تاریخچۀ نورس؛ گزارش جنگ‌های ایران و عثمانی در ایروان: تفاوت میان نسخه‌ها

تاریخچۀ نورس؛ گزارش جنگ‌های ایران و عثمانی در ایروان (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۱ فوریهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۵۴

۳۳۳ بایت اضافه‌شده ، ۱۱ فوریه

بدون خلاصۀ ویرایش

Hbaghizadeh

دیوان‌سالاران، مدیران

۱۴۶٬۵۳۱

ویرایش

@@ خط ۲۸: / خط ۲۸: @@
 | پیش از =
 }}
-'''تاریخچۀ نورس؛ گزارش جنگ‌های ایران و عثمانی در ایروان''' تألیف عبدالرزاق نورس افندی تاریخچۀ نورس، تصحیح و مقدمه حسین آک‌کایا ، ترجمه از ترکی عثمانی، مقدمه، توضیحات و پیوستها توسط دکتر نصرالله صالحی، صفیه خدیو انجام شده است، اثری است منثور و تنها یک بیت منظوم از نورس در این اثر وجود دارد. آن هم مادۀ تاریخی است که در بشارت‌نامه منثوری که پس از پیروزی به استانبول فرستاده شده، نوشته است.
+'''تاریخچۀ نورس؛ گزارش جنگ‌های ایران و عثمانی در ایروان''' تألیف [[نورس افندی، عبدالرزاق|عبدالرزاق نورس افندی]]، تصحیح و مقدمه [[آک‌کایا، حسین|حسین آک‌کایا]] ، ترجمه از ترکی عثمانی، مقدمه، توضیحات و پیوستها توسط دکتر [[صالحی، نصرالله|نصرالله صالحی]]، [[خدیو، صفیه|صفیه خدیو]] انجام شده است، اثری است منثور و تنها یک بیت منظوم از نورس در این اثر وجود دارد. آن هم مادۀ تاریخی است که در بشارت‌نامه منثوری که پس از پیروزی به استانبول فرستاده شده، نوشته است.
 ==گزارش کتاب==
-مؤلف تاریخچۀ نورس، عبدالرزاق نورس کرکوکی است. عبدالرزاق نورس، در تاریخ ادبیات ترکی با لقب نورس قدیم، معروف است. وی شاعر و مؤلفی است که با آثار خود در اواسط قرن هجده، در ادبیات دیوانی جایگاه مهمی یافت. در اثنای لشکرکشی سرعکسر حکیم اوغلو علی‌پاشا، به شرق همراه وی بود. وی در مقام منشی وظیفۀ کتابت نامه‌های رسمی را بر عهده داشت. زمانی که حکیم اوغلو علی‌پاشا، به سبب کامیابی‌هایش در لشکرکشی به مرزهای شرقی به مقام صدراعظمی منصوب شد، نورس نیز همراه وی به استانبول آمد و به‌عنوان مأمور دولت در سمت‌هایی مانند منشی، مسئول کتابخانه، مدرس، نایب‌ قاضی و قاضی بوسنی، توقات و فلبه مشغول خدمت شد. زندگی شغلی وی پرتلاطم بود. زبان تند و گزنده‌اش، به مرور زمان، وی را از اعتبار انداخت و از استانبول دور ساخت. در اواخر حیاتش بار دیگر به بورسا تبعید شد. او سرانجام در 6 مه 1762/23 شوال 1175 در همان‌جا درگذشت.
+مؤلف تاریخچۀ نورس، [[نورس افندی، عبدالرزاق|عبدالرزاق نورس کرکوکی]] است. [[نورس افندی، عبدالرزاق|عبدالرزاق نورس]]، در تاریخ ادبیات ترکی با لقب نورس قدیم، معروف است. وی شاعر و مؤلفی است که با آثار خود در اواسط قرن هجده، در ادبیات دیوانی جایگاه مهمی یافت. در اثنای لشکرکشی سرعکسر حکیم اوغلو علی‌پاشا، به شرق همراه وی بود. وی در مقام منشی وظیفۀ کتابت نامه‌های رسمی را بر عهده داشت. زمانی که حکیم اوغلو علی‌پاشا، به سبب کامیابی‌هایش در لشکرکشی به مرزهای شرقی به مقام صدراعظمی منصوب شد، [[نورس افندی، عبدالرزاق|نورس]] نیز همراه وی به استانبول آمد و به‌عنوان مأمور دولت در سمت‌هایی مانند منشی، مسئول کتابخانه، مدرس، نایب‌ قاضی و قاضی بوسنی، توقات و فلبه مشغول خدمت شد. زندگی شغلی وی پرتلاطم بود. زبان تند و گزنده‌اش، به مرور زمان، وی را از اعتبار انداخت و از استانبول دور ساخت. در اواخر حیاتش بار دیگر به بورسا تبعید شد. او سرانجام در 6 مه 1762/23 شوال 1175 در همان‌جا درگذشت.
-نورس قدیم که در زمان حیات، منشی و شاعر مشهوری بود، سه اثر به نظم و چهار اثر به نثر در ادبیات ترکی به رشتۀ تحریر درآورده است. این آثار به ترتیب عبارتند از: دیوان شعر به زبان ترکی، دیوان شعر به زبان فارسی، غزوۀ بدر، تاریخچۀ نورس، منشآت، مبالغ‌الحکم، ترجمۀ تاریخ جهانگیرشاه. از میان این آثار، «مبالغ‌الحکم و تاریخ جهانگیرشاه» از زبان فارسی به ترکی ترجمه شده و بقیۀ تألیف خود نورس هستند. نورس قدیم به همان اندازه که شاعر توانایی بود، منشی زبردستی هم بود. دو اثر وی تاریخچۀ نورس و ترجمۀ تاریخ جهانگیرشاه، نشانگر علاقۀ وی به تاریخ بود.
+نورس قدیم که در زمان حیات، منشی و شاعر مشهوری بود، سه اثر به نظم و چهار اثر به نثر در ادبیات ترکی به رشتۀ تحریر درآورده است. این آثار به ترتیب عبارتند از: دیوان شعر به زبان ترکی، دیوان شعر به زبان فارسی، غزوۀ بدر، تاریخچۀ نورس، منشآت، مبالغ‌الحکم، ترجمۀ تاریخ جهانگیرشاه. از میان این آثار، «مبالغ‌الحکم و تاریخ جهانگیرشاه» از زبان فارسی به ترکی ترجمه شده و بقیۀ تألیف خود [[نورس افندی، عبدالرزاق|نورس]] هستند. نورس قدیم به همان اندازه که شاعر توانایی بود، منشی زبردستی هم بود. دو اثر وی تاریخچۀ نورس و ترجمۀ تاریخ جهانگیرشاه، نشانگر علاقۀ وی به تاریخ بود.
 تاریخچۀ نورس عنوان مشخصی ندارد. هر سه نسخه خطی این اثر دارای اسامی مختلفی است. به همین سبب محققان در آثار خود از این اثر با نام‌های مختلفی یادکرده‌اند. از جمله: «تاریخچه»، «تاریخچۀ نورس»، «تبریزیه حکیم اوغلو علی‌پاشا»، «وقایع تبریز»، «تبریزیه»، «تبریزین استردادنه دایر رساله».
-تاریخچۀ نورس اثری است منثور و تنها یک بیت منظوم از نورس در این اثر وجود دارد. آن هم مادۀ تاریخی است که در بشارت‌نامه منثوری که پس از پیروزی به استانبول فرستاده شده، نوشته است.
+تاریخچۀ نورس اثری است منثور و تنها یک بیت منظوم از [[نورس افندی، عبدالرزاق|نورس]] در این اثر وجود دارد. آن هم مادۀ تاریخی است که در بشارت‌نامه منثوری که پس از پیروزی به استانبول فرستاده شده، نوشته است.
 عنوان اثر مختصر نورس قدیم در فهرست‌ها و نیز برخی پژوهش‌ها به‌صورت نادرست ضبط شده است؛ نظیر: «تبریزیه حکیم اوغلو علی‌پاشا»، «وقایع تبریز»، «تبریزیه»، «تبریزین استردادنه دایر رساله» و غیره سبب شده تا محققان در معرفی محتوای اثر دچار اشتباه شده و دربارۀ آن اطلاعات نادرست ارائه دهند. به احتمال زیاد علت اصلی این اطلاعات غلط به همان عنوان نادرسی که به این اثر داده شده است برمی‌گردد؛ زیرا در متن اثر هیچ مطالبی دربارۀ تصرف تبریز و یا بازپس‌گیری آن وجود ندارد. این اثر در واقع‌ گزارشی است از حملۀ طهماسب دوم به قلعۀ ایروان برای تصرف آن در 1143 هجری و مقابلۀ والی دیاربکر، حکیم اوغلو علی‌پاشا، در برابر این حمله که منجر به شکست اردوی صفویان شد، و نیز روایت جشن‌هایی که به مناسبت بازگشت حکیم اوغلو علی‌پاشا در مقام صدراعظم به استانبول برگزار شد. فارغ از محتوای کل اثر، از یادداشتی که در حاشیۀ آن قید شده می‌توان به محتوای آن پی برد.