پرش به محتوا

روزنامه خاطرات بهمن میرزا بهاءالدوله: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'ن الدوله ' به 'ن‌الدوله '
جز (جایگزینی متن - 'جمع آوری' به 'جمع‌آوری')
جز (جایگزینی متن - 'ن الدوله ' به 'ن‌الدوله ')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۳۴: خط ۳۴:
کتاب حاضر حاصل تصحیح روزنامه‌ی خاطرات شاهزاده بهمن میرزا بهاء الدوله است که وقایع مربوط به شوال 1270 تا جمادی الثانی 1273 ق را شامل می‌شود. این خاطرات به صورت روز به روز تحریر شده و هیچ روزی از قلم نیفتاده است. [[میرزا بهاءالدوله، بهمن|بهمن میرزا]] ملقب به بهاء الدوله، پسر سی و ششم فتحعلی شاه قاجار و برادر صلبی و بطنی سیف الله میرزا از بطن صندوق دار حرم شاهی، گل بدن خانم ملقبه به خازن الدوله، زن گرجی تبار فتحعلی شاه و از جمله‌ی زنان مورد وثوق ومحبوب وی بود.
کتاب حاضر حاصل تصحیح روزنامه‌ی خاطرات شاهزاده بهمن میرزا بهاء الدوله است که وقایع مربوط به شوال 1270 تا جمادی الثانی 1273 ق را شامل می‌شود. این خاطرات به صورت روز به روز تحریر شده و هیچ روزی از قلم نیفتاده است. [[میرزا بهاءالدوله، بهمن|بهمن میرزا]] ملقب به بهاء الدوله، پسر سی و ششم فتحعلی شاه قاجار و برادر صلبی و بطنی سیف الله میرزا از بطن صندوق دار حرم شاهی، گل بدن خانم ملقبه به خازن الدوله، زن گرجی تبار فتحعلی شاه و از جمله‌ی زنان مورد وثوق ومحبوب وی بود.


هنگامی که آقامحمدخان قاجار به تفلیس لشکرکشی کرد، گل بدن خانم و جمعی دیگر از ترسازادگان را یکی از کسان حاجی ابراهیم خان اعتمادالدوله شیرازی به اسارت گرفت و پس از اعزام به طهران،  به جمع کنیزان اسدالله خان پسر اعتماد الدوله پیوستند. پس از چندی به سبب آوازه‌ی زیبایی رخسار و شیرینی گفتار و رعنای رفتار، منظور نظر فتحعلی شاه آمدد و به حرم خانه‌ی شاهی افزون گشت. جمیع صفات پسندیده و صداقت در رفتار و گفتار سبب شد تا در قلب شاه قاجار محبوبیت مضاعف یافت، تا جایی که به سمت صندوق داری حرم محترم نائل آمد و لقب منصب فاخر خازن الدوله به وی اعطاء شد و جایگاهی والا در میان زنان حرم یافت.
هنگامی که آقامحمدخان قاجار به تفلیس لشکرکشی کرد، گل بدن خانم و جمعی دیگر از ترسازادگان را یکی از کسان حاجی ابراهیم خان اعتمادالدوله شیرازی به اسارت گرفت و پس از اعزام به طهران،  به جمع کنیزان اسدالله خان پسر اعتماد الدوله پیوستند. پس از چندی به سبب آوازه‌ی زیبایی رخسار و شیرینی گفتار و رعنای رفتار، منظور نظر فتحعلی شاه آمدد و به حرم خانه‌ی شاهی افزون گشت. جمیع صفات پسندیده و صداقت در رفتار و گفتار سبب شد تا در قلب شاه قاجار محبوبیت مضاعف یافت، تا جایی که به سمت صندوق داری حرم محترم نائل آمد و لقب منصب فاخر خازن‌الدوله به وی اعطاء شد و جایگاهی والا در میان زنان حرم یافت.


شاهزاده بهاء الدوله در نوزده سالگی در معیت فتحلی شاه به شیراز رفت. چون خاله‌اش زن مهدیقلی خان قاجار دولو بود، حکومت استرآباد از طفولیت به نام وی بود. در واقع این حکومت اسما  به نام بهمن میرزا و رسما بر عهده‌ی مهدیقلی خان قاجار بود. او که مردی کافی، بسیار کارگذار و هوشیار بود، به نیابت شاهزاده در استرآباد حکومت می‌کرد. بهم میرزا همچنین مدتی حکومت سمنان و دامغان را داشت. بعد از فوت فتحعلی شاه و در دوران سلطنت برادرزاده‌ی خود یعنی محمدشاه قاجار بود که در سال 1252 ق و از پی شکایت اهالی کاشان ازنحوه‌ی حکومت عباسقلی خان جوانشیر، به جای وی به حکومت کاشان برگزیده شد، اما حکومت او چندان به درازا نکشید و شاه در همان سال او را برکنار و مصطفی خان سمنانی را به جای وی به حکومت گماشت. از آن پس بهمن میرزا در رکاب محمدشاه بود، تا اینکه در سال 1254ق حاکم یزد شد. معلومات تاریخی او خوب بوده و در اواخر عمر خدمت،  برخلاف میل و خواسته اش، حکومتی به وی واگذار نشد و بیش‌تر وقت خود را در دارالخلافه و رسیدگی به امور جاری شاهزادگان صرف می‌نمود. او برخلاف دیگر شاهزادگان قاجاری، اهل علم و مطالعه بود و علاقه‌ی وافری به جمع‌آوری کتاب به ویژه کتب تاریخی داشت و کمتر در محافل شرب و قمار و لهو و لعب شرکت می‌نمود. بهاء الدوله شاهزاده‌ای بوده متعین و مورد وثوق شاه و شاهزادگان و امناء دولت به ویژه شخص اول مملکت یعنی میرزا آقاخان نوری صدراعظم؛ به همین مناسبت در بسیاری از امور مورد مشورت قرار می‌گرفته است، تا جایی که از طرف صدراعظم به عنوان شاهزاده باشی یعنی سر و بزرگ شاهزاده‌ها مخاطب می‌شود. همچنین به علت اینکه بهاء الدوله عموی تاج الدوله زن شاه و ماد رولیعهد بوده و وی با مهدعلیا زن پرقدرت دربار ناصری ارتباط نزدیک داشته، اهمیت این خاطرات دوچندان می‌شود.
شاهزاده بهاء الدوله در نوزده سالگی در معیت فتحلی شاه به شیراز رفت. چون خاله‌اش زن مهدیقلی خان قاجار دولو بود، حکومت استرآباد از طفولیت به نام وی بود. در واقع این حکومت اسما  به نام بهمن میرزا و رسما بر عهده‌ی مهدیقلی خان قاجار بود. او که مردی کافی، بسیار کارگذار و هوشیار بود، به نیابت شاهزاده در استرآباد حکومت می‌کرد. بهم میرزا همچنین مدتی حکومت سمنان و دامغان را داشت. بعد از فوت فتحعلی شاه و در دوران سلطنت برادرزاده‌ی خود یعنی محمدشاه قاجار بود که در سال 1252 ق و از پی شکایت اهالی کاشان ازنحوه‌ی حکومت عباسقلی خان جوانشیر، به جای وی به حکومت کاشان برگزیده شد، اما حکومت او چندان به درازا نکشید و شاه در همان سال او را برکنار و مصطفی خان سمنانی را به جای وی به حکومت گماشت. از آن پس بهمن میرزا در رکاب محمدشاه بود، تا اینکه در سال 1254ق حاکم یزد شد. معلومات تاریخی او خوب بوده و در اواخر عمر خدمت،  برخلاف میل و خواسته اش، حکومتی به وی واگذار نشد و بیش‌تر وقت خود را در دارالخلافه و رسیدگی به امور جاری شاهزادگان صرف می‌نمود. او برخلاف دیگر شاهزادگان قاجاری، اهل علم و مطالعه بود و علاقه‌ی وافری به جمع‌آوری کتاب به ویژه کتب تاریخی داشت و کمتر در محافل شرب و قمار و لهو و لعب شرکت می‌نمود. بهاء الدوله شاهزاده‌ای بوده متعین و مورد وثوق شاه و شاهزادگان و امناء دولت به ویژه شخص اول مملکت یعنی میرزا آقاخان نوری صدراعظم؛ به همین مناسبت در بسیاری از امور مورد مشورت قرار می‌گرفته است، تا جایی که از طرف صدراعظم به عنوان شاهزاده باشی یعنی سر و بزرگ شاهزاده‌ها مخاطب می‌شود. همچنین به علت اینکه بهاء الدوله عموی تاج الدوله زن شاه و ماد رولیعهد بوده و وی با مهدعلیا زن پرقدرت دربار ناصری ارتباط نزدیک داشته، اهمیت این خاطرات دوچندان می‌شود.