بررسی گویش‌های ایرانی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''بررسی گویش‌های ایرانی: نگاهی به گویش‌نامه‌ها و یادداشت‌هایی دربارۀ چند گویش (ویراست دوم)''' تألیف علی‌اشرف صادقی؛ این کتاب دربردارندۀ نقد و بررسی چند گویش‌نامه و مقاله‌هایی درابرۀ گویش‌های ایرانی است. این نقدها و مقاله‌ها پیش از این در نشریه‌ها، مجموعه‌ها و دانشنامه‌ها منتشر شده بودند که در این کتاب صورت ویراسته و بازنگریستۀ آنها آورده شده است.

کشور پهناور ایران در گذشته، چنان‌که امروز، قلمرو گویش‌های متعدد بوده است. امروزه اطلاعات از گویش‌های موجود نسبتاً زیاد است. از تعدادی گویش‌ها و لهجه‌های فارسی توصیف‌های کم‌وبیش خوبی در دست است؛ اما اطلاعات از گویش‌ها و لهجه‌های گذشتۀ ایران کم است. تنها تعداد معدودی از گویش‌های قدیم اسناد نسبتاً قابل توجهی بای مانده است؛ مانند اسناد بازمانده از گویش گرگانی قدیم که فرقۀ حروفیه بعضی آثار خود را به آن گویش نوشته‌اند یا گویش طبری که بعضی تفسیرهای قرآن و ترجمه‌ای از «مقامات حریری» با این زبان در دست است.

از بعضی دیگر گویش‌ها مانند کردی و گورانی از چند قرن گذشتۀ آنها متونی موجود است. از گویش شیرازی قدیم چند متن قابل توجه از بسحاق اطعمه و شاه داعی و شمس پُسِ ناصر موجود است؛ اما از سایر گویش‌ها تنها اطلاعات پراکنده‌ای موجود است؛ مثلاً از گویش یا گویش‌های لری تنها اطلاعات اشاره‌ای است که حمدالله مستوفی به بعضی آواهای این زبان کرده است.