۱۰۴٬۶۸۸
ویرایش
الإكليل من أخبار اليمن و أنساب حمير (بيروت): تفاوت میان نسخه‌ها
الإكليل من أخبار اليمن و أنساب حمير (بيروت) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۱ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۷:۵۵
، ۲۱ ژانویهٔ ۲۰۲۳جایگزینی متن - '.↵↵رده:کتاب‌شناسی' به '. ==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} رده:کتاب‌شناسی'
جز (جایگزینی متن - 'معجم ما استعجم' به 'معجم ما استعجم ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '.↵↵رده:کتاب‌شناسی' به '. ==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} رده:کتاب‌شناسی') |
||
| (۴۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR10744J1.jpg | |||
| عنوان =الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر (بیروت) | |||
| عنوان‌های دیگر = | |||
| پدیدآوران = | |||
[[ابن حائک، حسن بن احمد]] (نویسنده) | |||
| | |||
| | |||
[[اکوع حوالی، محمد]] (مصحح) | [[اکوع حوالی، محمد]] (مصحح) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =DS 247 /الف2الف7 | ||
| موضوع = | |||
اعراب - نسب نامه | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
نسب شناسی | نسب شناسی | ||
یمن - | یمن - سرگذشت‌نامه | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | دار الیمنیة للنشر و التوزیع | ||
| مکان نشر =بیروت - لبنان | |||
| سال نشر = 1408 ق یا 1987 م | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE10744AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =2 | |||
| تعداد جلد =10 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =10744 | |||
| کتابخوان همراه نور =10744 | |||
| کد پدیدآور = | |||
== | | پس از = | ||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''الإكليل من أخبار اليمن و أنساب حمير'''، اثرى اثر [[ابن حائک، حسن بن احمد|ابومحمدحسن بن احمد بن يعقوب همدانى]]، به زبان عربى درباره انساب قبيله معروف همدان. تا مدّتى پيش فقط جلد هشتم و دهم اين كتاب در دسترس بود، و اين نيز به دنباله تحقيقات مولر بود كه در قرن نوزدهم همدانى را به محافل علمى شناسانيد. اكنون جلد هشتم نيز با همكارى دانشوران عرب و امریکايى ترجمه و منتشر شده است. جلد اوّل و دوم نيز به وسيله لوفگرن، خاور شناس سوئدى، در برلن كشف شده و جلد نهم نيز در كتابخانه بارودى در بيروت به دست آمده است. بنابراین برای فرض بدبينانه و اصرارآميز درنبورگ بر اينكه مؤلف فقط جلد هشتم و دهم را نوشته، جايى باقى نمانده است. در مورد ديگر مجلدات كتاب قويا شايع است كه یک نسخه كامل از آن در كتابخانه امام در صنعا و چند قسمت متفرق در استانبول و جنوب جزيرةالعرب و بلكه در جاهاى دور دست مانند جاوه وجود دارد. | |||
البكرى در «[[معجم ما استعجم من أسماء البلاد و المواضع|معجم ما استعجم]]» سال نگارش كتاب را 320ه.ق. مى‌داند. | |||
البكرى در «[[معجم ما استعجم من أسماء البلاد و المواضع|معجم ما استعجم]] » سال نگارش كتاب را 320ه.ق. مى‌داند. | |||
كتاب دهم اين مجموعه «فى معارف همدان و انسابها و عيون اخبارها» نام دارد كه ذيلا به معرفى آن پرداخته مى‌شود. | كتاب دهم اين مجموعه «فى معارف همدان و انسابها و عيون اخبارها» نام دارد كه ذيلا به معرفى آن پرداخته مى‌شود. | ||
== ساختار == | ==ساختار== | ||
كتاب دهم اين مجموعه مشتمل بر مقدمه‌اى به قلم ناشر، مقدمه‌اى به قلم محقق(كه متأسفانه به نام وى دست نيافتيم) و دو بخش اصلى است: | |||
كتاب دهم اين مجموعه مشتمل بر مقدمه‌اى به قلم ناشر، مقدمه‌اى به قلم محقق(كه | |||
1-انساب حاشد بن جشم بن حبران 2-انساب بكيل بن جشم بن حبران. | 1-انساب حاشد بن جشم بن حبران 2-انساب بكيل بن جشم بن حبران. | ||
== گزارش محتوا == | ==گزارش محتوا== | ||
الإكليل همدانى دليلى روشن بر وسعت دانش وى است، زيرا همه دانسته‌هاى خود را در انساب و تاريخ و آثار كهن و حتّى متون حميريان - ساكنان جنوب جزيره در ايام قديم - در آن جا داده است. وى در كتاب خود به نقل مطالب داستانى نوشته‌هاى عربى پس از اسلام بس نكرده بلكه، به كمك اطّلاعات بى‌واسطه خود از الواح تاريخى، به انتقاد آن پرداخته است. | الإكليل همدانى دليلى روشن بر وسعت دانش وى است، زيرا همه دانسته‌هاى خود را در انساب و تاريخ و آثار كهن و حتّى متون حميريان - ساكنان جنوب جزيره در ايام قديم - در آن جا داده است. وى در كتاب خود به نقل مطالب داستانى نوشته‌هاى عربى پس از اسلام بس نكرده بلكه، به كمك اطّلاعات بى‌واسطه خود از الواح تاريخى، به انتقاد آن پرداخته است. | ||
| خط ۶۹: | خط ۵۰: | ||
خود همدان به دو قبيله بزرگ منشعب مى‌شود: حاشد و بكيل. همدانى كتاب دهم را با انساب قبيله «حاشد» آغاز مى‌كند و چنانكه عادت اوست ضمن ذكر انساب افراد اين قبيله به دفعات از اخبار واشعار ايشان ياد مى‌كند. | خود همدان به دو قبيله بزرگ منشعب مى‌شود: حاشد و بكيل. همدانى كتاب دهم را با انساب قبيله «حاشد» آغاز مى‌كند و چنانكه عادت اوست ضمن ذكر انساب افراد اين قبيله به دفعات از اخبار واشعار ايشان ياد مى‌كند. | ||
همدانى ضمن بيان نسب حاشد بن همدان اين نكته را يادآور مى‌شود كه وى از دوستان عمرو بن عاص بود و چون در روز صفين معاويه سپاهيان على را از دستيابى به آب منع نمود، وى زبان به اعتراض گشود و بين او و عمرو بن عاص | همدانى ضمن بيان نسب حاشد بن همدان اين نكته را يادآور مى‌شود كه وى از دوستان عمرو بن عاص بود و چون در روز صفين معاويه سپاهيان على را از دستيابى به آب منع نمود، وى زبان به اعتراض گشود و بين او و عمرو بن عاص درگیرى لفظى پديد آمد كه حاشد ضمن شعرى به تعريض نسبت به معاويه و عمرو بن عاص پرداخت. سپس به على پيوست و در ركاب آن حضرت به شهادت رسيد. اين واقعه‌اى است كه در هيچ یک از منابع تاريخى جز الاكليل بدان اشاره نشده است. | ||
همدانى سپس از فرد ديگرى با نام ابومعيد احمد بن حمزه بن يريم، از قبيله حاشد، ياد مى‌كند كه جزء | همدانى سپس از فرد ديگرى با نام ابومعيد احمد بن حمزه بن يريم، از قبيله حاشد، ياد مى‌كند كه جزء شیعیان على بوده و در جنگ صفين شركت جسته است و هنگامى كه حضرت پرچم قبيله همدان را به دست سعيد بن قيس همدانى داد، وى خشمگین شده، به سپاه معاويه پيوست. سپس به يمن مهاجرت كرد و در جريان سركوب شیعیان يمن به دست بسر بن ارطاه در كنار وى بود. | ||
اين نمونه‌اى از اخبار تاريخى بود كه در هيچ منبعى جز الاكليل نمى‌توان بدان‌ها دست يافت. | اين نمونه‌اى از اخبار تاريخى بود كه در هيچ منبعى جز الاكليل نمى‌توان بدان‌ها دست يافت. | ||
| خط ۸۱: | خط ۶۲: | ||
ضمن بررسى انساب همدان، همدانى به معرفى اسامى بطون همدانى كه به كوفه مهاجرت نموده‌اند، مى‌پردازد و چون به معرفى نسب أدهم بن قيس بن ربيعه مى‌رسد به اثبات نسب قوم خويش پرداخته و از انتقال جدش داود از مراشى به رحبه و سپس صنعاء سخن مى‌گويد. | ضمن بررسى انساب همدان، همدانى به معرفى اسامى بطون همدانى كه به كوفه مهاجرت نموده‌اند، مى‌پردازد و چون به معرفى نسب أدهم بن قيس بن ربيعه مى‌رسد به اثبات نسب قوم خويش پرداخته و از انتقال جدش داود از مراشى به رحبه و سپس صنعاء سخن مى‌گويد. | ||
در راستاى معرفى انساب همدان، | در راستاى معرفى انساب همدان، مؤلف از پادشاهان و شخصيت‌هاى معروف همدان نيز ياد مى‌كند. | ||
با معرفى نسب بكيل، اين جلد از اين مجموعه به اتمام مى‌رسد. | با معرفى نسب بكيل، اين جلد از اين مجموعه به اتمام مى‌رسد. | ||
| خط ۹۵: | خط ۷۶: | ||
در راستاى معرفى انساب همدان، همدانى به معرفى شعرا و فقهاى مشهور يمن از جمله أجدع بن مالك، دلاور و شاعر همدانى در عصر خويش، معان بن روق شاعر، مالك بن حريم شاعر و دلاور همدانى، ابوميسره عمرو بن شرحبيل و مسروق بن اجدع از فقهاى اين قبيله. | در راستاى معرفى انساب همدان، همدانى به معرفى شعرا و فقهاى مشهور يمن از جمله أجدع بن مالك، دلاور و شاعر همدانى در عصر خويش، معان بن روق شاعر، مالك بن حريم شاعر و دلاور همدانى، ابوميسره عمرو بن شرحبيل و مسروق بن اجدع از فقهاى اين قبيله. | ||
از جمله پادشاهان و سران همدانى نيز از زيد بن مرب بن | از جمله پادشاهان و سران همدانى نيز از زيد بن مرب بن معدیکرب، سعيد بن قيس بن زيد حاشدى، قيس بن سيار بن معاويه و... نيز نام مى‌برد. | ||
روش همدانى در معرفى انساب مانند ساير نسب‌شناسان عرب بر تفريع اصول مبتنى است و با اسلوب جمله فعليه؛ يعنى «أَولَدَ» يا «وَلَدَ» به بيان انساب مى‌پردازد. | روش همدانى در معرفى انساب مانند ساير نسب‌شناسان عرب بر تفريع اصول مبتنى است و با اسلوب جمله فعليه؛ يعنى «أَولَدَ» يا «وَلَدَ» به بيان انساب مى‌پردازد. | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۸۲: | ||
الاكليل در معرفى انساب حمير و همدان از اهميت ويژه‌اى برخوردار است، چرا كه منبعى كامل‌تر از اين كتاب در اين باره در اختيار ما نيست. ابن كلبى هم كه در انساب كتابى نگاشته، به معرفى انساب مالك بن حمير بسنده كرده، اما از نسب هميسع بن حمير به اختصار ياد نموده است. همدانى اين كاستى را معلول عدم مسافرت ابن كلبى به يمن و ارتباط با نسب‌شناسان آن ديار مى‌داند. | الاكليل در معرفى انساب حمير و همدان از اهميت ويژه‌اى برخوردار است، چرا كه منبعى كامل‌تر از اين كتاب در اين باره در اختيار ما نيست. ابن كلبى هم كه در انساب كتابى نگاشته، به معرفى انساب مالك بن حمير بسنده كرده، اما از نسب هميسع بن حمير به اختصار ياد نموده است. همدانى اين كاستى را معلول عدم مسافرت ابن كلبى به يمن و ارتباط با نسب‌شناسان آن ديار مى‌داند. | ||
== | ==وضعیت کتاب== | ||
نسخه حاضر در برنامه مشتمل بر پاورقى‌هایى به قلم محقق و فهرست‌هاى ذيل مى‌باشد: | |||
نسخه حاضر در برنامه مشتمل بر | |||
فهرست الفبايى اسامى مردان و زنان و گروه‌ها، فهرست الفبايى اعلام جغرافيايى، فهرست الفبايى وقايع و ايام و حوادث، فهرست الفبايى كتاب‌هایى كه در متن و نيز پاورقى‌هاى كتاب از آنها نام برده شده است، فهرست قافيه اشعار و فهرست مطالب. | |||
==منابع مقاله== | |||
#النص، احسان، الحسن بن احمد الهمدانى و كتابه الاكليل1، المجمع العلمى العربى، ج72، ذيقعده 1417، ش2، ص217-236. | |||
#همان، كتب الانساب العربيه، كتاب الاكليل للسان اليمن ابى محمد الحسن بن احمد الهمدانى، المعروف بابن حائك، همان، ج69، ربيع الثانى 1415، ش4، ص627-643. | |||
#كراچكوفسكى، ايگناتى يولیانوويچ، تاريخ نوشته‌هاى جغرافيايى در جهان اسلامى، ترجمه: [[پاینده، ابوالقاسم|ابوالقاسم پاينده]]، ص: 137. | |||
#الجاسر، حمد، مقدمه بر كتاب «صفه جزيره العرب»، تحقيق: محمد بن على الاكوع الحولى، صنعاء، مكتبه الارشاد، 1410ه.ق.، چ1، ص7-30. | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:تاریخ (عمومی)]] | [[رده: تاریخ (عمومی)]] | ||
[[رده:تاریخ آسیا]] | [[رده: تاریخ آسیا]] | ||
[[رده:تاریخ محلی و گزارش‌های شبه جزیره]] | [[رده: تاریخ محلی و گزارش‌های شبه جزیره]] | ||