مجموعه مقالات همایش ملی تصوف: شاخصه‌ها و نقدها: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' .' به '.'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' .' به '.')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
خط ۳۵: خط ۳۵:
بیش از هزارسال از پیدایش تصوف می‌گذرد و در طول این مدت هزاران فرقه و انشعاب در این مسلک پدید آمده است که هر کدام از اینها سهم قابل توجهی در چندپاره‌کردن اسلام و ایجاد تفرقه و اختلاف بین مسلمین داشتند. در ایران معاصر حدود 150 سلسله و انشعاب صوفیه گزارش شده است که از این تعداد چهل مورد آنها فعال هستند و در شهرهای مختلف، دارای پایگاه (خانقاه رسمی یا خانگی) بوده و به عضوگیری و اشاعۀ افکار خود می‌پردازد.
بیش از هزارسال از پیدایش تصوف می‌گذرد و در طول این مدت هزاران فرقه و انشعاب در این مسلک پدید آمده است که هر کدام از اینها سهم قابل توجهی در چندپاره‌کردن اسلام و ایجاد تفرقه و اختلاف بین مسلمین داشتند. در ایران معاصر حدود 150 سلسله و انشعاب صوفیه گزارش شده است که از این تعداد چهل مورد آنها فعال هستند و در شهرهای مختلف، دارای پایگاه (خانقاه رسمی یا خانگی) بوده و به عضوگیری و اشاعۀ افکار خود می‌پردازد.


ازآنجاکه فرقه‌های صوفیه گاه حضور و ظهوری پررنگ در اجتماع مسلمانان داشته‌اند، بدعت‌ها و آسیب‌های آنها نیز همۀ حوزه‌های مختلف فردی، اجتماعی، دینی، سیاسی و ... را هدف قرار می‌دهد و دقیقاً به همین دلیل منتقدان تصوف نیز در طول تاریخ محدود به یک طیف خاص نبوده و جریان‌های مختلفی با پیشینه‌های فکری متفاوت هر کدام از منظرگاه خود این فرقه را هدف نقادی قرار داده‌اند. عالمان و فقیهان دینی بر رفتارها و گفتارهای خلاف شرع صوفیه مانند شاهدبازی، شطحیات، سماع، خانقاه‌نشینی، ریاضت‌های شاقه و ترک فرایض و استخفاف رسوم دینی مثل حج و ... انگشت نهاده و اعتقادات صوفیه در زمینۀ حلول و اتحاد و ولایت و اقطاب، نبوت و مهدویت نوعیه و ... را به دلیل مخالفت با نصوص دینی و اصول مسلم عقلی نقد می‌کردند.
ازآنجاکه فرقه‌های صوفیه گاه حضور و ظهوری پررنگ در اجتماع مسلمانان داشته‌اند، بدعت‌ها و آسیب‌های آنها نیز همۀ حوزه‌های مختلف فردی، اجتماعی، دینی، سیاسی و... را هدف قرار می‌دهد و دقیقاً به همین دلیل منتقدان تصوف نیز در طول تاریخ محدود به یک طیف خاص نبوده و جریان‌های مختلفی با پیشینه‌های فکری متفاوت هر کدام از منظرگاه خود این فرقه را هدف نقادی قرار داده‌اند. عالمان و فقیهان دینی بر رفتارها و گفتارهای خلاف شرع صوفیه مانند شاهدبازی، شطحیات، سماع، خانقاه‌نشینی، ریاضت‌های شاقه و ترک فرایض و استخفاف رسوم دینی مثل حج و... انگشت نهاده و اعتقادات صوفیه در زمینۀ حلول و اتحاد و ولایت و اقطاب، نبوت و مهدویت نوعیه و... را به دلیل مخالفت با نصوص دینی و اصول مسلم عقلی نقد می‌کردند.


اگرچه ردیه‌نویسی بر تصوف در قرن چهارده و پانزدهم نیز جسته‌وگریخته ادامه پیدا کرده است، در زمان کنونی فعالیت‌های انتقادی و بازدارندۀ فرهنگی، با گسترۀ نفوذ کمی و کیفی تصوف و میزان فعالیت‌های ترویجی و تبلیغی آنها تناسب ندارد. در چنین فضا و احوالاتی که جامعه علمی شاهد صرفاً فضایی یک‌طرفه در حمایت از میراث و تعالیم تصوف و مدح و ثنای مشاهیر صوفیه بود، برپایی همایشی ملی در راستای بازخوانی انتقادی این جریان کلید خورد تا فضای تک‌ساحتی موجود را به سمت اعتدال پیش برد و فرصت شنیدن و شنواندن صداهای دیگر محققان و نویسندگان را مهیا کند و تلاشی گرچه اندک، برای پرکردن این خلأ فکری در جامعۀ ایران صورت داده شود.
اگرچه ردیه‌نویسی بر تصوف در قرن چهارده و پانزدهم نیز جسته‌وگریخته ادامه پیدا کرده است، در زمان کنونی فعالیت‌های انتقادی و بازدارندۀ فرهنگی، با گسترۀ نفوذ کمی و کیفی تصوف و میزان فعالیت‌های ترویجی و تبلیغی آنها تناسب ندارد. در چنین فضا و احوالاتی که جامعه علمی شاهد صرفاً فضایی یک‌طرفه در حمایت از میراث و تعالیم تصوف و مدح و ثنای مشاهیر صوفیه بود، برپایی همایشی ملی در راستای بازخوانی انتقادی این جریان کلید خورد تا فضای تک‌ساحتی موجود را به سمت اعتدال پیش برد و فرصت شنیدن و شنواندن صداهای دیگر محققان و نویسندگان را مهیا کند و تلاشی گرچه اندک، برای پرکردن این خلأ فکری در جامعۀ ایران صورت داده شود.