آئین و هنر در فرهنگ ایران؛ مقالاتی در باب ابعاد هنرهای آئینی در فرهنگ ایرانی: تفاوت میان نسخه‌ها

| پیش از =

}}

==گزارش کتاب==

موضوع، آئین‌ها در فرهنگ ایران، عموما به آئین‌های مذهبی و به طور خاص به آئین‌های شیعی تقلیل یافته است و به همین دلیل بررسی این آئین‌ها بیش از آنکه در سنت دانشگاهی و ذیل اطلاعات میان رشته‌ای آئین شکل بگیرد، عموما در سنت مطالعات دینی و ذیل رویکردهای الاهیاتی و کلامی انجام شده است. آئین به مثابه فرایندی برای بازنمایی، بازتولید و برساخت امری جدی در یک فرهنگ، نه تنها قابل تقلیل به یک عرصه محدود نیست، بلکه نقش کلیدی‌ای در همه‌ی ابعاد و زمنیه‌های فرهنگ و جامعه در خود دارد. در سننت‌های علوم اجتماعی نیز مطالعه آئین‌ها محدود شده است به رویکردی از مردم شناسی سنتی و مطالعات کلاسیک فولکور؛ که در نهایت ترسیم رمانتیک از یک میراث فرهنگی است. از این لحاظ تحلیل‌های موجود از آئین یا در تقلیل گرایی رشته‌ای محدود شده و هرکس از ظن خود آن‌ها را بررسی کرده است و یا به عهد کلاسیک و مطالعات فولکوریک تقلیل یافته‌اند. محدود بودن تجربه‌های میان رشته‌ای در فضاهای دانشگاهی ایران، و سیطه‌ی نوعی قبیله گرایی رشته‌ای سبب شده مطالعه زندگی و واقعیت‌های اجتماعی، تکرار داستان نمادین فیل و تاریکی باشد. هرچند در نهایت هرنوع مطالعه ای، نوعی تقلیل منظرگرایانه را در خودش دارد، اما اتخاذ رویکردهای میان رشته‌ای و تلاش برای تلفیق رشته ها و رویکردها در یک مطالعه می تواند موجباتی برای بسط و توسعه رویکردهای علمی و فهم عمیق تر و چند بعدی از یک پدیده باشد.

وجه هنری آئین ها، بیانگر پیوند هنر و دین در جهان سنت است. هنر دین نیست، ولی با دین رشد می‌کند، به خدمت آن در می آید و به مقدار زیاد تعیین کننده‌ی آن است. مهم ترین عرصه‌ی هنر، کاربرد آن در زمینه‌های آئینی است. مفهوم آئین بیش از همه در زمینه‌ی مذهب معنادار است. به همین سبب بیشتر تعاریف آن ریشه در پژوهش های دین دارد. در نگاهی کلی و جمع گرایانه آئین، برگزاری دقیق و اجرای مراسم و تشریفات خاص است که معمولا صورتی نمایشی دارد. اهمیت آئین بیش از حد ریشه در نقش آن در شکل دادن به زندگی انسان‌ها و تجربه‌ی آن‌ها از جامعه و فرهنگ دارد. آئین‌ها زمینه‌ای هستند که ادیان به واسطه‌ی آن‌ها نه تنها نظم اجتماعی را تفسیر و تحلیل می‌کنند، بلکه آن را ایجاد می‌کنند و به آن شکل و ماهیت می بخشند. نمی‌توان آئین را صرفا یک رفتار یا الگوی رفتاری دانست، تحقیقات جدید در انسان شناسی و مطالعات آئین، بیانگر آن است که آئین نه تنها یک اندیشه، بلکه یک کنش است. آئین به شیوه فعالیت‌های خاص، تکراری، محدود به زمان و مکان خاص اشاره می‌کند که در نهایت به امر متعالی‌ای در فرهگ معطوف است. آئین‌ها در زمینه‌ی فرهنگ سنتی نقش بسیار مهمی دارند. در هر آئینی، بخشی از نظام معنایی محوری آن فرهنگ مورد تأکید قرار می گیرد و پیوندی میان کنشگران آن فرهگ و نظام معنایی آن برقرار می شود.

==پانويس ==