ابن حاج، محمد بن‌ محمد: تفاوت میان نسخه‌ها

برخى‌ از مآخذ تولد او را در 664ق‌ و فوتش‌ را به‌ تفاوت‌ در 771، 773، 774ق‌ نیز آورده‌اند. نسبت‌ سلمى‌ به‌ قبیله عرب‌ سلیم‌ و نسبت‌ بلفیقى‌ به‌ بلفیق (قلعه‌ای‌ در نزدیكى‌ المریه) است‌.

نسبت‌ او را به‌ عباس‌ بن‌ مرداس‌ از اصحاب‌ پیامبر اكرم‌(ص‌) مى‌رسانند. وی‌ در المریه‌ دیده‌ به‌ جهان‌ گشود و نخست‌ در زادگاهش‌ به‌ تحصیل‌ پرداخت‌. پس‌ از آن‌ به‌ بجایه‌ رفت‌ و در آن‌جا از ابوعلى‌ منصور بن‌ احمد بن‌ عبدالحق‌ مشدالى‌ دانش‌ آموخت‌، سپس‌ به‌ مراكش‌ رفت‌ و مدتى‌ در سبته‌ اقامت‌ گزید.  

ابن‌ حاج‌ در اقراء و قضا و خطابت‌ شهرت‌ یافت‌ و در شلش‌ (710ق‌) و نیز در مربله‌ و اسطبونه‌ به‌ برخى‌ مناصب‌ نایل‌ شد. وی‌ بعد از مدتى‌ به‌ اندلس‌ بازگشت‌ و در مالقه، مقیم‌ شد و به‌ اقراء پرداخت‌ و در همان‌جا بود كه‌ از ابوعبدالله‌ محمد بن‌ احمد طنجانى‌ استماع‌ كرد. او در 732ق‌ در المریه‌ بوده و در 735ق‌/1335م‌، پس‌ از درگذشت‌ ابوعمرو بن‌ منظور به‌ جای‌ وی‌ در مالقه‌ به‌ قضا پرداخت‌. سپس‌ مدتى‌ در غرناطه‌ عهده‌دار قضا و خطابت‌ گردید، ولى‌ از منصب‌ قضای‌ غرناطه‌ دست‌ كشید (احتمالاً عزل‌ شد) و پس‌ از مدتى‌ اقامت‌ در آن‌جا به‌ المریه‌ فرستاده‌ شد. پس‌ از چندی‌ مجدداً به‌ قضای‌ غرناطه‌ منصوب‌ شد و در این‌ مدت‌ به‌ عنوان‌ سفیر بین‌ حكمرانان‌ نیز عمل‌ مى‌كرد. ابن‌ قاضى‌ مكناسى از یك‌ سفر دیگر وی‌ به‌ مغرب‌ پس‌ از 710ق‌ یاد كرده‌ كه‌ در آن‌ ابن‌ حاج‌ وارد فاس‌ شده‌ و از مشایخ‌ آن‌جا استماع‌ كرده‌ است‌. وی‌ متذكر شده‌ است‌ كه‌ ابن‌ حاج‌ در بازگشت‌ از این‌ سفر، به‌ المریه‌ رفته‌ و در آن‌جا مجلس‌ اقراء ترتیب‌ داده‌ و مدتى‌ نیز قضای‌ برجه‌ و دلایه‌ را بر عهده‌ گرفته‌ است‌. وی‌ در پایان‌ عمر، سمت‌ قضا و خطابه المریه‌ را داشت‌ و در همان‌جا وفات‌ یافت‌.

ابن‌ خطیب‌، ادیب‌ برجسته اندلسى‌ و ابن‌ خلدون‌ مورخ‌ بزرگ‌، ابن‌ حاج‌ را استاد خود معرفى‌ كرده‌، او را از بزرگ‌ترین‌ محدثان‌ و فقیهان‌ و ادیبان‌ دانسته‌، به‌ شاگردی‌ وی‌ افتخار كرده‌اند. قطعاتى‌ از اشعار او در برخى‌ منابع‌ نقل‌ شده‌ است.

ژیبرت‌ در مقاله‌ای‌ جامع،‌ شخصیت‌ او را به‌ خصوص‌ از نظر ادبى‌ مورد بررسى‌ قرار داده‌ و فهرستى‌ از آثار وی‌ به‌ دست‌ داده‌ است‌.