مثنوی‌های بهرام و بهروز: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مثنوی‌های بهرام و بهروز''' از بنایی هروی و وقار شیرازی تألیف زهرا درّی، نویسنده در این کتاب ضمن اشاره به شرح احوال بنایی هروی و وقار شیرازی، مثنوی «بهرام و بهروز» این دو شاعر را تصحیح کرده و همچنین دشواری‌های این مثنوی‌ها را شرح داده است.  

مثنوی «بهرام و بهروز» از مثنوی‌های فارسی‌ای است که به سنایی غزنوی هم نسبت داده شده است؛ اما این مثنوی به‌یقین از سنایی نیست و علت اینکه بدو نسبت داده شده، شاید این باشد که شاعر در اواسط آن مثنوی دو بیت از اشعار سنایی را به تضمین آورده و نام سنایی را یاد کرده و خوانندگان تصور کرده‌اند تمام مثنوی از آنِ سنایی است.

متن مثنوی «بهرام و بهروز» در گزیدۀ «باغ ارم» با متن غزنین که به سال 1332 انتشار یافته، جز در جزئیات واژگان و کم و زیادی ابیات، تفاوتی چندانی با هم نداشته‌اند که در این کتاب بنا به ضرورت، ضمن تصحیح و شرح ابیات، تفاوت ابیات نیز بیان شده است. قراین سبک‌شناسانه و نیز مستندات تاریخی بیانگر آن است که این اثر قطعاً نمی‌تواند متعلق به سنایی باشد و از آنجایی که هم حجم دو اثر وقار شیرازی و بنایی هروی محدود است و هم دو اثر به نام «بهرام و بهروز» مزین شده است، و هر دو مثنوی از بن‌مایه‌های محتوایی و روایی نزدیک به هم برخوردار هستند و قراین نیز بر آن دال است که حتماً وقار شیرازی از پیش این مثنوی را دیده است یا چون بسیاری از منظومه‌های عامیانه روایت را شنیده است و سپس به بازآفرینی این روایت داستانی پرداخته است؛ بنابراین هر دو روایت در این کتاب یک‌جا آورده شده تا هم قابلیت مقایسه و تحلیل دو اثر فراهم آید و هم به مباحثه‌های پیشین دربارۀ سرایندگان «مثنوی بهرام و بهروز» خاتمه داده شود.

وقار شیرازی از شاعران و خوشنویسان و موسیقی‌دانان توانمند عهد قاجار است. از آثار او می‌توان دیوان اشعار، انجمن دانش، شرح و ترجمۀ نامۀ علی (ع) به مالک اشتر، روزمه خسروان پارسی، مرغزار، شرح شش رباعی محتشم، عشره کامله، مثنوی بهرام و بهروز و ... را نام برد. مثنوی «بهرام و بهروز» بر اساس نظر دکتر ماهیار نوابی نسخه‌ای منحصربه‌فرد آن متعلق به عشرت وصال است که در هندوستان سروده شده و به نام سیدحسن عطا، کسی که در هند پذیرای وی بود و مقدمش را گرامی داشته، سروده شده است.