | ||
«تهيهكننده: سيد مرتضى حسينى كمالآبادى». | «تهيهكننده: سيد مرتضى حسينى كمالآبادى». | ||
[1] عفيف الدين تلمسانى، از اكابر عرفا و دانشمندان و يكى از مؤلفان بزرگ در عرفان علمى و عملى است. بر «منازل السائرين» خواجه عبدالله و «فصوص الحكم» [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] شرح نوشته است و به فارسى نيز اثرى از او ديده شده است، با اينكه او از مردم مغرب عربى است. برخى گويند: شرح او بر «منازل»، اولين شرح است و عارف نامدار | [1] عفيف الدين تلمسانى، از اكابر عرفا و دانشمندان و يكى از مؤلفان بزرگ در عرفان علمى و عملى است. بر «منازل السائرين» خواجه عبدالله و «فصوص الحكم» [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] شرح نوشته است و به فارسى نيز اثرى از او ديده شده است، با اينكه او از مردم مغرب عربى است. برخى گويند: شرح او بر «منازل»، اولين شرح است و عارف نامدار عبدالرزاق كاشى، شرح او را ديده است، ولى شرحى بر «منازل» موجود است كه زمان تأليف آن مقدم بر زمان تأليف شرح تلمسانى است (فرغانى، 1379، ص 41) | ||
ویرایش