۱٬۱۲۴
ویرایش
ابن حبیش، عبدالرحمن بن محمد: تفاوت میان نسخه‌ها
←آثار
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←آثار) |
||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
مهم‌ترین اثر ابن حبیش كتاب المغازي یا الغزوات است كه عنوان كامل آن كتاب ذكر الغزوات الضامنة الكافلة و الفتوح الجامعة الحافلة الكائنة في أیام الخلفاء الأئمة الأولى الثلاثة است كه فعلاً دو جزء آن شناخته شده و موجود است. چنان‌كه از عنوان كتاب پیداست، در آن از لشكركشی‌های فاتحانه مسلمین در ثلث اول قرن اول‌ق (نیمه اول قرن 7م) در ایام حكومت 3 خلیفه اول یاد شده است. ابن حبیش دستور تألیف این كتاب را در 575 ق/1179م از خلیفه الناصر لدین‌الله یوسف موحّدی گرفت. كتاب با ذكر مسیر خالد بن ولید به سوی بُزاخة شروع مى‌شود و پس از ذكر جنگ‌ها و فتح برقه و مصر و طرابلس و صلح نوبه و غزوه ذات‌الصّواري جزء اول آن پایان مى‌گیرد. جزء دوم از فتح عراق و صلح احنف با اهل بلخ تا 21ق/642م و ورود به سرزمین روم را در بردارد. هونر باخ استفاده‌های ابن حبیش را از كتاب الرّدة واقدی كه یك منبع معتبر و قدیمى است، نشان داده است. به گفته كائتانى گرچه ابن حبیش متأخرتر از طبری است، اما شاید در این كتاب از تنها منبع مطمئن برای تایخ رده یعنى كتاب الرّدة واقدی، بهتر از طبری استفاده كرده باشد. به گفته او، ابن حبیش از دو منبع مفقودالاثر دیگر، كتاب یحیى بن سعید اموی و كتاب یعقوب بن محمد زهری، كه این دومى ناشناخته است، نیز بهره برده است. دانلوپ، سؤال مهمى را طرح كرده است مبنى بر این‌كه چرا كتاب الغزوات، محبوبیت و شهرت لازم را نیافته است؟ او پاسخ این سؤال را از سویى احتمالاً مربوط به همكاری وی با موحدون و از سوی دیگر اتّكاء بر قول محدثین غیر قابل اعتماد - بنا به قول ابن دحیه - دانسته است. شاید این مطلب با حوادث بعدی اندلس كه در پنهان ماندن بسیاری از گنجینه‌های تمدن اسلامى آن دیار نقش مؤثری داشته، مرتبط بوده است. نكته دیگر وجود كتابى به نام الاكتفاء في مغازي رسول‌الله صلى‌الله علیه و سلم و مغازي‌الثلاثة الخلفاء از ابوالربیع كلاعى شاگرد ابن حبیش است و این‌كه تا چه میزان این كتاب در گم‌نام ماندن و عدم محبوبیت كتاب الغزوات نقش داشته، قابل بررسى است. | مهم‌ترین اثر ابن حبیش كتاب المغازي یا الغزوات است كه عنوان كامل آن كتاب ذكر الغزوات الضامنة الكافلة و الفتوح الجامعة الحافلة الكائنة في أیام الخلفاء الأئمة الأولى الثلاثة است كه فعلاً دو جزء آن شناخته شده و موجود است. چنان‌كه از عنوان كتاب پیداست، در آن از لشكركشی‌های فاتحانه مسلمین در ثلث اول قرن اول‌ق (نیمه اول قرن 7م) در ایام حكومت 3 خلیفه اول یاد شده است. ابن حبیش دستور تألیف این كتاب را در 575 ق/1179م از خلیفه الناصر لدین‌الله یوسف موحّدی گرفت. كتاب با ذكر مسیر خالد بن ولید به سوی بُزاخة شروع مى‌شود و پس از ذكر جنگ‌ها و فتح برقه و مصر و طرابلس و صلح نوبه و غزوه ذات‌الصّواري جزء اول آن پایان مى‌گیرد. جزء دوم از فتح عراق و صلح احنف با اهل بلخ تا 21ق/642م و ورود به سرزمین روم را در بردارد. هونر باخ استفاده‌های ابن حبیش را از كتاب الرّدة واقدی كه یك منبع معتبر و قدیمى است، نشان داده است. به گفته كائتانى گرچه ابن حبیش متأخرتر از طبری است، اما شاید در این كتاب از تنها منبع مطمئن برای تایخ رده یعنى كتاب الرّدة واقدی، بهتر از طبری استفاده كرده باشد. به گفته او، ابن حبیش از دو منبع مفقودالاثر دیگر، كتاب یحیى بن سعید اموی و كتاب یعقوب بن محمد زهری، كه این دومى ناشناخته است، نیز بهره برده است. دانلوپ، سؤال مهمى را طرح كرده است مبنى بر این‌كه چرا كتاب الغزوات، محبوبیت و شهرت لازم را نیافته است؟ او پاسخ این سؤال را از سویى احتمالاً مربوط به همكاری وی با موحدون و از سوی دیگر اتّكاء بر قول محدثین غیر قابل اعتماد - بنا به قول ابن دحیه - دانسته است. شاید این مطلب با حوادث بعدی اندلس كه در پنهان ماندن بسیاری از گنجینه‌های تمدن اسلامى آن دیار نقش مؤثری داشته، مرتبط بوده است. نكته دیگر وجود كتابى به نام الاكتفاء في مغازي رسول‌الله صلى‌الله علیه و سلم و مغازي‌الثلاثة الخلفاء از ابوالربیع كلاعى شاگرد ابن حبیش است و این‌كه تا چه میزان این كتاب در گم‌نام ماندن و عدم محبوبیت كتاب الغزوات نقش داشته، قابل بررسى است. | ||
ظاهراً ابن حبیش قصد داشته است بر كتاب الصلة ابن بشكوال تكمله‌ای بنویسد و برای همین منظور خلاصه‌ای از آن تهیه كرده، فواید و تعلیقاتى بر آنها افزود. اما خود موفق به عملى كردن مقصود نشد و یادداشت‌های وی به دست ابن ابار افتاد و وی با استفاده از آنها در التكملة خود موارد مذكور را با انتساب به ابن حبیش نقل كرد. | ظاهراً ابن حبیش قصد داشته است بر كتاب الصلة ابن بشكوال تكمله‌ای بنویسد و برای همین منظور خلاصه‌ای از آن تهیه كرده، فواید و تعلیقاتى بر آنها افزود. اما خود موفق به عملى كردن مقصود نشد و یادداشت‌های وی به دست ابن ابار افتاد و وی با استفاده از آنها در التكملة خود موارد مذكور را با انتساب به ابن حبیش نقل كرد. | ||
اثر دیگر ابن حبیش مجموعه كوچكى در القاب است و ابن ابار از نسخه‌ای از آن كه نزد ابوالربیع كلاعى بوده است، نام برده و مى‌گوید كه از آن استنساخ كرده است، اما تاكنون اثری از آن به دست نیامده است.<ref> مؤذن جامى، محمدهادی، ج3، ص310-312</ref> | اثر دیگر ابن حبیش مجموعه كوچكى در القاب است و ابن ابار از نسخه‌ای از آن كه نزد ابوالربیع كلاعى بوده است، نام برده و مى‌گوید كه از آن استنساخ كرده است، اما تاكنون اثری از آن به دست نیامده است.<ref> مؤذن جامى، محمدهادی، ج3، ص310-312</ref> | ||