التاریخ الأوسط: تفاوت میان نسخه‌ها

محقق کتاب در مقدمه، اهل حدیث را اشرف و افضل مردم دانسته است؛ چراکه به میراث نبی(ص) و نشر آن اهتمام دارند. سپس کلام برخی از علمای اهل سنت را در مدح ایشان نقل کرده است. این شرافت عظیم برای اهل حدیث به سبب خدمت به اسناد حدیث به رسول‌الله(ص) حاصل شده است. ایشان گاه برای تأیید و تصدیق سند یک حدیث یا یک لفظ روزها، بلکه ماه‌ها سختی سفر را به جان می‌خریدند. اهل حدیث علاوه بر توجه به اسناد، به تاریخ وفیات روات و آنچه به حدیث از ادراک و سماع و... مربوط می‌شود عنایت داشته‌اند. در این زمینه کتب تاریخ خدمت بزرگی کرده‌اند و از جمله علمایی که در این راه همت گمارده‌اند، [[بخاری، محمد بن اسماعیل|امام بخاری]] است که کتب سه‌گانه «[[التاريخ الكبير]]»، «[[التاريخ الأوسط]]» و «[[التاريخ الصغير]]» را تألیف کرده است. در این میان «[[التاريخ الأوسط]]»، قریب به یک قرن حقش تضییع شده است؛ چراکه مطالب آن به‌اشتباه برای «[[التاريخ الصغير]]» قرار داده شده است. محقق با تحقیق در مخازن نسخ خطی کتابخانه‌ها به دو نسخه از این اثر دست یافته است و به جهت ناقص بودن، تصمیم به تحقیق کتاب و انتشار آن در ظاهری جدید با عنوان صحیح «التاريخ الأوسط» می‌گیرد<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص5-6</ref>.

محقق پیش از پرداختن به تحقیق نص کتاب، در ضمن سه فصل شرح حال امام بخاری، اهمیت کتب تواریخ حدیثی و نیز معرفی «[[التاريخ الأوسط]]» و شیوه تحقیق در آن را مطرح می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص6</ref>.

در میان سه اثر [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخاری]]، «[[التاريخ الكبير]]»، «[[التاريخ الأوسط]]» و «[[التاريخ الصغير]]»، دومین اثر به‌ ترتیب گاه‌شمار است و دو اثر دیگر، به‌ ترتیب رجال تنظیم شده‌اند<ref>ر.ک: پاکتچی، احمد، ج11، ص463</ref>‏.

«[[التاريخ الأوسط]]»، کتاب مختصری است از تاریخ هجرت رسول‌الله(ص) و مهاجرین و انصار و طبقات تابعین و پس از ایشان و وفات آنها و بعضی نسبت‌ها و کنیه‌ها و... بخاری تاریخ وفیات صحابه را به‌حسب زمان وفات همانند کتب وفیات پیشین مرتب کرده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص58</ref>‏.