تبصرة المبتدي و تذکرة المنتهي: تفاوت میان نسخه‌ها

'''تبصرة المبتدي و تذكرة المنتهي'''، اثر ابوالحقایق نصیرالدین محمود بن احمد خویی (566-659ق)، کتابی است در باب عرفان نظری که با تحقیق و تصحیح اکبر راشدی‌نیا، منتشر شده است.

ازآنجاکه این کتاب، پیش از این، تحت عنوان «آفاق معرفت (تبصرة المبتدي و تذكرة المنتهي)»، منسوب به ابوالمعالى محمد بن اسحاق قونوى، معروف به صدرالدین قونوى (قونیوی) (607-673ق) با تصحیح نجف‌قلی حبیبی، کتاب‌شناسی و معرفی گردیده است، در این نوشتار، به معرفی نسخه‌ای پرداخته شده است که با تصحیح و تحقیق اکبر راشدی‌نیا و منسوب به ابوالحقایق نصیرالدین محمود بن احمد خویی، منتشر شده است.

مقدمه مصحح که در ابتدای کتاب آمده، تحقیقی است پیرامون نویسنده اصلی کتاب. در این مقدمه، به این موضوع اشاره شده است که در مورد انتساب کتاب به نصیرالدین خویی، پورفسور میکائیل بایرام تحقیق جامعی انجام داده و در کتاب مبانی اندیشه تصوف، سه کتاب مهم اخی اورن، یعنی «تبصرة المبتدي»، «مطالع الإيمان» و «مناهج سیفی» را مورد بررسی قرار داده و اثبات می‌کند که این اثر، از حیث محتوا و نوع نگارش، به خامه یک نفر به رشته تحریر درآمده که نصیرالدین خویی است<ref>ر.ک: مقدمه مصحح، ص12</ref>.

اما حاجی خلیفه کتاب را نوشته صدرالدین قونوی دانسته و اعتراف می‌کند که در بعضی نسخه‌های خطی «تبصرة المبتدي»، این اثر از شیخ ناصرالدین محدث دانسته شده است. مصحح، تصحیف نصیرالدین به ناصرالدین یا بالعکس را شایع دانسته و معتقد است در هیچ‌یک از نسخ کهن این رساله، نام صدرالدین قونوی، ذکر نشده است. در بعضی از آنها، مؤلف نصیرالدین خویی است و در بعضی دیگر، نام مؤلف ذکر نشده است. علاوه بر این، وی معتقد است اگر کسی با آثار و مبانی صدرالدین قونوی آشنا باشد، هیچ شباهتی بین آثاری همچون «مفتاح الغيب» و «النصوص» و کتاب‌هایی همچون «تبصرة المبتدي» و... نخواهد یافت<ref>ر.ک: همان، ص12-13</ref>.