شرح الهداية الاثيرية: تفاوت میان نسخه‌ها

#ملاصدرا در مقدمه‌اش بيان كرده است كه چون بسيارى از كسانى كه در حال تحصيل هستند و درس هداية الحكمة نوشته حكيم كامل و نحرير فاضل اثيرالدين مفضّل ابهرى را مى‌خوانند از من به صورت مكرر درخواست كردند كه شرحى جامع بر آن بنويسم و حدس‌هاى عقلى خودم و الهام‌هاى الهى و تأييدات ملكوتى را نيز بر آن بيافزايم، پس شروع كردم و كوشيدم كه مقصود حكيمان را روشن سازم و از روش مجادله بپرهيزم و در بند ظاهر الفاظ نمانم و به باطن معانى دست يابم. و كسى كه چشم عقلش را از خواب غفلت و چرت تقليد بگشايد با تعمّق در اين كتاب به راه رشد و منزل صواب راه مى‌يابد <ref>مقدمه، ص 5- 6</ref>.

#در اين كتاب مباحث طبيعيات به‌صورت مشروح و بر طبق نظر مشائيان آمده است. حجم اين بخش، اندكى بيش از نصف كتاب است و نصف ديگر اختصاص به الهيات بالمعنى الاخص يافته است <ref>همان، ص 13- 257</ref>.

#نويسنده در پايان شرحش از اوضاع زمانه خودش شكوه مى‌كند و از اين مطلب ابراز نگرانى مى‌كند كه در اين شهر و ديار كسى نيست كه قدر و ارزش اسرار معارف و علوم ابرار را بشناسد و گويى كه نور حكمت خاموش گشته و راز معرفت محو شده است. او شكايت مى‌كند كه ما گرفتار جماعتى شده‌ايم كه ژرف‌انديشى در آموزه‌هاى الهى را بدعت مى‌شمارند و مخالفت با مقبولات توده مردم را گمراهى مى‌نامند. او آنگاه از اهل انصاف و عدالت مى‌خواهد كه در شرح هدايه با نظر انصاف بنگرند و به دنبال اصلاح فسادها باشند و اگر خطايى يافتند بگذرند و عفو كنند چرا كه خود نويسنده به اشتباه و قصورش اعتراف دارد چون اندوخته‌اش اندك و تواناييش در اين رشته ناچيز است. و با اين همه، با لطف الهى اين شرح به صورت سخنى درست و بى‌انحراف و بدون شك و اضطراب از كار درآمد و مضامين اثر حاضر عالى و قابل فهم است كه نفس را براى استخراج مسائل مشكل آماده مى‌سازد و اطلاعاتى سودمند درباره مباحث پيچيده به ذهن مخاطب عرضه مى‌كند. البته نمى‌پندارم كه به هرچه خواسته‌ام رسيده‌ام؛ هرگز، چون راه‌هاى فهميدن منحصر نيست در آنچه من فهميده‌ام و معارف حقّ محدود نيست به آنچه من دانسته‌ام چون حقّ وسيع‌تر از آن است كه هيچ عقلى و حدّ و تعريفى به آن احاطه يابد و بزرگتر از آن است كه گروهى و نه گروهى ديگر آن را محدود سازد و خداوند داناتر است <ref>همان، ص 462- 463</ref>.