الخراج (ابویوسف قاضی): تفاوت میان نسخه‌ها

الخراج (ابویوسف قاضی) (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۱ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۲۱:۲۷

۴۱۵ بایت اضافه‌شده ، ۲۱ مارس

بدون خلاصۀ ویرایش

Hbaghizadeh

دیوان‌سالاران، مدیران

۱۰۶٬۸۲۲

ویرایش

@@ خط ۲۶: / خط ۲۶: @@
 | پیش از =
 }}
-'''الخراج'''، نوشته قاضى ابویوسف، یعقوب بن ابراهیم بن سعد بن بُجَیر انصارى (113-182ق)، فقیه حنفى‌مذهب است. الخراج از منابع دست اول در فقه حنفی و بزرگ‌ترین اثر فقهی - تاریخی در اقتصاد اسلامیِ سده‌های پیشین است که مباحثی را در چگونگی تقسیم غنیمت‌ها، دریافت فیء و خراج‌ها و ذکر قطایع در بر دارد. سید محمدرحیم ربانی‌زاده، ترجمه کتاب به زبان فارسی و پژوهش آن را انجام داده است.
+'''الخراج'''، نوشته [[ابویوسف قاضی، یعقوب بن ابراهیم|قاضى ابویوسف، یعقوب بن ابراهیم بن سعد بن بُجَیر انصارى]] (113-182ق)، فقیه حنفى‌مذهب است. الخراج از منابع دست اول در فقه حنفی و بزرگ‌ترین اثر فقهی - تاریخی در اقتصاد اسلامیِ سده‌های پیشین است که مباحثی را در چگونگی تقسیم غنیمت‌ها، دریافت فیء و خراج‌ها و ذکر قطایع در بر دارد. [[ربانی زاده، محمد رحیم|سید محمدرحیم ربانی‌زاده]]، ترجمه کتاب به زبان فارسی و پژوهش آن را انجام داده است.
 این کتاب فراهم‌آمده از نامه‌های نویسنده به هارون‌الرشید (خلیفه عباسی) است که درباره خراج، مالیات (عُشر)، صدقات، جلایی (پرداختی کوچندگان به سرزمین دیگر) و امور دیگر برای تنظیم مالیه دولت اسلامی نوشته شده، سپس صورت «کتاب» به خود گرفته است. ابویوسف با گزارش‌های خود، خواسته است به ساز و کار آشفته و بسیار بغرنج خلافت عباسی سامان دهد. از ویژگی‌های «الخراج» جامعیت و تنوع بسیاری است که در مباحث آن دیده می‌شود که با نقد و اعتراض به شیوه گردآوری مالیات و وضع شکنجه مالیات‌دهندگان همراه شده است. در این کتاب «فقه الخراج» و نه تاریخ خراج، بیان می‌شود و داده‌هایش به شیوه قدیمی (جداجدا) تنظیم گردیده است<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، ص17-15</ref>‏.
-الخراج نخستین تحقیق مستقل در تبیین جایگاه و نقش دولت اسلامی در فعالیت‌های اقتصادی است که برای مطالعه دقیق زیست اقتصادی - اجتماعی دوره خلافت عباسی بسیار مفید است. به نظر برخی، از جهت قوت استدلال و گستردگی مباحث شبیه کتاب اَنگِس دیتون، Angus Deaton (یا دالتون)، استاد مالیه عمومی در عصر حاضر است. الخراج نخست به وضع مالیات می‌پردازد؛ زیرا در دولت اسلامی میان مالیات‌گذاری و حکمرانی عادلانه رابطه‌ای نزدیک برقرار بوده است. ابویوسف افزون بر مباحث اقتصادی به مسائل اجتماعی، مذهبی و سیاسی توجه ویژه‌ای داشته است؛ او به خراج اهل ذمه، تمشیت امور مسیحیان نجران، مراکز عبادی و پوشش اهل ذمه و نیز به مجازات فاسدان و دزدان توجه کرده است<ref>ر.ک: همان، ص21-20</ref>‏.
+الخراج نخستین تحقیق مستقل در تبیین جایگاه و نقش دولت اسلامی در فعالیت‌های اقتصادی است که برای مطالعه دقیق زیست اقتصادی - اجتماعی دوره خلافت عباسی بسیار مفید است. به نظر برخی، از جهت قوت استدلال و گستردگی مباحث شبیه کتاب اَنگِس دیتون، Angus Deaton (یا دالتون)، استاد مالیه عمومی در عصر حاضر است. الخراج نخست به وضع مالیات می‌پردازد؛ زیرا در دولت اسلامی میان مالیات‌گذاری و حکمرانی عادلانه رابطه‌ای نزدیک برقرار بوده است. [[ابویوسف قاضی، یعقوب بن ابراهیم|ابویوسف]] افزون بر مباحث اقتصادی به مسائل اجتماعی، مذهبی و سیاسی توجه ویژه‌ای داشته است؛ او به خراج اهل ذمه، تمشیت امور مسیحیان نجران، مراکز عبادی و پوشش اهل ذمه و نیز به مجازات فاسدان و دزدان توجه کرده است<ref>ر.ک: همان، ص21-20</ref>‏.
 ==ساختار و محتوا==
-کتاب، به «دوازده فصل و سی‌ونُه قسمت» بخش شده است. ابویوسف الخراج را با مقدمه‌ای، که نامه‌ای به هارون‌الرشید است، آغاز می‌کند. پاره‌اى از مباحث کتاب چنین است:
+کتاب، به «دوازده فصل و سی‌ونُه قسمت» بخش شده است. [[ابویوسف قاضی، یعقوب بن ابراهیم|ابویوسف]] الخراج را با مقدمه‌ای، که نامه‌ای به هارون‌الرشید است، آغاز می‌کند. پاره‌اى از مباحث کتاب چنین است:
 # هشدار به هارون‌الرشید درباره اهمیت و حساسیت مقام و جایگاه حکمرانی و ارائه اندرزهای قرآنی و روایی مشوّقانه و بیم‌دهنده به او؛
 # حکم شرعی چگونگی تقسیم غنیمت‌ها، دریافت فیء و خراج‌ها؛
@@ خط ۴۰: / خط ۴۰: @@
 # شرح وضعیت و حکم سرزمین‌هایى که به زور فتح شده‌، یا با مصالحه به دست آمده‌اند و اثری از زراعت و بنا در آن‌ها دیده نمى‌شود<ref>ر.ک: همان، ص20</ref>‏.
-ابویوسف در نگارش خود افزون بر نگاه فقهی، با رویکرد عقلانی و تجربی، پدیده‌های اقتصادی و مالی را بررسی کرده و سیاست‌های مالی ویژه‌ای را پیش کشیده است.
+[[ابویوسف قاضی، یعقوب بن ابراهیم|ابویوسف]] در نگارش خود افزون بر نگاه فقهی، با رویکرد عقلانی و تجربی، پدیده‌های اقتصادی و مالی را بررسی کرده و سیاست‌های مالی ویژه‌ای را پیش کشیده است.
-در تنظیم کتاب الخراج، ابویوسف در موارد ذیل تحلیل خاصی داشته است:
+در تنظیم کتاب الخراج، [[ابویوسف قاضی، یعقوب بن ابراهیم|ابویوسف]] در موارد ذیل تحلیل خاصی داشته است:
 الف)- مالیات عادلانه: (مخالفت با واگذاری گسترده زمین و برقراری تناسب میان اخذ مالیات با میزان محصولات کشاورزی)؛
 ب)- ارزیابی درست مالیات و وضع مالیات تناسبی و تفاضلی؛
 ج)- ایجاد شرایطی مانند اخذ حداقل مالیات، پرهیز از ستم بر مردم و رعایت منافع عمومی؛
 د)- مخالفت با قیمت‌گذاری و کنترل بها به دست دولت<ref>ر.ک: همان، ص20-16</ref>‏.
-ابویوسف سند احادیثی را که برای تأیید گفته‌هایش به آنها استناد کرده است، آورده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص191 و 190</ref>‏. مترجم نیز در پایان کتاب، فهرستی از منابعی را که در نوشتن پاورقی‌ها از آن‌ها بهره‌گرفته، آورده است<ref>ر.ک: همان، ص286-283</ref>‏.
+[[ابویوسف قاضی، یعقوب بن ابراهیم|ابویوسف]] سند احادیثی را که برای تأیید گفته‌هایش به آنها استناد کرده است، آورده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص191 و 190</ref>‏. مترجم نیز در پایان کتاب، فهرستی از منابعی را که در نوشتن پاورقی‌ها از آن‌ها بهره‌گرفته، آورده است<ref>ر.ک: همان، ص286-283</ref>‏.
 ==پانویس ==