پرش به محتوا

تذکره نتائج الأفکار: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'محمد قدرت‌الله خان گوپاموى' به 'محمد قدرت‌الله خان گوپاموى ')
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۷۱: خط ۷۱:
براى آشنايى با روش و محتواى اين اثر، توجه به مطالب مفيد و جالب ذيل كافى است:
براى آشنايى با روش و محتواى اين اثر، توجه به مطالب مفيد و جالب ذيل كافى است:


1. صدرآراى مجالس انبساط، مولانا رشيدالدين وطواط، كه اصلش از بلخ است و نامش عبدالجليل... چون‌كه كوتاه‌قامت و حقيرالجثه بود، لهذا به وطواط شهرت يافته و در فضل و كمال كوس بلندنامى مى‌نواخت و در اقران و اماثل لواى خوش‌كلامى مى‌افراخت و به فرط لياقت در قلوب ملوك و سلاطين جا داشته و به خدمت سلطان خوارزم‌شاه خيلى مكرم و محترم بوده و در صلات قصايد مدحيه فوائد كثيره برداشته و تا آخر حيات سلطان به كمال عزت و اعتبار به ملازمت و مصاحبت اختصاص داشت و بعد وفاتش با پسر وى، آلب ارسلان تا هفده سال به‌عنوان شايسته به سر برد و پس از فوت وى پيش سلطان محمود، نبيره خوارزم‌شاه هم به حسب استدعا برخورد.
#صدرآراى مجالس انبساط، مولانا رشيدالدين وطواط، كه اصلش از بلخ است و نامش عبدالجليل... چون‌كه كوتاه‌قامت و حقيرالجثه بود، لهذا به وطواط شهرت يافته و در فضل و كمال كوس بلندنامى مى‌نواخت و در اقران و اماثل لواى خوش‌كلامى مى‌افراخت و به فرط لياقت در قلوب ملوك و سلاطين جا داشته و به خدمت سلطان خوارزم‌شاه خيلى مكرم و محترم بوده و در صلات قصايد مدحيه فوائد كثيره برداشته و تا آخر حيات سلطان به كمال عزت و اعتبار به ملازمت و مصاحبت اختصاص داشت و بعد وفاتش با پسر وى، آلب ارسلان تا هفده سال به‌عنوان شايسته به سر برد و پس از فوت وى پيش سلطان محمود، نبيره خوارزم‌شاه هم به حسب استدعا برخورد.
#:كتاب حدائق السحر در صنايع شعرى از تصنيفات اوست. آخر كار به عمر نود و هفت سالگى در سنه ثمان و سبعين و خمسمائة مرغ روحش به مرغزار بقا پر پرواز گشود و جسد خاكى در جرجانيه خوارزم آسود. از طبع نقاد اوست:{{شعر}}
#:{{ب|''يكى منم كه اگر صد هزار جان بودم''|2=''به جان تو كه كنم جمله را به تو تسليم''}}
#:{{ب|''ز طلعت تو به خورشيد داده‌اند فروغ''|2=''ز طرّه تو به فردوس برده‌اند نسيم''}}
#:{{ب|''تو راست حشمت جم در ميان اهل كمال''|2=''كه زلف توست چو جيم و دهان توست چو ميم''}}
#:{{پایان شعر}}<ref>ر.ك: متن كتاب، ص320-321</ref>.
#حكمران مصر خوش‌كلامى، مير يوسف بلگرامى، كه در سنه ست عشر و مائة و ألف قدم به عرصه شهود نهاد... بعد به‌هم‌رسانى سرمايه عقل و تمييز به اكتساب علوم و فنون كوشيده، كتب درسيه به خدمت مير طفيل محمد گذرانيده و لغت و حديث به جناب جد بزرگوار خود به سند رسانيده و در عروض و قافيه و ديگر فنون ادبيه از خدمت مير سيد محمد مهارت حاصل نمود و در هنگام تحصيل از بدايت تا نهايت همدرس مير آزاد بلگرامى بود و در ايامى كه وارد شاه‌جهان‌آباد گشته، علوم رياضى و هيئت و هندسه و حساب از فضلاى عصر به اكتساب پرداخته و در آن فنون استعداد تامه حاصل ساخته. بالجمله، مير در فضل و كمال شأنى عالى داشت و در اقسام نظم هم طبع رسا و فكر متعالى. كلام دلپذيرش نمونه فصاحت است و اشعار بى‌نظيرش. از كلام اوست:{{شعر}}
{{ب|''به رنگ نقش نگين از فروتنى آخر''|2=''چه نام‌ها كه برآورده است پستى ما''}}
{{ب|''همين‌كه چشم گشوديم صبح، چون شبنم''|2=''ز آفتاب رخت رنگ باخت هستى ما''}}
{{پایان شعر}}


كتاب حدائق السحر در صنايع شعرى از تصنيفات اوست. آخر كار به عمر نود و هفت سالگى در سنه ثمان و سبعين و خمسمائة مرغ روحش به مرغزار بقا پر پرواز گشود و جسد خاكى در جرجانيه خوارزم آسود. از طبع نقاد اوست:
{{شعر}}
 
{{ب|''اى گل! خبر از بلبل بيچاره چه پرسى''|2=''افتاده به كنج قفسى بال و پرى هست''}}
{| class="wikitable poem"
{{پایان شعر}}
|-
!«يكى منم كه اگر صد هزار جان بودم !! به جان تو كه كنم جمله را به تو تسليم»
|}؛{| class="wikitable poem"
|-
!«ز طلعت تو به خورشيد داده‌اند فروغ !! ز طرّه تو به فردوس برده‌اند نسيم»
|}؛
 
{| class="wikitable poem"
|-
!«تو راست حشمت جم در ميان اهل كمال !! كه زلف توست چو جيم و دهان توست چو ميم»
|} <ref>ر.ك: متن كتاب، ص320-321</ref>.
 
2. حكمران مصر خوش‌كلامى، مير يوسف بلگرامى، كه در سنه ست عشر و مائة و ألف قدم به عرصه شهود نهاد... بعد به‌هم‌رسانى سرمايه عقل و تمييز به اكتساب علوم و فنون كوشيده، كتب درسيه به خدمت مير طفيل محمد گذرانيده و لغت و حديث به جناب جد بزرگوار خود به سند رسانيده و در عروض و قافيه و ديگر فنون ادبيه از خدمت مير سيد محمد مهارت حاصل نمود و در هنگام تحصيل از بدايت تا نهايت همدرس مير آزاد بلگرامى بود و در ايامى كه وارد شاه‌جهان‌آباد گشته، علوم رياضى و هيئت و هندسه و حساب از فضلاى عصر به اكتساب پرداخته و در آن فنون استعداد تامه حاصل ساخته. بالجمله، مير در فضل و كمال شأنى عالى داشت و در اقسام نظم هم طبع رسا و فكر متعالى. كلام دلپذيرش نمونه فصاحت است و اشعار بى‌نظيرش. از كلام اوست:
 
{| class="wikitable poem"
|-
!«به رنگ نقش نگين از فروتنى آخر !! چه نام‌ها كه برآورده است پستى ما»
|}؛
 
{| class="wikitable poem"
|-
!«همين‌كه چشم گشوديم صبح، چون شبنم !! ز آفتاب رخت رنگ باخت هستى ما»
|}.
 
{| class="wikitable poem"
|-
!«اى گل! خبر از بلبل بيچاره چه پرسى !! افتاده به كنج قفسى بال و پرى هست»
|}؛


...
...


{| class="wikitable poem"
{{شعر}}
|-
{{ب|''گر مهر رخ تو جلوه‌پيرا نشدى''|2=''يك ذرّه ز كائنات پيدا نشدى''}}
!«گر مهر رخ تو جلوه‌پيرا نشدى !! يك ذرّه ز كائنات پيدا نشدى»
{|''ور نقطه نور تو نگشتى مركز''|2=''نُه دايره فلك هويدا نشدى''}}
|}؛
{{پایان شعر}}<ref>ر.ك: همان، ص805-806</ref>.
 
{| class="wikitable poem"
|-
!«ور نقطه نور تو نگشتى مركز !! نُه دايره فلك هويدا نشدى»
|} <ref>ر.ك: همان، ص805-806</ref>.


== وضعيت كتاب ==
== وضعيت كتاب ==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش