پرش به محتوا

مجالس ثعلب: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR24079J1.jpg | عنوان = مجالس ثعلب | عنوان‌های دیگر = | پدیدآورندگان | پدیدآوران = ثعلب، احمد بن یحیی (نويسنده) هارون، عبد السلام محمد‎ (محقق) |زبان | زبان = عربی | کد کنگره = /ث7م3 6071 PJ | موضوع = |ناشر | ناشر = دار المعا...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۵: خط ۲۵:
| پیش از =  
| پیش از =  
}}
}}
'''مجالس ثعلب'''، اثری از ابوالعباس احمد بن یحیی ثعلب (200-291ق)، از عالمان مشهور در ادبیات، نحو و لغت است. این اثر توسط عبدالسلام محمد هارون تحقیق شده است.
'''مجالس ثعلب'''، اثری از [[ثعلب، احمد بن یحیی|ابوالعباس احمد بن یحیی ثعلب]] (200-291ق)، از عالمان مشهور در ادبیات، نحو و لغت است. این اثر توسط عبدالسلام محمد هارون تحقیق شده است.


نوشتار حاضر، مشتمل بر مطالبی در نحو، لغت، اخبار، معانی قرآن، شعر و... است<ref>ر.ک: ابن ندیم، محمد بن اسحاق،‏ ص111؛ بوسنینه، منجى، ج‏4، ص824</ref>. این کتاب توسط برخی از علما مانند ابوبکر بن انباری، ابوعبدالله یزیدی، ابوعمر زاهد، ابن درستویه و ابن مقسم روایت شده است. نوشتار حاضر بر اساس نسخه‌ای با روایت ابن مقسم از کتاب یادشده است<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص24</ref>.
نوشتار حاضر، مشتمل بر مطالبی در نحو، لغت، اخبار، معانی قرآن، شعر و... است<ref>ر.ک: ابن ندیم، محمد بن اسحاق،‏ ص111؛ بوسنینه، منجى، ج‏4، ص824</ref>. این کتاب توسط برخی از علما مانند ابوبکر بن انباری، ابوعبدالله یزیدی، ابوعمر زاهد، ابن درستویه و ابن مقسم روایت شده است. نوشتار حاضر بر اساس نسخه‌ای با روایت ابن مقسم از کتاب یادشده است<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص24</ref>.


در برخی از منابع از این کتاب با عنوان «مجالسات ثعلب»<ref>ر.ک: همان، ص23</ref> یا «أمالي ثعلب» نام برده شده است که نویسنده بر برخی افراد نظیر ابوبکر بن انباری و ابن درستویه و... املا کرده است<ref>ر.ک: همان؛ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، ‏ص111؛ بوسنینه، منجى، ج‏4، ص824</ref>.
در برخی از منابع از این کتاب با عنوان «مجالسات ثعلب»<ref>ر.ک: همان، ص23</ref> یا «أمالي ثعلب» نام برده شده است که نویسنده بر برخی افراد نظیر [[ابن انباری، محمد بن قاسم|ابوبکر بن انباری]] و [[ابن درستویه]] و... املا کرده است<ref>ر.ک: همان؛ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، ‏ص111؛ بوسنینه، منجى، ج‏4، ص824</ref>.


مطالب کتاب در دوازده جزء ترتیب یافته است و مشتمل بر گونه‌های مختلفی از دانش زبان عربی و همچنین متضمن بسیاری از حکایات و مسائل نحوی است که نویسنده آنها را بر اساس دیدگاه نحوی مکتب کوفه مطرح کرده است. وی در مواردی نیز برخی از آراء نحوی مکتب بصره را ذکر کرده و به نقد و بررسی و تضعیف و یا رد آنها پرداخته است<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص24؛ مصطفی، سعدالدین، ص٧٧٨</ref>. وی همچنین به ذکر برخی از آیات قرآن و احادیث پرداخته و اقوال علما و لغویان را پیرامون آنها مطرح کرده و ضمن بررسی و نقد سخنان آنها نظر خود را نیز ذکر نموده است<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص24</ref>.
مطالب کتاب در دوازده جزء ترتیب یافته است و مشتمل بر گونه‌های مختلفی از دانش زبان عربی و همچنین متضمن بسیاری از حکایات و مسائل نحوی است که نویسنده آنها را بر اساس دیدگاه نحوی مکتب کوفه مطرح کرده است. وی در مواردی نیز برخی از آراء نحوی مکتب بصره را ذکر کرده و به نقد و بررسی و تضعیف و یا رد آنها پرداخته است<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص24؛ مصطفی، سعدالدین، ص٧٧٨</ref>. وی همچنین به ذکر برخی از آیات قرآن و احادیث پرداخته و اقوال علما و لغویان را پیرامون آنها مطرح کرده و ضمن بررسی و نقد سخنان آنها نظر خود را نیز ذکر نموده است<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص24</ref>.
در این نسخه از اثر اضافاتی بر متن اصلی وجود دارد که برخی از آنها متعلق به راوی اثر، یعنی ابن مقسم و برخی نیز متعلق به نویسندگان دیگر بوده و در جای خود به این‌گونه موارد توجه داده شده است<ref>ر.ک: همان، ص25</ref>.
در این نسخه از اثر اضافاتی بر متن اصلی وجود دارد که برخی از آنها متعلق به راوی اثر، یعنی ابن مقسم و برخی نیز متعلق به نویسندگان دیگر بوده و در جای خود به این‌گونه موارد توجه داده شده است<ref>ر.ک: همان، ص25</ref>.


لازم به ذکر است بخش‌هایی از امالی ثعلب که در برخی آثار نظیر کتاب المزهر و شرح شواهد مغنی نوشته سیوطی، خزانة الأدب بغدادی، لسان العرب، امالی ابوعلی قالی، المؤتلف و المختلف آمدی، إرشاد الأريب یاقوت و تثقيف اللسان ابن مکی یافت شده و این نسخه فاقد آن بوده، توسط محقق به آخر کتاب افزوده شده است<ref>ر.ک: همان، ص27؛ متن کتاب، ج2، ص733-747</ref>.
لازم به ذکر است بخش‌هایی از امالی ثعلب که در برخی آثار نظیر کتاب [[المزهر في علوم اللغة و أنواعها|المزهر]] و [[شرح شواهد مغنی]] نوشته [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]]، [[خزانة الأدب و لب لباب لسان العرب|خزانة الأدب بغدادی]]، [[لسان العرب]]، [[الأمالي مع كتابی ذيل الأمالي و النوادر|امالی ابوعلی قالی]]، [[المؤتلف والمختلف (آمدی)|المؤتلف و المختلف آمدی]]، [[معجم الأدباء (یاقوت حموی)|إرشاد الأريب یاقوت]] و [[تثقيف اللسان]] ابن مکی یافت شده و این نسخه فاقد آن بوده، توسط محقق به آخر کتاب افزوده شده است<ref>ر.ک: همان، ص27؛ متن کتاب، ج2، ص733-747</ref>.


این کتاب از کتاب‌های مهم و ارزشمند در علوم مختلف عربی قلمداد شده است و پس از کتاب «معاني القرآن» فراء (207ق)، از مهم‌ترین کتاب‌هایی دانسته شده که اساس مکتب نحوی بر آن استوار شده است<ref>ر.ک: مصطفی، سعدالدین، ص٧٧٨</ref>.
این کتاب از کتاب‌های مهم و ارزشمند در علوم مختلف عربی قلمداد شده است و پس از کتاب «[[معاني القرآن (للفراء)|معاني القرآن]]» [[فراء، یحیی بن زیاد|فراء]] (متوفای207ق)، از مهم‌ترین کتاب‌هایی دانسته شده که اساس مکتب نحوی بر آن استوار شده است<ref>ر.ک: مصطفی، سعدالدین، ص٧٧٨</ref>.


محقق، شمارگان صفحات چاپ اول را به جهت استفاده از آن در حاشیه صفحات این نسخه و در میان علامت ] [ قرار داده است<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص28</ref>. وی همچنین ضمن معرفی برخی از شخصیت‌ها که نام آنها در کتاب آمده و توضیح و بیان معنای برخی از واژگان در پاورقی کتاب، به اختلاف برخی عبارت‌های نسخه حاضر با سایر نسخه‌‌ها نیز پرداخته است<ref>ر.ک: متن کتاب، همان، ص3، 7 و 12</ref>.
محقق، شمارگان صفحات چاپ اول را به جهت استفاده از آن در حاشیه صفحات این نسخه و در میان علامت ] [ قرار داده است<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص28</ref>. وی همچنین ضمن معرفی برخی از شخصیت‌ها که نام آنها در کتاب آمده و توضیح و بیان معنای برخی از واژگان در پاورقی کتاب، به اختلاف برخی عبارت‌های نسخه حاضر با سایر نسخه‌‌ها نیز پرداخته است<ref>ر.ک: متن کتاب، همان، ص3، 7 و 12</ref>.