۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
شیخ بهایی، محمد بن حسین: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'شيخ بهايى' به 'شيخ بهايى'
جز (جایگزینی متن - 'شهيد اول' به 'شهيد اول') |
جز (جایگزینی متن - 'شيخ بهايى' به 'شيخ بهايى') |
||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
'''محمد بن حسين بن عبدالصمد حارثى'''، معروف به '''شيخ بهايى''' فقیه،شاعر، عارف، حکیم، منجم، ریاضیدان، ادیب، مورخ بزرگ شیعه است . ایشان در 17 ذى‌حجه 953ق، در روستاى «جبع» (زادگاه [[شهيد ثانى]] در لبنان) متولد شد. | '''محمد بن حسين بن عبدالصمد حارثى'''، معروف به '''[[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]]''' فقیه،شاعر، عارف، حکیم، منجم، ریاضیدان، ادیب، مورخ بزرگ شیعه است . ایشان در 17 ذى‌حجه 953ق، در روستاى «جبع» (زادگاه [[شهيد ثانى]] در لبنان) متولد شد. | ||
در دوره صفویه مقام «شيخ‌الاسلامی» رياست علماى شيعه را بر عهده گرفت. | در دوره صفویه مقام «شيخ‌الاسلامی» رياست علماى شيعه را بر عهده گرفت. | ||
در علوم مختلف فقه، اصول، تفسير، حديث، رجال، درايه، ادبيات، رياضيات، جبر، هندسه، اسطرلاب، هيئت، جفر و... آثار فراوانی به زبان‌هاى فارسى و عربى نوشت و در در دوازدهم شوال 1030ق (يا 1031ق) رحلت نمود. | در علوم مختلف فقه، اصول، تفسير، حديث، رجال، درايه، ادبيات، رياضيات، جبر، هندسه، اسطرلاب، هيئت، جفر و... آثار فراوانی به زبان‌هاى فارسى و عربى نوشت و در در دوازدهم شوال 1030ق (يا 1031ق) رحلت نمود. | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
نسب شيخ، به حارث همدانى، صحابى جليل‌القدر [[امام علی(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]] مى‌رسد. حارث همدانى در جنگ صفين و جمل از ياوران استوار اميرالمؤمنين(ع) بود و تا پايان جنگ ايستادگى نمود. | نسب شيخ، به حارث همدانى، صحابى جليل‌القدر [[امام علی(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]] مى‌رسد. حارث همدانى در جنگ صفين و جمل از ياوران استوار اميرالمؤمنين(ع) بود و تا پايان جنگ ايستادگى نمود. | ||
پس از شهادت [[شهيد ثانى]] (966ق)، جبل عامل براى شيعيان و علماى شيعى ناامن شده بود و از آن‌سو حكومت نوپاى صفوى با به رسميت شناختن مذهب شيعه در ايران، بستر مهاجرت علماى شيعه از سراسر دنيا به آنجا را فراهم نمود؛ بنابراين پدر شيخ بهايى عازم ايران شد. | پس از شهادت [[شهيد ثانى]] (966ق)، جبل عامل براى شيعيان و علماى شيعى ناامن شده بود و از آن‌سو حكومت نوپاى صفوى با به رسميت شناختن مذهب شيعه در ايران، بستر مهاجرت علماى شيعه از سراسر دنيا به آنجا را فراهم نمود؛ بنابراين پدر [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] عازم ايران شد. | ||
==کسب علم و دانش== | ==کسب علم و دانش== | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
وى مقدارى از تحصيلات خود را در وطن فراگرفته بود كه به اصفهان وارد شد و در آنجا نيز با جديت تمام به تحصيل علوم مختلف پرداخت. شيخ ظرف مدت كوتاهى مقبوليت عام يافت و از سوى شاه عباس صفوى نهايت احترام براى او رعايت مى‌شد. | وى مقدارى از تحصيلات خود را در وطن فراگرفته بود كه به اصفهان وارد شد و در آنجا نيز با جديت تمام به تحصيل علوم مختلف پرداخت. شيخ ظرف مدت كوتاهى مقبوليت عام يافت و از سوى شاه عباس صفوى نهايت احترام براى او رعايت مى‌شد. | ||
شيخ بهايى مدت‌ها شيخ‌الاسلام هرات و در آن ديار پاسخ‌گوى احكام شرعى مردم بود. وى پس از مدتى از اين سمت كناره گرفت و به سفرهاى علمى و تحقيقى پرداخت. | [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] مدت‌ها شيخ‌الاسلام هرات و در آن ديار پاسخ‌گوى احكام شرعى مردم بود. وى پس از مدتى از اين سمت كناره گرفت و به سفرهاى علمى و تحقيقى پرداخت. | ||
==مسافرت‌ها== | ==مسافرت‌ها== | ||
شيخ بهايى 30 سال در سفر بود. به مصر، سوريه، حجاز، عراق، فلسطين، افغانستان و... رفت و با علما و مردم آن مناطق به گفتگو پرداخت. او مبلغ نستوه تشيع بود و رنج سفر را به جان خريد و براى زنده‌نگه‌داشتن فرهنگ شيعى زحمات فراوانى را متحمل شد. | [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] 30 سال در سفر بود. به مصر، سوريه، حجاز، عراق، فلسطين، افغانستان و... رفت و با علما و مردم آن مناطق به گفتگو پرداخت. او مبلغ نستوه تشيع بود و رنج سفر را به جان خريد و براى زنده‌نگه‌داشتن فرهنگ شيعى زحمات فراوانى را متحمل شد. | ||
اين عالم وارسته در سفرها با علماى اهل سنت به گفتگو مى‌نشست و فقيهان بلندپايه اهل سنت را گرامى مى‌داشت، نزدشان زانوى ادب به زمين مى‌زد و از دانش آنها بهره مى‌جست. در قدس با «ابن ابى‌لطيف مقدسى»، در دمشق با «حافظ حسين كربلايى» و «حسن بورينى» و در حلب با «شيخ عمر عرضى» ديدار كرد. | اين عالم وارسته در سفرها با علماى اهل سنت به گفتگو مى‌نشست و فقيهان بلندپايه اهل سنت را گرامى مى‌داشت، نزدشان زانوى ادب به زمين مى‌زد و از دانش آنها بهره مى‌جست. در قدس با «ابن ابى‌لطيف مقدسى»، در دمشق با «حافظ حسين كربلايى» و «حسن بورينى» و در حلب با «شيخ عمر عرضى» ديدار كرد. | ||
شيخ بهايى پس از سال 1006ق، شيخ‌الاسلام اصفهان شد. اصفهان، در سال 1006ق، از سوى شاه عباس كبير پايتخت ايران شد. با انتخاب اصفهان به پايتختى، مهاجرت علماى شيعه از سراسر جهان اسلام به اين شهر رونق گرفت. مدت زمانى بعد، شيخ از مقام شيخ‌الاسلامى استعفا داد و از سال 1012ق، تا سال 1019ق، به سفر رفت، سپس به اصفهان برگشت و تا آخر عمر در آن شهر ماند و به‌عنوان «شيخ‌الاسلام» رياست علماى شيعه را بر عهده گرفت. | [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] پس از سال 1006ق، شيخ‌الاسلام اصفهان شد. اصفهان، در سال 1006ق، از سوى شاه عباس كبير پايتخت ايران شد. با انتخاب اصفهان به پايتختى، مهاجرت علماى شيعه از سراسر جهان اسلام به اين شهر رونق گرفت. مدت زمانى بعد، شيخ از مقام شيخ‌الاسلامى استعفا داد و از سال 1012ق، تا سال 1019ق، به سفر رفت، سپس به اصفهان برگشت و تا آخر عمر در آن شهر ماند و به‌عنوان «شيخ‌الاسلام» رياست علماى شيعه را بر عهده گرفت. | ||
شيخ بهايى از شاعران نامدار صفويه است. شعرهاى او، به‌ويژه شعرهايى كه به سبك عراقى سروده، بسيار زيباست. وى در اشعارش به «بهايى» تخلّص مى‌كرد. از وى اشعار بسيارى به زبان‌هاى فارسى و عربى به يادگار مانده است. | [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] از شاعران نامدار صفويه است. شعرهاى او، به‌ويژه شعرهايى كه به سبك عراقى سروده، بسيار زيباست. وى در اشعارش به «بهايى» تخلّص مى‌كرد. از وى اشعار بسيارى به زبان‌هاى فارسى و عربى به يادگار مانده است. | ||
== اساتيد == | == اساتيد == | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
#[[عاملی، حسین بن عبدالصمد|عزّالدين حسين جبل عاملى]]، پدر بزرگوار شيخ؛ | #[[عاملی، حسین بن عبدالصمد|عزّالدين حسين جبل عاملى]]، پدر بزرگوار شيخ؛ | ||
#ملا عبداللّه بن شهاب‌الدين مدرّس يزدى (شيخ بهايى نزد اين استاد وارسته به يادگيرى منطق، فلسفه و كلام پرداخت)؛ | #ملا عبداللّه بن شهاب‌الدين مدرّس يزدى ([[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] نزد اين استاد وارسته به يادگيرى منطق، فلسفه و كلام پرداخت)؛ | ||
#ملا على مذهّب (شيخ بهايى دروس حساب، هندسه، جبر و مقابله و هيئت را نزد وى فراگرفت)؛ | #ملا على مذهّب ([[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] دروس حساب، هندسه، جبر و مقابله و هيئت را نزد وى فراگرفت)؛ | ||
#مولانا افضل قاضى (شيخ بهايى نزد وى به فراگيرى رياضيات پرداخت)؛ | #مولانا افضل قاضى ([[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] نزد وى به فراگيرى رياضيات پرداخت)؛ | ||
#حكيم‌الدين (اعتمادالدين) محمود (شيخ بهايى كتاب «قانون» نوشته بوعلى سينا را كه در باره طب است، از او فراگرفت)؛ | #حكيم‌الدين (اعتمادالدين) محمود ([[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] كتاب «قانون» نوشته بوعلى سينا را كه در باره طب است، از او فراگرفت)؛ | ||
#محمدباقر يزدى؛ | #محمدباقر يزدى؛ | ||
#احمد كچايى. | #احمد كچايى. | ||
| خط ۹۱: | خط ۹۱: | ||
== شاگردان == | == شاگردان == | ||
شيخ بهايى سال‌هاى دراز به تدريس اشتغال داشت. انديشه‌وران بسيارى در محفل درس او تربيت يافتند كه نام برخى از آنان به قرار زير است: | [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] سال‌هاى دراز به تدريس اشتغال داشت. انديشه‌وران بسيارى در محفل درس او تربيت يافتند كه نام برخى از آنان به قرار زير است: | ||
{{ستون-شروع|2}} | {{ستون-شروع|2}} | ||
| خط ۱۰۶: | خط ۱۰۶: | ||
# شرف‌الدين محمد رويدشتى؛ | # شرف‌الدين محمد رويدشتى؛ | ||
# شيخ محمد بن على عاملى تبنينى؛ | # شيخ محمد بن على عاملى تبنينى؛ | ||
# مظفرالدين على، كه كتابى در باره زندگى شيخ بهايى نوشته است؛ | # مظفرالدين على، كه كتابى در باره زندگى [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] نوشته است؛ | ||
# محمدتقى مجلسى، پدر علامه محمدباقر مجلسى؛ | # محمدتقى مجلسى، پدر علامه محمدباقر مجلسى؛ | ||
# شيخ محمود بن حسام‌الدين جزائرى؛ | # شيخ محمود بن حسام‌الدين جزائرى؛ | ||
| خط ۱۲۲: | خط ۱۲۲: | ||
== آثار == | == آثار == | ||
شيخ بهايى در علوم مختلف فقه، اصول، تفسير، حديث، رجال، درايه، ادبيات، رياضيات، جبر، هندسه، اسطرلاب، هيئت، جفر و... آثار فراوانى را به زبان‌هاى فارسى و عربى نوشت. | [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] در علوم مختلف فقه، اصول، تفسير، حديث، رجال، درايه، ادبيات، رياضيات، جبر، هندسه، اسطرلاب، هيئت، جفر و... آثار فراوانى را به زبان‌هاى فارسى و عربى نوشت. | ||
===آثارش عبارتند از:=== | ===آثارش عبارتند از:=== | ||
| خط ۲۱۵: | خط ۲۱۵: | ||
== وفات == | == وفات == | ||
در دوازدهم شوال 1030ق (يا 1031ق)، مرگ به پيشواز شيخ بهايى آمد. او نيز سبكبال به‌سوى معبود پر كشيد. بيش از پنجاه هزار نفر مردم اصفهان در تشييع جنازه او شركت داشتند. ملا محمدتقى مجلسى بر وى نماز گزارد و سپس پيكرش را به مشهد مقدس بردند و بنا بر وصيتش او را در خانه‌اش كه نزديك حرم امام رضا(ع) قرار داشت، به خاك سپردند. اكنون آرامگاه شيخ بهايى در يكى از رواق‌هاى حرم مطهّر امام رضا(ع) قرار دارد. | در دوازدهم شوال 1030ق (يا 1031ق)، مرگ به پيشواز [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] آمد. او نيز سبكبال به‌سوى معبود پر كشيد. بيش از پنجاه هزار نفر مردم اصفهان در تشييع جنازه او شركت داشتند. ملا محمدتقى مجلسى بر وى نماز گزارد و سپس پيكرش را به مشهد مقدس بردند و بنا بر وصيتش او را در خانه‌اش كه نزديك حرم امام رضا(ع) قرار داشت، به خاك سپردند. اكنون آرامگاه [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] در يكى از رواق‌هاى حرم مطهّر امام رضا(ع) قرار دارد. | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||