پرش به محتوا

دیوان حکیم ناصر خسرو: مقدمه و تصحیح بر اساس کهن‌ترین نسخه‌های خطی به‌دست‌آمده همراه با تلفظ واژه‌های دشوار و درست‌خوانی ابیات: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' .' به '.'
جز (جایگزینی متن - ' .' به '.')
 
خط ۴۲: خط ۴۲:
[[ناصر خسرو]] از قصیده‌سرایان بزرگ و سرحلقۀ روشن‌بینان ناآرام قرن پنجم است. وی نخستین شاعر قصیده‌سرایی است که گرد مدح و ستایش نگشت و قصیده را به تشریح و توضیح مطالب اخلاقی و حکمی و فلسفی و دینی اختصاص داد و مانند بسیاری از هم‌عصرانش در قالب شعری قصیده، عقاید خود را بیان کرد. اصولاً وی با وجود اینکه از خداوندان شعر پارسی است، کمترین فضل خود را شعر می‌داند و مؤکداً می‌خواهد او را شاعر ننامند؛ به همین دلیل است که شعر برای او سبب است، نه غایت و باز به همین سبب است که موضوع شعر او با شعر دیگران متفاوت است و همۀ آنچه را که مایۀ آرایش لفظ و معناست، به دور می‌اندازد و از زیبایی‌های ظاهری لفظ می‌گریزد.
[[ناصر خسرو]] از قصیده‌سرایان بزرگ و سرحلقۀ روشن‌بینان ناآرام قرن پنجم است. وی نخستین شاعر قصیده‌سرایی است که گرد مدح و ستایش نگشت و قصیده را به تشریح و توضیح مطالب اخلاقی و حکمی و فلسفی و دینی اختصاص داد و مانند بسیاری از هم‌عصرانش در قالب شعری قصیده، عقاید خود را بیان کرد. اصولاً وی با وجود اینکه از خداوندان شعر پارسی است، کمترین فضل خود را شعر می‌داند و مؤکداً می‌خواهد او را شاعر ننامند؛ به همین دلیل است که شعر برای او سبب است، نه غایت و باز به همین سبب است که موضوع شعر او با شعر دیگران متفاوت است و همۀ آنچه را که مایۀ آرایش لفظ و معناست، به دور می‌اندازد و از زیبایی‌های ظاهری لفظ می‌گریزد.


شعر او گونه‌گون است و در آنجا که حسب حال و سیروسلوک خود را بیان می‌کند یا به انتقاد و شکایت از مردم زمانه یا به وصف طبیعت می‌پردازد یا خاندان پیامبر و [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] و خلیفۀ فاطمی را می‌ستاید، بیانی بلیغ و شیوا دارد و به‌ویژه تصاویر زیبای او از طبیعت بی‌مانند است. توصیف بهار، خزان، آسمان، شب و .... همه و همه به قصد بیدارکردن خلق خداست؛ ولی همه جا چنین نیست. در آنجا که دربارۀ عقاید مسائل مذهبی سخن گفته، شعرش ثقیل و عاری از لطافت است. به طور کلی صور خیال در توصیفات او بسیار قوی و تازه است و از بعضی جهات بر شعر شاعران پیش از او برتری دارد.
شعر او گونه‌گون است و در آنجا که حسب حال و سیروسلوک خود را بیان می‌کند یا به انتقاد و شکایت از مردم زمانه یا به وصف طبیعت می‌پردازد یا خاندان پیامبر و [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] و خلیفۀ فاطمی را می‌ستاید، بیانی بلیغ و شیوا دارد و به‌ویژه تصاویر زیبای او از طبیعت بی‌مانند است. توصیف بهار، خزان، آسمان، شب و.... همه و همه به قصد بیدارکردن خلق خداست؛ ولی همه جا چنین نیست. در آنجا که دربارۀ عقاید مسائل مذهبی سخن گفته، شعرش ثقیل و عاری از لطافت است. به طور کلی صور خیال در توصیفات او بسیار قوی و تازه است و از بعضی جهات بر شعر شاعران پیش از او برتری دارد.


ازآنجاکه تکیه‌گاه افکار ناصر خسرو قرآن و شریعت است، می‌توان موضع‌گیری او را دربارۀ شعر و شاعری نیز از تأثیرات تعالیم قرآنی دانست؛ زیرا کلام الهی نیز شاعران را به‌جز آنها که ایمان دارند، افرادی گمراه دانسته است.
ازآنجاکه تکیه‌گاه افکار ناصر خسرو قرآن و شریعت است، می‌توان موضع‌گیری او را دربارۀ شعر و شاعری نیز از تأثیرات تعالیم قرآنی دانست؛ زیرا کلام الهی نیز شاعران را به‌جز آنها که ایمان دارند، افرادی گمراه دانسته است.