تفسیر آیه‌های متشابه و مورد اختلاف: تفاوت میان نسخه‌ها

'''تفسیر آیه‌های متشابه و مورد اختلاف'''، نوشته محمد بن علی بن شهر آشوب سَرَوی مازندرانی (۴۸۸ق - ۵۸۸ق) است. این اثر یکی از نخستین آثار شیعی و شاید به‌طور مطلق، نخستین اثر گستردۀ شیعی است که در باره آیه‌های متشابه و آیه‌هایی که عالمان بر سر آن‌ها نگاهی متفاوت دارند، نوشته شده است. حسین صابری (متولد 1345ش) ترجمه این تفسیر را انجام داده است.

نام کامل کتاب، «متشابه القرآن و المختلف فیه» یا «متشابه القرآن و مختلفه» است. از این اثر با عنوان‌های «تفسیر ابن شهرآشوب» و «تأویل متشابه القرآن و ما اختلف العلماء فیه من الآیات» نیز نام برده شده است. نویسنده در این اثر گرانسنگ، به آیات متشابه (به مفهوم اصطلاحی آن) پرداخته است، اما از این حوزه فراتر رفته و آیه‌هایی را هم که عالمان از آن‌ها تفسیرهای گوناگونی دارند، بررسی کرده است. او در شیوه نگارش خود، بر محور «مبحث» و «موضوع» پیش رفته و ترتیب سوره و آیه را وانهاده است. بدینسان، این تفسیر از نوع «موضوعی» شده است و خود شهرآشوب پیشگام در این شیوه شده است. این ویژگی ممتاز بر اهمیت کتاب افزوده است.

مترجم (صابری) برای کار خود از دو نسخه که یکی، دوجلدی است و به کوشش «حسن مصطفوی» فراهم آمده است، و دیگری پنج جلدی است و با تحقیق «حامد جابر حبیب مؤمن موسوی» عرضه شده، بهره برده است. صابری در این ترجمه، به منابع پیشتر از ابن شهرآشوب و نیز به مآخذ خود او، که علی‌رغم بهره‌های بسیاری که از آن‌ها برده، در بیشتر جاها نامشان را درج نکرده است، نگاهی موشکافانه و سطر به سطر نموده است. همچنین، او به منابع معاصر ابن شهرآشوب و یا پس از او نیز توجه کرده است و در آخر آنچه عرضه شده، ترجمه‌ای همراه با تحقیق و ذکر نام منابع است. صابری برای برگردان آیه‌ها از ترجمه محمدمهدى فولادوند (1299-1387ش) بهره‌برده است. او همچنین، نشانی منابعی را که نویسنده به آن‌ها استناد کرده است و نیز نشانی منابع مفقود را یافته و در پاورقی‌ها درج نموده است.