۱۰۶٬۶۷۱
ویرایش
سفرنامه مقصود جهان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''سفرنامه مقصود جهان''' | '''سفرنامه مقصود جهان''' اثر [[محمودمیرزا قاجار|محمودمیرزا]] (فرزند شاعر و فاضل فتحعلی‌شاه) حاصل یادداشت‌های سفر او به نقاط مختلف لرستان است که در واقع محدودۀ حکمرانی او در سال 1242 قمری محسوب می‌شود. این کتاب کهن‌ترین و نخستین اثر مستقل دربارۀ شناخت لرستان و یکی از آثار مهم مؤلف و از آثار قابل توجه عصر فتحعلی‌شاهی به شمار می‌رود. این کتاب با تصحیح و تحشیه و تعلیقات دکتر [[ساسان والی‌زاده]] به چاپ رسیده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب از مقدمه و چهار فصل تشکیل شده است. عناوین | کتاب از مقدمه و چهار فصل تشکیل شده است. عناوین فصلهای کتاب عبارت است از: | ||
فصل اول: دربارۀ محمودمیرزا قاجار | فصل اول: دربارۀ محمودمیرزا قاجار | ||
| خط ۳۹: | خط ۴۰: | ||
==گزارش کتاب== | ==گزارش کتاب== | ||
سفرنامۀ مقصود جهان اثر محمودمیرزا (فرزند شاعر و فاضل فتحعلی‌شاه) حاصل یادداشت‌های سفر او به نقاط مختلف لرستان است که در واقع محدودۀ حکمرانی او در سال 1242 قمری محسوب می‌شود. این کتاب کهن‌ترین و نخستین اثر مستقل دربارۀ شناخت لرستان و یکی از آثار مهم مؤلف و از آثار قابل توجه عصر فتحعلی‌شاهی به شمار می‌رود. | سفرنامۀ مقصود جهان اثر [[محمودمیرزا قاجار|محمودمیرزا]] (فرزند شاعر و فاضل فتحعلی‌شاه) حاصل یادداشت‌های سفر او به نقاط مختلف لرستان است که در واقع محدودۀ حکمرانی او در سال 1242 قمری محسوب می‌شود. این کتاب کهن‌ترین و نخستین اثر مستقل دربارۀ شناخت لرستان و یکی از آثار مهم مؤلف و از آثار قابل توجه عصر فتحعلی‌شاهی به شمار می‌رود. | ||
محمودمیرزا فرزند چهاردهم فتحعلی شاه قاجار است. او متولد سال 1214 قمری است و از زمان و چگونگی مرگ او در هیچ‌یک از منابع تاریخی خبری در دست نیست. او را شاهزاده‌ای مغرور و غیور خوانده‌اند و دربارۀ او میرزا فضل‌الله خاوری نوشته است: «با وجود خویش، احدی را در روزگار خویش موجود نمی‌شمارد و از مقام سلطنت پای فروتر نمی‌گذارد و در محفل ملک‌زادگان از ایشان دور نشسته، حرفی از لا و نعم به زبان نمی‌راند؛ زیرا که احدی را قابل مخطاب خویش نمی‌داند». | [[محمودمیرزا قاجار|محمودمیرزا]] فرزند چهاردهم فتحعلی شاه قاجار است. او متولد سال 1214 قمری است و از زمان و چگونگی مرگ او در هیچ‌یک از منابع تاریخی خبری در دست نیست. او را شاهزاده‌ای مغرور و غیور خوانده‌اند و دربارۀ او میرزا فضل‌الله خاوری نوشته است: «با وجود خویش، احدی را در روزگار خویش موجود نمی‌شمارد و از مقام سلطنت پای فروتر نمی‌گذارد و در محفل ملک‌زادگان از ایشان دور نشسته، حرفی از لا و نعم به زبان نمی‌راند؛ زیرا که احدی را قابل مخطاب خویش نمی‌داند». | ||
معلم محمودمیرزا در کودکی و نوجوانی، میرزا محمدشفیع صدراعظم بود. او هموار خود را وامدار میرزاشفیع می‌داند. از دیگر استادانی که به نیکی از او یاد کرده، عبدالوهاب نشاط است که وظیفۀ تصحیح و تمییز اشعار او را نیز بر عهده داشته است. او همچنین نزد کسانی چون ذبیح نهاوندی، ملاحسنعلی مازندرانی، ملامحمد اصفهانی، ملامراد خراسانی و .... تلمذ کرده و سایر علوم را از آنان فراگرفته است. | معلم [[محمودمیرزا قاجار|محمودمیرزا]] در کودکی و نوجوانی، میرزا محمدشفیع صدراعظم بود. او هموار خود را وامدار میرزاشفیع می‌داند. از دیگر استادانی که به نیکی از او یاد کرده، عبدالوهاب نشاط است که وظیفۀ تصحیح و تمییز اشعار او را نیز بر عهده داشته است. او همچنین نزد کسانی چون ذبیح نهاوندی، ملاحسنعلی مازندرانی، ملامحمد اصفهانی، ملامراد خراسانی و .... تلمذ کرده و سایر علوم را از آنان فراگرفته است. | ||
دربارۀ آثار محمودمیرزا اختلاف وجود دارد؛ اما تتبع مصحح این کتاب نشان می‌دهد که او حداقل 42 اثر از خود برجای گذاشته است. برخی از آثار او عبارتند از: اخبار محمدی، انیس المحمود، بادۀ بی‌خمار، بادۀ وحدت، بیاض المحمود، بیان المحمود، تاریخ قاجاریه، پروردۀ خیال، تاریخ صاحبقرانی، دیوان اشعار، تذکرة السلاطین، سنبلستان، شاه‌بیت و .... . او همچنین افزون بر نگاشته‌ها و تألیفات متعدد، برخی آثار دیگران را نیز با دست‌خط خود استنساخ نموده و بر آنها دیباچه نوشته است؛ برای مثال کتاب «اطباق الذهب» نوشتۀ شرف‌الدین شعروه در سال 1262 قمری به خط او استنساخ شده است. | دربارۀ آثار محمودمیرزا اختلاف وجود دارد؛ اما تتبع مصحح این کتاب نشان می‌دهد که او حداقل 42 اثر از خود برجای گذاشته است. برخی از آثار او عبارتند از: اخبار محمدی، انیس المحمود، بادۀ بی‌خمار، بادۀ وحدت، بیاض المحمود، بیان المحمود، تاریخ قاجاریه، پروردۀ خیال، تاریخ صاحبقرانی، دیوان اشعار، تذکرة السلاطین، سنبلستان، شاه‌بیت و .... . او همچنین افزون بر نگاشته‌ها و تألیفات متعدد، برخی آثار دیگران را نیز با دست‌خط خود استنساخ نموده و بر آنها دیباچه نوشته است؛ برای مثال کتاب «اطباق الذهب» نوشتۀ شرف‌الدین شعروه در سال 1262 قمری به خط او استنساخ شده است. | ||
| خط ۴۹: | خط ۵۰: | ||
محمودمیرزا این کتاب را در میانۀ جنگ‌های دورۀ دوم ایران و روس تألیف کرده است. شروع سفر او به منطقۀ لرستان 22 جمادی‌الاول 1242 قمری و پایان آن 12 رمضان 1242 و جمع مدت سفر 98 روز بوده است. | محمودمیرزا این کتاب را در میانۀ جنگ‌های دورۀ دوم ایران و روس تألیف کرده است. شروع سفر او به منطقۀ لرستان 22 جمادی‌الاول 1242 قمری و پایان آن 12 رمضان 1242 و جمع مدت سفر 98 روز بوده است. | ||
علل سفر را می‌توان اینگونه برشمرد: مقدمه‌سازی برای سفر فتحعلی‌شاه به لرستان؛ تلاش برای انقیاد درآوردن حسن‌خان والی، حاکم پشتکوه؛ دلیل سوم و حاشیه‌ای علاقۀ محمودمیرزا به کشف غرایب ولایات و دیدن عجایب مناطق مختلف است که معمولاً این نکات را در سفرنامه‌اش بیان کرده و ندوین مجدد آنها را در کتابی مستقل وعده داده است؛ هدف دیگر مشاهدۀ بقاع و زیارتگاه‌هاست؛ هدف دیگر خوش‌باشی و کوچ قشلاقی به مناطق گرمسیری؛ و آخرین هدف او تهیۀ گزارشی جامع از منطقۀ حاکمیتی خویش برای ارائه به فتحعلی شاه است. | علل سفر را می‌توان اینگونه برشمرد: مقدمه‌سازی برای سفر فتحعلی‌شاه به لرستان؛ تلاش برای انقیاد درآوردن حسن‌خان والی، حاکم پشتکوه؛ دلیل سوم و حاشیه‌ای علاقۀ [[محمودمیرزا قاجار|محمودمیرزا]] به کشف غرایب ولایات و دیدن عجایب مناطق مختلف است که معمولاً این نکات را در سفرنامه‌اش بیان کرده و ندوین مجدد آنها را در کتابی مستقل وعده داده است؛ هدف دیگر مشاهدۀ بقاع و زیارتگاه‌هاست؛ هدف دیگر خوش‌باشی و کوچ قشلاقی به مناطق گرمسیری؛ و آخرین هدف او تهیۀ گزارشی جامع از منطقۀ حاکمیتی خویش برای ارائه به فتحعلی شاه است. | ||
از دلایل ارزشمندی این سفرنامه می‌توان به این نکته اشاره کرد که اولین نوشتاری است که به صورت مستقل و مفصل دربارۀ لرستان نگاشته شده و از این‌رو مقامی ارجمند دارد. ذکر اسامی سلسلۀ والیان لرستان و مناسبات آنها با حکومت قاجار، ذکر برخی محدثات آنان و نیز وضعیت‌شان در عصر فتحعلی‌شاه و دورۀ حسن‌خان والی، اهمیت تاریخی ویژه‌ای برای این کتاب در بررسی تاریخ غرب کشور ایجاد می‌کند. | از دلایل ارزشمندی این سفرنامه می‌توان به این نکته اشاره کرد که اولین نوشتاری است که به صورت مستقل و مفصل دربارۀ لرستان نگاشته شده و از این‌رو مقامی ارجمند دارد. ذکر اسامی سلسلۀ والیان لرستان و مناسبات آنها با حکومت قاجار، ذکر برخی محدثات آنان و نیز وضعیت‌شان در عصر فتحعلی‌شاه و دورۀ حسن‌خان والی، اهمیت تاریخی ویژه‌ای برای این کتاب در بررسی تاریخ غرب کشور ایجاد می‌کند. | ||