مکتوبات علاء‌الدّوله سمنانی: تفاوت میان نسخه‌ها

مکتوبات چنان که‌اشاره شد از آنجا که معمولاً بین در فرد خاص از اهل علم صورت می‌گیرد و یا خواهشی علمی‌در آن دیده می‌شود می‌تواند محل مناسبی برای بیان نظریّات و معارف اصیل باشد که در دیگر آثار مجالی برای آن دیده نمی‌شود و لذا نوشته و بیان هم نمی‌شود. وقتی که دو عارف یا دو حکیم با هم در خصوص موضوعی حکمی‌یا عرفانی بحث می‌کنند خواهان نظریّات خاص و کاملاً منحصر به فردند که بیرون از این نامه‌ها و تقاضاهای علمی‌و یا نیاز به دانستن آن هرگز پدیدار نمی‌شود. مکتوبات محتوایی این گونه دارد، خاصّه که برخی از کسانی که در این مکاتبات حضور دارند و یا طرف مکاتبه واقع شده‌اند افراد کاملاً خاص هستند که در فهرست با کسانی چون: [[عبدالرزاق کاشی، عبدالرزاق بن جلال‌الدین|عبدالرّزّاق کاشانی]]، [[تاج الدّین کرکهری]] و [[علی رامتینی]] دیده می‌شود.

در بین مکتوبات، مکتوب سوّم و چهارم مربوط به مراسلاتی است که بین شیخ علاءالدّوله و [[عبدالرزاق کاشی، عبدالرزاق بن جلال‌الدین|عبدالرّزّاق کاشانی]] صورت گرفته و محتوای آن نیز [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] و شرح و تفسیری است که علاءالدّوله بر [[الفتوحات المکیّه]] نوشته‌است و در بخشی از آن شرح در حاشیه‌ی فتوحات ایرادی تند و تیز بر این عربی گرفته که [[عبدالرزاق کاشی، عبدالرزاق بن جلال‌الدین|عبدالرّزّاق]] آن را خوش نداشته و از وی توضیح و دلیل طلب نموده. علاءالدّوله نیز پاسخی نه چندان قانع کننده به [[عبدالرزاق کاشی، عبدالرزاق بن جلال‌الدین|عبدالرّزّاق]] داده و اینگونه سخن به‌اطاله کشیده و بی سرانجام باقی مانده‌است.  

نویسنده‌ی کتاب، [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]]  که خود همطریقت شیخ علاءالدّوله‌است ولی از بابت احتیاط جانب [[عبدالرزاق کاشی، عبدالرزاق بن جلال‌الدین|عبدالرّزّاق]] را گرفته و در بخشی از شرح خود چنین گفته‌است: جنس کلمات کاشانی بسیار زیبا و تراشیده‌است و ادب و احترام کامل دینی را در بحث و نگارش رعایت کرده‌ است و در این نامه کوچکترین کلمه‌ی سویی دیده نمی‌شود، ضمن اینکه باورمندی خود و اهل تصوّف را به شریعت و پایبندی به‌انچه که صاحب شریعت آورده گوشزد می‌کند. اینکه بیان می‌دارد هرچه که نه طبق قانون کتاب و سنّت باشد نزد این طایفه‌اعتبار ندارد، اعتبار دینی کاشانی را نشان می‌دهد و بر ارزش معنوی طریقتش می‌-افزاید. و نشان می‌دهد که به خطا نرفته و از لغزش می‌پرهیزد<ref>متن، ص 117</ref>. این مسئله را با توضیح و تفسیر منصفانه‌ی [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] در بخش دیگری می‌توان دید. اگر در مطلب قبل به تأیید کاشانی برخاسته بود در این مقطع به نقد سمنانی اهتمام کرده‌است که بسیار جالب توجّه‌است. می‌نویسد: این حدّ از بدگمانی از سوی سمنانی بسیار بعید و دور از ادب است. هرچند که سخن از بدگمانی بسیار فراتر رفته و او تهمت بسیار زشتی را به کسی زده که در زندگی او نیست و دقایق احوالات او را نمی‌شناسد. اینگونه پاسخ دادن به کسی که تا این حدّ ادب و احترام را در بحث و کتابت به خرج داده شایستهی کسی چون سمنانی نیست، نه در مباحثه جانب انصاف رعایت شده و نه در سخن گفتن با کسی که مخاطب واقع شده‌است. نسبت دادن دروغ و حرام خواری واقعاً زشت است. به هر جهت به گفته‌ی جناب سعدی بزرگ: دلایل قوی باید و معنوی/ نه رگهای گردن به حجّت قوی.  سمنانی به واقع شایسته‌ی این بود که بهتر سخن بگوید و مستدل تر ظاهر شود<ref>متن، صص 151-150</ref>.