۱۴۶٬۸۰۸
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' /' به ' /'
A-esmaeili (بحث | مشارکتها) (صفحهای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR64974J1.jpg | عنوان = المخارج فی الحیل | عنوانهای دیگر = | پدیدآورندگان | پدیدآوران = شیبانی، محمد بن حسن (نويسنده) |زبان | زبان = عربی | کد کنگره = /ش۹م۳ 198 BP | موضوع = |ناشر | ناشر = مکتبة الثقافة الدينية | مکان نشر = م...» ایجاد کرد) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' /' به ' /') |
||
| (۱۱ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = عربی | | زبان = عربی | ||
| کد کنگره = | | کد کنگره = /ش۹م۳ 198 BP | ||
| موضوع = | | موضوع = | ||
|ناشر | |ناشر | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''المخارج في الحيل'''، نوشته محمد بن حسن شیبانی (درگذشته 189ق)، از فقهای برجسته اهل سنت و شاگرد ابوحنیفه است. این کتاب کهنترین اثر موجود در موضوع چارهجوییهای شرعی است که مستشرق آلمانی | '''المخارج في الحيل'''، نوشته [[شیبانی، محمد بن حسن|محمد بن حسن شیبانی]] (درگذشته 189ق)، از فقهای برجسته اهل سنت و شاگرد [[ابوحنیفه، نعمان بن ثابت|ابوحنیفه]] است. این کتاب کهنترین اثر موجود در موضوع چارهجوییهای شرعی است که مستشرق آلمانی «[[یوسف شخت]]» (Josepf schacht) آن را بههمراه روایت دیگری از کتاب، از [[سرخسی، محمد بن احمد|شمسالائمه محمد بن احمد بن ابیسهل سرخسی]] (درگذشته 490ق)، عرضه کرده است<ref>ر.ک: المغربي، عبدالقادر، ص180</ref>. | ||
المخارج به شیوه گفتگو («قلت - قال») عرضه شده است و بیشتر، از گفتگوهای ابویوسف، شاگرد ابوحنیفه، با او و نقل قولهای شیبانی از ابوحنیفه حکایت میکند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص16، 35، 47، 51 و 57</ref>. نویسنده، بدون هیچ مقدمهای، وارد اصل بحث شده و از باب طلاق آغاز نموده و با بابهای اجاره، هبه، وکالت، صلح، خرید و فروش، قسم، نکاح، وصیت، شرکت، ضمان، کفالت، خوردن و نوشیدن، مضاربه، دین، حواله، شفعه و صلح در جنایات ادامه داده است<ref>ر.ک: همان، ص144-143</ref>. | المخارج به شیوه گفتگو («قلت - قال») عرضه شده است و بیشتر، از گفتگوهای ابویوسف، شاگرد [[ابوحنیفه، نعمان بن ثابت|ابوحنیفه]]، با او و نقل قولهای [[شیبانی، محمد بن حسن|شیبانی]] از [[ابوحنیفه، نعمان بن ثابت|ابوحنیفه]] حکایت میکند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص16، 35، 47، 51 و 57</ref>. نویسنده، بدون هیچ مقدمهای، وارد اصل بحث شده و از باب طلاق آغاز نموده و با بابهای اجاره، هبه، وکالت، صلح، خرید و فروش، قسم، نکاح، وصیت، شرکت، ضمان، کفالت، خوردن و نوشیدن، مضاربه، دین، حواله، شفعه و صلح در جنایات ادامه داده است<ref>ر.ک: همان، ص144-143</ref>. | ||
بخش دوم کتاب برگرفتهشده از | بخش دوم کتاب برگرفتهشده از «[[المبسوط (سرخسی)|المبسوط]]» [[سرخسی، محمد بن احمد|سرخسی]] است. از عنوان آن چنین برمیآید که «مخارج الحيل»، کتاب مستقلی نیست، بلکه بخشی از آثار ششگانه فقهی و مشهور [[شیبانی، محمد بن حسن|شیبانی]] است که با عنوان «كُتب ظاهر الرواية» شناخته شده و اصلالاصول مذهب [[ابوحنیفه، نعمان بن ثابت|ابوحنیفه]] خوانده میشود. محمد بن محمد حنفی مشهور به «الحاكم الشهيد» این کُتب را در «الكافي» خود گرد آورده، سپس سرخسی الكافي را در کتابی با عنوان «المبسوط» شرحنمودهاست<ref>ر.ک: المغربي، عبدالقادر، ص181-180</ref>. [[سرخسی، محمد بن احمد|سرخسی]] خود نیز در مقدمهاش درباره انتساب کتاب به شیبانی بحث میکند. در روایت او انواع چارهجوییها دربابهای اجاره، وکالت، صلح، مسائل متفرقه، ایمان، بیع و شرا و استخلاف توضیح داده شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص142-92</ref>. | ||
حیله در معنای عام، «چارهجویی» است و گاهی از راه حل مسائل دشوارِ دینی و شرعی به حیله تعبیر شده است. بسیاری از حنفیان حیل را بهگونهای مثبت، یعنی «چارهجویی برای رهایی از تنگناهای شرعی» یا «روشهای رهایی از حرام و دستیابی به حلال» تعریف کردهاند. سرخسی سخن شیبانی را در اینباره چنین نقل میکند: «حیلهای که هدف از آن گریختن از حرام یا رسیدن به حلال باشد اشکال ندارد، اما حیلهای که به کمک آن حقی را | حیله در معنای عام، «چارهجویی» است و گاهی از راه حل مسائل دشوارِ دینی و شرعی به حیله تعبیر شده است. بسیاری از حنفیان حیل را بهگونهای مثبت، یعنی «چارهجویی برای رهایی از تنگناهای شرعی» یا «روشهای رهایی از حرام و دستیابی به حلال» تعریف کردهاند. سرخسی سخن شیبانی را در اینباره چنین نقل میکند: «حیلهای که هدف از آن گریختن از حرام یا رسیدن به حلال باشد اشکال ندارد، اما حیلهای که به کمک آن حقی را باطل یا باطلی را حق نمایانند و شبههای در حق ایجاد کنند، مکروه است». [[سرخسی، محمد بن احمد|سرخسی]] پس از توضیحی درباره حیل و استدلال بر جواز برخی از انواع حیله به مفهوم لغوی آن، معیار این تفصیل را چنین بیان میکند: «چکیده آنکه، آنچه شخص به کمک آن از حرام رهایی مییابد و یا از رهگذر آن به حلالی میرسد پسندیده است، اما در جایی حیله ناپسند است که کسی در مورد حق کسی دیگر حیلهای ورزد که آن حق را ابطال کند و یا در مورد باطلی حیله ورزد تا امر را در آن مشتبه سازد و یا در مورد حقی حیله کند و در آن شبهه به میان آورد. آنچه بر این طریق باشد، ناپسند است». او در اینباره، سخن [[شیبانی، محمد بن حسن|شیبانی]] را نیز گواه میآورد: «فرار از احکام شرعی از اخلاق مؤمنان نیست و ازاینروی فراهم آوردن سبب و زمینه فرار روا نیست»<ref>ر.ک: صابری، حسین، ص21-20</ref>. | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# متن کتاب. | # متن کتاب. | ||
# المغربي، عبدالقادر، «المخارج في الحيل»، المجمع اللغة العربية بدمشق، المجلد الحادي عشر، آذار و نیسان 1931 - الجزء 3 و 4 | #[[:noormags:503972| المغربي، عبدالقادر، «المخارج في الحيل»، المجمع اللغة العربية بدمشق، المجلد الحادي عشر، آذار و نیسان 1931 - الجزء 3 و 4]]. | ||
#[[:noormags:59053| صابری، حسین، «حیلههای شرعی در دیدگاه مذاهب»، مشکوة، بهار 1380 - شماره 70]]. | |||
| خط ۴۷: | خط ۴۶: | ||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | |||
[[رده: فقه و اصول]] | |||
[[رده: مباحث خاص فقه]] | |||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:مقالات بازبینی شده2 اسفند 1402]] | ||
[[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ بهمن 1402 توسط سید حمید رضا حسینی هاشمی]] | [[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ بهمن 1402 توسط سید حمید رضا حسینی هاشمی]] | ||
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ بهمن 1402 توسط محسن عزیزی]] | [[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ بهمن 1402 توسط محسن عزیزی]] | ||