پرش به محتوا

گفتمان تمدن اسلامی در ایران دورۀ پهلوی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۵: خط ۲۵:
| پیش از =
| پیش از =
}}
}}
'''گفتمان تمدن اسلامی در ایران دورۀ پهلوی''' تألیف رسول جعفریان؛ در این کتاب گفتمان دوره پهلوی بر اساس نوشته‌های موجود شامل کتاب و مقاله بررسی و نشان داده شده این نویسندگان چگونه در درون این گفتمان راه خود را در تعقیب اهدافی که داشتند، دنبال می‌کردند.
'''گفتمان تمدن اسلامی در ایران دورۀ پهلوی''' تألیف [[جعفریان، رسول|رسول جعفریان]]؛ در این کتاب گفتمان دوره پهلوی بر اساس نوشته‌های موجود شامل کتاب و مقاله بررسی و نشان داده شده این نویسندگان چگونه در درون این گفتمان راه خود را در تعقیب اهدافی که داشتند، دنبال می‌کردند.


==ساختار==
==ساختار==
خط ۴۵: خط ۴۵:
در بخش نخست کتاب از نخستین نگارش‌ها در حوزۀ تمدن اسلامی در دورۀ پهلوی اول و دوم سخن گفته شده است. در بخش دوم به معرفی آثار چند نویسنده دورۀ پهلوی اول پرداخته شده است که دربارۀ تمدن اسلامی سخن گفته‌اند. ازآنجاکه بر اساس باور نویسنده ادبیات تحول به سمت این مباحث از میانۀ دهۀ پایانی قرن چهاردهم خورشیدی رخ داده است، چند مورد از اندیشه‌های نویسندگان این دوره در این بخش ارائه شده است و در ادامه دورۀ پهلوی اول بحث گردیده است.
در بخش نخست کتاب از نخستین نگارش‌ها در حوزۀ تمدن اسلامی در دورۀ پهلوی اول و دوم سخن گفته شده است. در بخش دوم به معرفی آثار چند نویسنده دورۀ پهلوی اول پرداخته شده است که دربارۀ تمدن اسلامی سخن گفته‌اند. ازآنجاکه بر اساس باور نویسنده ادبیات تحول به سمت این مباحث از میانۀ دهۀ پایانی قرن چهاردهم خورشیدی رخ داده است، چند مورد از اندیشه‌های نویسندگان این دوره در این بخش ارائه شده است و در ادامه دورۀ پهلوی اول بحث گردیده است.


در بخش سوم دو مسئله پیگیری شده است: یکی بالاگرفتن مباحث مربوط به زن در دورۀ پهلوی اول و برخی از کارهای عربی مصر و عراق که در ایران تأثیر گذاشت. دیگر شرح مفصلی از دیدگاه‌های فرید وجدی در کتاب «المرأة المسلمة» که در نقد قاسم امین نوشته و در سال 1309 به فارسی درآمده است.
در بخش سوم دو مسئله پیگیری شده است: یکی بالاگرفتن مباحث مربوط به زن در دورۀ پهلوی اول و برخی از کارهای عربی مصر و عراق که در ایران تأثیر گذاشت. دیگر شرح مفصلی از دیدگاه‌های [[فرید وجدی]] در کتاب «[[المرأة المسلمة]]» که در نقد [[قاسم امین]] نوشته و در سال 1309 به فارسی درآمده است.


با رفتن رضاشاه و بازشدن فضای سیاسی، هم‌زمان که فعالیت برای توده‌ای‌ها و ملی‌ها فراهم شد، مذهبی‌ها نیز فعال شدند. مطابق خواست زمان و نیز بر اساس تغییری که در زبان و اصطلاحات مطابق آگاهی‌های نو و نیازهای تازه پیش می‌آمد، نوشته‌های تمدنی شکل می‌گرفت. این نوشته‌ها انواع و اقسامی داشت و طی نزدیک به چهار دهه تا سال 1357 حجم قابل توجهی از آنها انتشار یافت. در بخش چهارم به تمدن اسلام‌نگاری در دورۀ پهلوی دوم با رویکرد کتاب‌شناختی پرداخته شده است.
با رفتن رضاشاه و بازشدن فضای سیاسی، هم‌زمان که فعالیت برای توده‌ای‌ها و ملی‌ها فراهم شد، مذهبی‌ها نیز فعال شدند. مطابق خواست زمان و نیز بر اساس تغییری که در زبان و اصطلاحات مطابق آگاهی‌های نو و نیازهای تازه پیش می‌آمد، نوشته‌های تمدنی شکل می‌گرفت. این نوشته‌ها انواع و اقسامی داشت و طی نزدیک به چهار دهه تا سال 1357 حجم قابل توجهی از آنها انتشار یافت. در بخش چهارم به تمدن اسلام‌نگاری در دورۀ پهلوی دوم با رویکرد کتاب‌شناختی پرداخته شده است.


عنوان بخش پنجم «دهۀ تمدن اسلام‌نگاری» است که برای سال‌های 1345 تا 1356 در نظر گرفته شده است؛ به این دلیل که در این دوره کار تحقیق در حوزۀ تمدن اسلامی اولاً کمی جدی‌تر از قبل دنبال شد؛ ثانیاً جهت‌گیری خاصی در ایران در این زمینه داشت که آن را اندکی از دوره‌های دیگر ممتاز می‌کند. انتخاب نوشته‌های چهار نویسندۀ برتر ایرانی در این دوره نشان از آن است که نوعی گفتمان تمدنی در حوزۀ «اسلام» در این دوره شکل گرفت. در این بخش به آثار سیدحسین نصر، عبدالحسین زرین‌کوب، محمدرضا حکیمی و سیدمحمدباقر نجفی و نیز احمد آرام نگاهی افکنده شده است.
عنوان بخش پنجم «دهۀ تمدن اسلام‌نگاری» است که برای سال‌های 1345 تا 1356 در نظر گرفته شده است؛ به این دلیل که در این دوره کار تحقیق در حوزۀ تمدن اسلامی اولاً کمی جدی‌تر از قبل دنبال شد؛ ثانیاً جهت‌گیری خاصی در ایران در این زمینه داشت که آن را اندکی از دوره‌های دیگر ممتاز می‌کند. انتخاب نوشته‌های چهار نویسندۀ برتر ایرانی در این دوره نشان از آن است که نوعی گفتمان تمدنی در حوزۀ «اسلام» در این دوره شکل گرفت. در این بخش به آثار [[نصر، سید حسین|سید حسین نصر]]، [[زرین‌کوب، عبدالحسین|عبدالحسین زرین‌کوب]]، [[حکیمی، محمدرضا|محمدرضا حکیمی]] و [[نجفی، سید محمدباقر|سید محمدباقر نجفی]] و نیز [[آرام، احمد|احمد آرام]] نگاهی افکنده شده است.


در بخش ششم به گفتمان تمدن اسلامی بین دو انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی پرداخته شده است. نقد غرب از دید نویسندگان مذهبی قم و حوالی چندان رنگ فلسفی نداشت؛ به این دلیل که اساساً نقد فلسفی غرب از خود غرب آغاز شد و افکارشان توسط شماری از نویسندگان ایرانی تحصیل‌کردۀ غرب و شماری از خود نویسندگان فرنگی به ایران وارد شد. در بخش هفتم نقد تمدن غرب در آثار روشنفکران به بوتۀ بررسی گذارده شده است.
در بخش ششم به گفتمان تمدن اسلامی بین دو انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی پرداخته شده است. نقد غرب از دید نویسندگان مذهبی قم و حوالی چندان رنگ فلسفی نداشت؛ به این دلیل که اساساً نقد فلسفی غرب از خود غرب آغاز شد و افکارشان توسط شماری از نویسندگان ایرانی تحصیل‌کردۀ غرب و شماری از خود نویسندگان فرنگی به ایران وارد شد. در بخش هفتم نقد تمدن غرب در آثار روشنفکران به بوتۀ بررسی گذارده شده است.
خط ۵۷: خط ۵۷:
بخش نهم اختصاص به بررسی نوشته‌های حوزوی دربارۀ تمدن اسلامی و غربی دارد. در این بخش نمونه‌هایی از آثاری که در دفاع از وجه تمدنی اسلامی نوشته شده است، مرور گردیده است.
بخش نهم اختصاص به بررسی نوشته‌های حوزوی دربارۀ تمدن اسلامی و غربی دارد. در این بخش نمونه‌هایی از آثاری که در دفاع از وجه تمدنی اسلامی نوشته شده است، مرور گردیده است.


در آخرین بخش کتاب دربارۀ انحطاط و ارتقای تمدن با رویکرد سلفی‌گری، به دو مورد پرداخته شده است که وجه مشترک آن دو این بود که با نوعی نگاه اصلاحی به شیعه، هر کدام از زاویۀ دید خود به بحث تمدن اسلامی می‌نگریستند؛ کسروی و حیدرعلی قلمداران.
در آخرین بخش کتاب دربارۀ انحطاط و ارتقای تمدن با رویکرد سلفی‌گری، به دو مورد پرداخته شده است که وجه مشترک آن دو این بود که با نوعی نگاه اصلاحی به شیعه، هر کدام از زاویۀ دید خود به بحث تمدن اسلامی می‌نگریستند؛ [[کسروی، احمد|کسروی]] و [[حیدرعلی قلمداران]].


در پیوست‌های کتاب نوشتارهایی از محمدتقی شریعتی، حسین خراسانی، شفیعی کدکنی و مهندس بازرگان دربارۀ موضوع تمدن آورده شده است.  
در پیوست‌های کتاب نوشتارهایی از [[شریعتی مزینانی، محمدتقی|محمدتقی شریعتی]]، [[حسین خراسانی]]، [[شفیعی کدکنی، محمدرضا|شفیعی کدکنی]] و [[مهندس بازرگان]] دربارۀ موضوع تمدن آورده شده است.  
<ref> [https://literaturelib.com/books/7084 ر.ک: کتابخانه تخصصی ادبیات] </ref>
<ref> [https://literaturelib.com/books/7084 ر.ک: کتابخانه تخصصی ادبیات] </ref>