۱۰۶٬۲۵۳
ویرایش
اسلام و تربيت کودکان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ش ها' به 'ش‌ها'
جز (جایگزینی متن - '↵↵| ' به ' | ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ش ها' به 'ش‌ها') |
||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
5-مسئوليت تربيت عقلى: در اين جستار، نخست مراد از تربيت عقلى را مى‌آورد آنگاه به ابعاد گوناگون آن مى‌پردازد و از چگونگى تعليم و ارزش علم و آموزش ياد مى‌کند به فريضه بودن علم‌آموزى و نقش اين باور در تعالى فرهنگ اسلامى اشاره مى‌کند.اعترافات برخى غربيان را دربارۀ نقش عظيم اسلام در پيشرفت علمى و فرهنگى اندلس و اروپا بازمى‌گويد و به اسرار پيشرفت هاى مسلمانان مى‌پردازد.سپس از تعليم کودک و مواد آموزشى او مى‌گويد به سن آموزش کودک اشاره مى‌کند از آموزش زن در اسلام ياد مى‌کند به وضع نابهنجار زن و نظام خانواده در غرب مى‌پردازد و اعتراف هاى خود غربيان را در اين‌باره بازگو مى‌کند و راه‌هاى آگاهى و رشد فکرى کودک را شرح مى‌دهد. | 5-مسئوليت تربيت عقلى: در اين جستار، نخست مراد از تربيت عقلى را مى‌آورد آنگاه به ابعاد گوناگون آن مى‌پردازد و از چگونگى تعليم و ارزش علم و آموزش ياد مى‌کند به فريضه بودن علم‌آموزى و نقش اين باور در تعالى فرهنگ اسلامى اشاره مى‌کند.اعترافات برخى غربيان را دربارۀ نقش عظيم اسلام در پيشرفت علمى و فرهنگى اندلس و اروپا بازمى‌گويد و به اسرار پيشرفت هاى مسلمانان مى‌پردازد.سپس از تعليم کودک و مواد آموزشى او مى‌گويد به سن آموزش کودک اشاره مى‌کند از آموزش زن در اسلام ياد مى‌کند به وضع نابهنجار زن و نظام خانواده در غرب مى‌پردازد و اعتراف هاى خود غربيان را در اين‌باره بازگو مى‌کند و راه‌هاى آگاهى و رشد فکرى کودک را شرح مى‌دهد. | ||
6-مسئوليت تربيت روانى: مراد از تربيت روانى، پرورش جرأت، صراحت و شجاعت در کودک است.از اين گذشته کودک بايد بياموزد که خير و کمال را تقديس کند و بگاه خشم مهار خويش را از کف ندهد و خود را به فضائل روانى و اخلاقى بيارايد.پدر و مادر بايد فرزند را از همه عواملى که ممکن است کرامت کودک را مخدوش کند و شخصيت او را ناتوان سازد دور دارند مهمترين اين عوامل به شرح زير است: شرم و خجالت و راه علاج آن، فرق حيا با خجالت، ترس، عوامل ترس غيرطبيعى کودک، راه‌هاى معالجه ترس کودک، حقارت، عوامل حقارت‌زا، | 6-مسئوليت تربيت روانى: مراد از تربيت روانى، پرورش جرأت، صراحت و شجاعت در کودک است.از اين گذشته کودک بايد بياموزد که خير و کمال را تقديس کند و بگاه خشم مهار خويش را از کف ندهد و خود را به فضائل روانى و اخلاقى بيارايد.پدر و مادر بايد فرزند را از همه عواملى که ممکن است کرامت کودک را مخدوش کند و شخصيت او را ناتوان سازد دور دارند مهمترين اين عوامل به شرح زير است: شرم و خجالت و راه علاج آن، فرق حيا با خجالت، ترس، عوامل ترس غيرطبيعى کودک، راه‌هاى معالجه ترس کودک، حقارت، عوامل حقارت‌زا، روش‌هاى درمان حقارت، حسد، اسباب پيدايش آن و راه‌هاى درمانش، خشم، لزوم و فوايد آن، خشم پسنديده و ناپسند، عوامل خشم، راه‌هاى معالجه خشم. | ||
7-مسئوليت تربيت اجتماعى: از راه تربيت اجتماعى، کودک را براساس آداب اجتماعى و اصول روانى برخاسته از ايمان و اعتقاد مى‌پروريم تا بتواند نمودى برجسته از حسن رفتار، ادب، تعادل، عقل پخته و تلاش حکيمانه باشد.براى تحقق چنين تربيتى از وسايل علمى زير مى‌توان سود برد: ا)غرس اصول ارزشمند روانى چون تقوا، برادرى، رحم و محبت، ايثار، گذشت، جرأت و شجاعت.هر تربيتى که مبتنى بر اين اصول نباشد بى‌اعتبار و نقش بر آب است؛ ب)مراعات حقوق ديگران، مهمترين حقوق اجتماعى که بايد کودک را با آنها آشنا کنيم و او را به رعايت آنها بخوانيم عبارتند از: حق پدر و مادر، حق خويشاوندان، حق همسايه، حق معلم، حق متعلم، حق دوست، حق بزرگتر، حق زن و شوهر بر يکديگر و حق اولاد(ص 272)که هريک شرح مى‌شوند؛ ج) التزام به آداب اجتماعى مانند: آداب خوردن و آشاميدن، آداب اسلام، آداب اجازه گرفتن براى ورود، آداب سخن گفتن، آداب مزاح، آداب تبريک و تهنيت، آداب عيادت بيمار، آداب تسليت‌گويى و آداب عطسه؛ د)نظارت و انتقاد و امر به معروف و نهى از منکر، شايسته است کودک را از آغاز کودکى با نظارت و مراقبت اجتماعى و نقد و امر به معروف و نهى از منکر آشنا کرد بگون هاى که بدانها عادت کند.امر به معروف و نهى از منکر شرايطى دارد که پس از برشماردن آنها، به اصول لازم الرعايه در امر به معروف و نهى از منکر مى‌پردازد. | 7-مسئوليت تربيت اجتماعى: از راه تربيت اجتماعى، کودک را براساس آداب اجتماعى و اصول روانى برخاسته از ايمان و اعتقاد مى‌پروريم تا بتواند نمودى برجسته از حسن رفتار، ادب، تعادل، عقل پخته و تلاش حکيمانه باشد.براى تحقق چنين تربيتى از وسايل علمى زير مى‌توان سود برد: ا)غرس اصول ارزشمند روانى چون تقوا، برادرى، رحم و محبت، ايثار، گذشت، جرأت و شجاعت.هر تربيتى که مبتنى بر اين اصول نباشد بى‌اعتبار و نقش بر آب است؛ ب)مراعات حقوق ديگران، مهمترين حقوق اجتماعى که بايد کودک را با آنها آشنا کنيم و او را به رعايت آنها بخوانيم عبارتند از: حق پدر و مادر، حق خويشاوندان، حق همسايه، حق معلم، حق متعلم، حق دوست، حق بزرگتر، حق زن و شوهر بر يکديگر و حق اولاد(ص 272)که هريک شرح مى‌شوند؛ ج) التزام به آداب اجتماعى مانند: آداب خوردن و آشاميدن، آداب اسلام، آداب اجازه گرفتن براى ورود، آداب سخن گفتن، آداب مزاح، آداب تبريک و تهنيت، آداب عيادت بيمار، آداب تسليت‌گويى و آداب عطسه؛ د)نظارت و انتقاد و امر به معروف و نهى از منکر، شايسته است کودک را از آغاز کودکى با نظارت و مراقبت اجتماعى و نقد و امر به معروف و نهى از منکر آشنا کرد بگون هاى که بدانها عادت کند.امر به معروف و نهى از منکر شرايطى دارد که پس از برشماردن آنها، به اصول لازم الرعايه در امر به معروف و نهى از منکر مى‌پردازد. | ||
8-مسئوليت تربيت جنسى: هدف از تربيت جنسى، پرورش کودک بگون هاى است که هنگام بلوغ حلال و حرام مسائل جنسى را بشناسد به وظايف زناشويى و همسرى آگاه باشد و از بى‌بندوبارى پرهيز کند(ص 365).تربيت جنسى داراى مراحل 7 تا 10 سالگى، 11 تا 14 سالگى، 15 تا 16 سالگى است.آداب هريک از اين مراحل به شرح زير است؛ ا)آداب اذن گرفتن براى ورود به محل استراحت پدر و مادر، کودک پيش از نماز صبح، هنگام استراحت ظهر و عصر و پس از نماز عشا که وقت خواب و استراحت است ابتدا بايد اجازه بگيرد سپس وارد شود تا مباد که با صحنه هاى معاشقه يا مواقعۀ پدر و مادر روبه‌رو شود؛ ب)آداب نگاه کردن، به کودک بايد محارم و غيرمحارم را شناساند و از حکم نظر بر آنها آگاهش کرد.هنگام خواستگارى و آشنايى با يکديگر بايد امورى رعايت شود که آنها را برمى‌شمارد.از نگاه به همسر مى‌گويد و نگاه به نامحرم را بررسى مى‌کند.نگاه زن به زن، نگاه زن کافر به زن مسلمان، نگاه به امرد، نگاه زن به اجنبى، نگاه به عورت صغير و نگاه در حال ضرورت، ديگر نکات اين بحث است؛ ج)دور نگاه داشتن کودکان از تحريکات جنسى در محيط خانواده و اجتماع؛ د)آموزش احکام بلوغ به کودک؛ ه)ازدواج؛ و)پاکدامنى جوان و توصيه‌هايى براى تحقق آن. | 8-مسئوليت تربيت جنسى: هدف از تربيت جنسى، پرورش کودک بگون هاى است که هنگام بلوغ حلال و حرام مسائل جنسى را بشناسد به وظايف زناشويى و همسرى آگاه باشد و از بى‌بندوبارى پرهيز کند(ص 365).تربيت جنسى داراى مراحل 7 تا 10 سالگى، 11 تا 14 سالگى، 15 تا 16 سالگى است.آداب هريک از اين مراحل به شرح زير است؛ ا)آداب اذن گرفتن براى ورود به محل استراحت پدر و مادر، کودک پيش از نماز صبح، هنگام استراحت ظهر و عصر و پس از نماز عشا که وقت خواب و استراحت است ابتدا بايد اجازه بگيرد سپس وارد شود تا مباد که با صحنه هاى معاشقه يا مواقعۀ پدر و مادر روبه‌رو شود؛ ب)آداب نگاه کردن، به کودک بايد محارم و غيرمحارم را شناساند و از حکم نظر بر آنها آگاهش کرد.هنگام خواستگارى و آشنايى با يکديگر بايد امورى رعايت شود که آنها را برمى‌شمارد.از نگاه به همسر مى‌گويد و نگاه به نامحرم را بررسى مى‌کند.نگاه زن به زن، نگاه زن کافر به زن مسلمان، نگاه به امرد، نگاه زن به اجنبى، نگاه به عورت صغير و نگاه در حال ضرورت، ديگر نکات اين بحث است؛ ج)دور نگاه داشتن کودکان از تحريکات جنسى در محيط خانواده و اجتماع؛ د)آموزش احکام بلوغ به کودک؛ ه)ازدواج؛ و)پاکدامنى جوان و توصيه‌هايى براى تحقق آن. | ||
ز)کودک و طرح مسائل جنسى، کودک را بايد به تدريج و با انضباط تمام با مسائل جنسى آشنا کرد تا هم از حلال و حرام اين امور آگاه شود و هم | ز)کودک و طرح مسائل جنسى، کودک را بايد به تدريج و با انضباط تمام با مسائل جنسى آشنا کرد تا هم از حلال و حرام اين امور آگاه شود و هم پرسش‌هاى بى‌جواب خود را با ديگر کودکان در ميان نگذارند. | ||
در جلد دوم، بخش سوم آمده که داراى پنج فصل است.دو فصل پايانى آن افزودۀ محرر کتاب است.اينک گزيدۀ فصلها: | در جلد دوم، بخش سوم آمده که داراى پنج فصل است.دو فصل پايانى آن افزودۀ محرر کتاب است.اينک گزيدۀ فصلها: | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
2-تربيت به وسيله عادات نيکو؛ انسان به فطرت توحيدى زاده مى‌شود و از همان آغاز زندگى بايد او را به توحيد و اخلاق نيک و آداب شرع پروريد و عادت داد.آدمى تربيت‌پذير زاده مى‌شود و کسى ذاتا خوب يا بد آفريده نمى‌شود چه، اين با فلسفه بعثت رسولان سازگار نيست.بزرگسالان را بايد از راه تقويت عقيده و دورى از بدى و اصلاح محيط، هدايت کرد و کودکان را براساس تلقين و عادت پرورش داد.مقصود از تلقين جنبۀ نظرى و مراد از عادت جنبۀ عملى تربيت است. | 2-تربيت به وسيله عادات نيکو؛ انسان به فطرت توحيدى زاده مى‌شود و از همان آغاز زندگى بايد او را به توحيد و اخلاق نيک و آداب شرع پروريد و عادت داد.آدمى تربيت‌پذير زاده مى‌شود و کسى ذاتا خوب يا بد آفريده نمى‌شود چه، اين با فلسفه بعثت رسولان سازگار نيست.بزرگسالان را بايد از راه تقويت عقيده و دورى از بدى و اصلاح محيط، هدايت کرد و کودکان را براساس تلقين و عادت پرورش داد.مقصود از تلقين جنبۀ نظرى و مراد از عادت جنبۀ عملى تربيت است. | ||
3-تربيت از راه موعظه: موعظه از وسايل بسيار مؤثر تعليم و تربيت است.انسان موعظه‌پذير است و واعظان زبردست را مى‌توان معجزه‌گران تعليم و تربيت خواند در قرآن از اين شيوه حداکثر استفاده شده است.قرآن از | 3-تربيت از راه موعظه: موعظه از وسايل بسيار مؤثر تعليم و تربيت است.انسان موعظه‌پذير است و واعظان زبردست را مى‌توان معجزه‌گران تعليم و تربيت خواند در قرآن از اين شيوه حداکثر استفاده شده است.قرآن از روش‌هاى زير براى موعظه سود برده است: خطاباتى که همراه با لطف يا انکار است و در آنها روى سخن با فرزندان، زنان، اقوام، مؤمنان، اهل کتاب و يا همه مردم جهان است؛ قصه هاى حکمت‌آميز؛ توصيه‌هايى که با سفارش حکيمانه همراه است.در ادامه از استفاده از داستان، پرسش و پاسخ، تمثيل، سوگند و مزاح براى تربيت مى‌گويد.آنگاه از کوتاه کردن موعظه، شرط تأثير موعظه، تجسم بخشيدن به موعظه و موعظه از راه تصوير، در سيرۀ پيامبر اکرم(ص) ياد مى‌کند و به استفاده از شيوه هاى عملى، بهره‌گيرى از فرصتها و مناسبتها اشاره مى‌کند و به موعظه از راه نشان دادن مصاديق، مى‌پردازد. | ||
4-تربيت از راه مراقبت: اسلام به تربيت از راه مراقبت عنايت دارد.اين توجه در آيات قرآن و از جمله در ماجراى لقمان، نوح و ابراهيم تجلى کرده است و در سيره معصومان(ع)هم مى‌توان آن را ديد؛ بمثل، در سيرۀ جناب پيامبر(ص)ديده مى‌شود که آن حضرت به حال زنان بسيار توجه داشته و مراقب آنها بوده است.پدر و مادر بايد از ايمان، اخلاق، عقل، علم، تحصيل، بهداشت، سلامت تن و روان و رشد اجتماعى کودک مراقبت کنند. | 4-تربيت از راه مراقبت: اسلام به تربيت از راه مراقبت عنايت دارد.اين توجه در آيات قرآن و از جمله در ماجراى لقمان، نوح و ابراهيم تجلى کرده است و در سيره معصومان(ع)هم مى‌توان آن را ديد؛ بمثل، در سيرۀ جناب پيامبر(ص)ديده مى‌شود که آن حضرت به حال زنان بسيار توجه داشته و مراقب آنها بوده است.پدر و مادر بايد از ايمان، اخلاق، عقل، علم، تحصيل، بهداشت، سلامت تن و روان و رشد اجتماعى کودک مراقبت کنند. | ||
| خط ۹۷: | خط ۹۷: | ||
فصل چهارم.تربيت کودکان بى‌سرپرست و يتيم: در اين فصل کودکان تيم را به چهار دسته پدرمرده، مادرمرده، قربانيان طلاق و بى‌پدر و مادر(کودکان سرراهى و غيرسرراهى)تقسيم مى‌کند و نسبت به تربيت و سرپرستى آنها از ديدگاه اسلام نکاتى را يادآور مى‌شود. | فصل چهارم.تربيت کودکان بى‌سرپرست و يتيم: در اين فصل کودکان تيم را به چهار دسته پدرمرده، مادرمرده، قربانيان طلاق و بى‌پدر و مادر(کودکان سرراهى و غيرسرراهى)تقسيم مى‌کند و نسبت به تربيت و سرپرستى آنها از ديدگاه اسلام نکاتى را يادآور مى‌شود. | ||
فصل پنجم.تربيت کودکان استثنائى: تربيت کودکان استثنائى از ضروريات هر نظام آموزشى است با اين حال، کمتر از يک درصد اين کودکان از آموزش برخوردارند.پس از اين مقدمه، به پيروى از کتابهايى که درباره اين دست کودکان نوشته شده است به برخى طبقه‌بنديها دربارۀ کودکان استثنائى اشاره مى‌کند و هريک را شرح مى‌دهد و برخى | فصل پنجم.تربيت کودکان استثنائى: تربيت کودکان استثنائى از ضروريات هر نظام آموزشى است با اين حال، کمتر از يک درصد اين کودکان از آموزش برخوردارند.پس از اين مقدمه، به پيروى از کتابهايى که درباره اين دست کودکان نوشته شده است به برخى طبقه‌بنديها دربارۀ کودکان استثنائى اشاره مى‌کند و هريک را شرح مى‌دهد و برخى نگرش‌هاى اسلامى را نسبت به آنها مى‌آورد.<ref> ص 49- 53</ref> | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
<references/> | <references/> | ||