آئین و هنر در فرهنگ ایران؛ مقالاتی در باب ابعاد هنرهای آئینی در فرهنگ ایرانی: تفاوت میان نسخه‌ها

موضوع، آئین‌ها در فرهنگ ایران، عموما به آئین‌های مذهبی و به طور خاص به آئین‌های شیعی تقلیل یافته است و به همین دلیل بررسی این آئین‌ها بیش از آنکه در سنت دانشگاهی و ذیل اطلاعات میان رشته‌ای آئین شکل بگیرد، عموما در سنت مطالعات دینی و ذیل رویکردهای الاهیاتی و کلامی انجام شده است. آئین به مثابه فرایندی برای بازنمایی، بازتولید و برساخت امری جدی در یک فرهنگ، نه تنها قابل تقلیل به یک عرصه محدود نیست، بلکه نقش کلیدی ای در همه‌ی ابعاد و زمنیه های فرهنگ و جامعه در خود دارد. در سننت‌های علوم اجتماعی نیز مطالعه آئین‌ها محدود شده است به رویکردی از مردم شناسی سنتی و مطالعات کلاسیک فولکور؛ که در نهایت ترسیم رمانتیک از یک میراث فرهنگی است. از این لحاظ تحلیل‌های موجود از آئین یا در تقلیل گرایی رشته‌ای محدود شده و هرکس از ظن خود آن‌ها را بررسی کرده است و یا به عهد کلاسیک و مطالعات فولکوریک تقلیل یافته‌اند. محدود بودن تجربه های میان رشته‌ای در فضاهای دانشگاهی ایران، و سیطه‌ی نوعی قبیله گرایی رشته‌ای سبب شده مطالعه زندگی و واقعیت‌های اجتماعی، تکرار داستان نمادین فیل و تاریکی باشد. هرچند در نهایت هرنوع مطالعه ای، نوعی تقلیل منظرگرایانه را در خودش دارد، اما اتخاذ رویکردهای میان رشته‌ای و تلاش برای تلفیق رشته ها و رویکردها در یک مطالعه می تواند موجباتی برای بسط و توسعه رویکردهای علمی و فهم عمیق تر و چند بعدی از یک پدیده باشد.

مفهوم مرکزی این مجموعه مقالات، مفهوم آئین یا منسک است که همه‌ی مقالات عملا امر اجتماعی و امر هنری را در بستر آئینی بررسی کرده‌اند. در جهان اجتماعی، در بستر آئین است که امر اجتماعی و امر زیباشناختی با هم تلفیق می شوند و معانی کلیدی آن فرهنگ برساخته می شوند. تولید معنا در انسان، امری چند حسی است، آئین به ویژه آئین‌های کلیدی، نیز امری چند حسی و چند صدایی هستند که لازم است از رویکردهای میان رشته‌ای برای فهم صداهای مختلف مضمر در آئین استفاده شود.