۱۰۶٬۳۳۱
ویرایش
آرزو، سراج‌الدین علی بن حسام‌الدین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
| توضیح تصویر= | | توضیح تصویر= | ||
|سرشناسی = | |سرشناسی = | ||
|نام کامل = | |نام کامل =سراج‌الدین علی‌خان اکبرآبادی گوالیاری | ||
|نام‌های دیگر= | |نام‌های دیگر= | ||
|لقب = | |لقب = | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
در تذکرۀ صبح گلشن از فردی به نام «تمکین» اسم برده شده است که گویا از حوالی کرمان و از احفاد شاه نعمت الله ولی است که در زمان حکومت فرّخ سیر وارد هند گردیده و مورد احترام پادشاه مذکور و بعد از وى مورد احترام محمّد شاه قرار گرفته است. ظاهراً آرزو نیز از محضر او کسب فیض کرده است.<ref> ر.ک: رحیم‌پور، مهدی، ص9</ref> | در تذکرۀ صبح گلشن از فردی به نام «تمکین» اسم برده شده است که گویا از حوالی کرمان و از احفاد شاه نعمت الله ولی است که در زمان حکومت فرّخ سیر وارد هند گردیده و مورد احترام پادشاه مذکور و بعد از وى مورد احترام محمّد شاه قرار گرفته است. ظاهراً آرزو نیز از محضر او کسب فیض کرده است.<ref> ر.ک: رحیم‌پور، مهدی، ص9</ref> | ||
==فعالیت‌ها== | |||
در ۱۱۳۲ق/۱۷۲۰م در دهلی اقامت گزید و به خدمت آنندرام (متوفای ۱۱۶۴ق) درآمد و از او منصب و «جاگیر» (تیول) یافت و سپس به خدمت اسحاق‌خان مؤتمن‌الدوله شوشتری ، پیشکار (خان سامان) محمدشاه (۱۱۳۱-۱۱۶۱ق) پیوست. | |||
پس از مرگ شوشتری در ۱۱۵۲ق به دستگاه پسرش نجم‌الدوله و پس از کشته‌شدن نجم‌الدوله در شوال ۱۱۶۳ق به خدمت برادرش سالار جنگ، وارد شد و چون در محرم ۱۱۶۸ق/اکتبر ۱۷۵۴م سالار جنگ به «اوده» رفت، آرزو را نیز با خود برد. | |||
==وفات== | |||
آرزو در 23 ربیع‌الثانی ۱۱۶۹ق/ژانویۀ ۱۷۵۶م در لکهنو وفات یافت و پیکر او را بنابر وصیت خودش در لکهنو به امانت نهاده، پس از چندی آن را به دهلی بردند و در خانۀ شخصی او در «وکیل پوره» در نزدیکی رود «جَمْنا» به خاک سپردند. | |||
==آثار== | |||
الف)فرهنگ‌نامه‌ها | |||
#غریب اللغات، یا تصحیح غرایب اللغات، فرهنگ اردو به فارسی و عربی و ترکی که اصلاح و تکمیل غرایب اللغات عبدالواسع نسوی است؛ | |||
#سراج اللغه، در لغت فارسی که از لحاظ انتقادهایی که بر برهان قاطع و فرهنگ رشیدی کرده، قابل ملاحظه است؛ | |||
#چراغ عدایت، تکلمه‌ای است بر سراج‌اللغه در لغاتی که شاعران متأخر به کار برده‌اند، این کتاب چندبار در هند بر حاشیۀ غیاث‌اللغات و نیز جداگانه در تهران به چاپ رسیده است؛ | |||
#زایدالفواید، ریشه‌های افعال فارسی و عربی آن شهرت ندارد. | |||
استوری حدس می‌زند که این همان تصحیح غرایب‌اللغات است. | |||
ب) نقد ادبی | |||
#تنبیه الغافلین، نقد اشعار حزین؛ | |||
#احقاق‌الحق، دربارۀ اشعار حزین؛ | |||
#داد سخن، در محاکمۀ اشعار قصیدۀ قدسی و شیدای هندی؛ | |||
#سراج منیر، اجوبۀ اعتراضات ملامنیر بر اشعار بعضی متأخران؛ | |||
#سراج وهاج یا محاکمۀ شعرا؛ در صحف ابراهیم این اثر به نام «سراج وهاج در حل ابیات خواجه شیراز » ذکر شده است. | |||
ج)شروح بر آثار گذشتگان | |||
#خیابان یا شرح گلستان، در کانپور به چاپ رسیده است؛ | |||
#شرح قصاید عرفی؛ | |||
#شکوفه‌زار، شرح بخش اول اسکندرنامۀ چاپ کلکته و لکهنو نیز از آن استفاده شده است، در بعضی از نسخه‌های خطی عنوان آن «شرح ابیات اسکندرنامه» است؛ | |||
#شرح گلگشتی میرنجات. | |||
د)صنایع ادبی و دستور زبان | |||
#معیارالافکار، در قواعد صرفیه و نحویۀ فارسی؛ | |||
#عطیۀ کبری، در علم بیان، در کلکته و کانپور به چاپ رسیده است؛ | |||
#موهبت عظمی، در معانی و بیان که ذیل و تکلمۀ عطیۀ کبری است و به ضمیمۀ آن در کلکته چاپ شده است؛ | |||
#شرح مختصر المعانی؛ | |||
#مثمر، در علم و اصول لغت، آرزو در تصنیف آن به المزهر سیوطی نظر داشته است. | |||
ه)آثار منظوم و منثور | |||
#آبروی سخن، در وصف حوض و فواکه و تاک؛ | |||
#رسالۀ ادب عشق، | |||
#مثنوی جوش و خروش، به مقابلۀ سوز و گداز ملانوعی؛ | |||
#سوز و ساز، یا شور عشق، در برابر محمود و ایاز ملازلالی؛ | |||
#عالم آب، ساقی‌نامه، در پاسخ ساقی‌نامۀ ظهوری؛ | |||
#عبرتِ فسانه، در تتبع قضا و قدر ملامحمدقلی سلیم؛ | |||
#گلزار خیال، در تعریف «هولی» هندوستان؛ | |||
#قصاید و رباعیات و خطب؛ | |||
#کلیات نظم و نثر؛ | |||
#مثنوی، در جواب حدیقۀ سنایی؛ | |||
#مثنوی مهر و ماه؛ | |||
#دیوان، مشتمل بر 5000 بیت. | |||
ی)متفرقه | |||
#نثر پیام شوق، در پاسخ مراسلات اعزه؛ | |||
#مجمع‌النفایس، تذکره‌ای است شامل منتخباتی از اشعار تقریباً ۱۵۰۰ شاعر از متقدمان و متأخران و معاصران که در ۱۱۴۶ق/۱۷۳۴م تدوین یافته است. | |||
==پانويس == | ==پانويس == | ||