صنعت پنهان (مولانا و اندیشه‌ی ملال): تفاوت میان نسخه‌ها

| زبان =فارسی

| کد کنگره =‏ 8361 PIR

| ناشر = انتشارات نجم کبری

'''صنعت پنهان''' تألیف [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] است که به مسئله ملال و آنچه که مربوط به آن است می‌پردازد. از روی عنوان ثانوی نیز پیداست که به طور کاملاً انحصاری و تخصّصی چنان که در حوزه‌ی کار مؤلّف است از دیدگاه [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا]] می‌پردازد. ملال با آنکه یک مقوله‌ی روانشناختی و جامعه شناختی است ولی در اینجا صرفاً دیگاهی فلسفی ـ عرفانی مورد نظر قرار گرفته است. در واقع اگر به طور کلّی به این مقوله بخواهیم نظر کنیم مسئله است انسان شناختی که ربطی به آنتروپولوژی دارد. و این رشته عمری دیرینه دارد و پژوهشهای زیادی هم در آن باره در اختیار است. نویسنده‌ی کتاب نیز در این راستا چندین کتاب دیگر را به طور تخصّصی نوشته و به انتشار رسانده است که برخی از آنها عبارتند از: [[تمهیدی بر معرفت نفس]]، [[فلسفه و هویّت انسان]]، [[انسان ساختگی]]، [[عروسان معانی]]، [[تأمّلاتی در آدم و ابلیس]] و [[انسان و عرفان]]. در این مجموعه که شنخت فلسفی انسان را مدّ نظر قرار داده است تئوریهای خاصی دیده می‌شود که برخی از آنها برای نخستین بار مطرح می‌شود که قابل بررسی و تحلیل بیشتر است.  

گفتنی است که صنعت پنهان نیز نامی است که مؤلّف مستقیماً از [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا]] و خاصه از یکی از غزلیات دیوان کبیر گرفته است. و آن بیت چنین است:  

چنانکه اشاره شد در این اثر ملال و فلسفه‌ی آن را مورد بررسی قرار می‌دهد و کم و کیف موقعیّت آن را می‌کاود و راه خلاصی و برون شو از آن را هم پیشنهاد می‌دهد. و در واقع باید گفت در زبان فارسی این کتاب نخستین کتاب محسوب می‌شود که مستقلاً در این رابطه نوشته شده است و پیش از [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] کسی در این موضوع به استقلال و مبسوط چیزی منتشر نکرده است. گر چه نامرده در بکر نویسی یدی طولا دارد و چندین اثر مهم را برای نخستین بار وارد مجموعه‌ی آثار مکتوب کرده است. نویسنده کتاب به عنوان کسی که به مولوی شناسی شهرتی تام دارد این اثر را در مجموعه‌ی مثنوی پژوهی و مولوی شناسی به انتشار رسانده است که در این مجموعه حاصل کار نویسنده به بیش از 20 جلد می‌رسد با موضوعات متنوّع و کاملاً علمی.

{{شعر}}

{{ب|'' جانم ملول گشت ز فرعون و ظلم او ''|2=''زین خلق پر شکایتِ گریان شدم ملول ''}}

نویسنده می‌گوید: ملول شدن از «فرعون» و «ظلم» و ستم او، ملول شدن از «گلایه‌های» بی‌اساس مردم و ضعف و ناله‌های آنها و ملولی از دست «دیو و دد». این ملالت‌ها نشان از عمق و گستردگی یک انسان دارد. بدیهی است مولانا از ملالتهای خود سخن می‌گوید، ملالتهای یک عارفِ ژرف و عمیق. ملالتهای یک عارف از نوع ملالتهای مردم ساده و بی ‌فکر نیست. ملالتهای ریشه‌ای است، چنانکه از متن ابیات پیداست، ملول شدن از حضور استبداد است. ملول شدن از فرعون و تفرعنِ حاکم بر فردِ حاکم و از ستم‌ها و بیدادهای گسترده‌ی اوست. ملول شدن از بی‌فکری مردم و مردم بی‌فکر است. ملول شدن از نق زدنها و غر زدنهای بیجا و بی مایه است. ملول شدن از دیو و دد است. ملول شدن از فقدان انسانیت و ملول شدن از ناراستی و بی‌ صفایی مردم است <ref>مقدمه، صص 13-12</ref>. در عین حال در ادامه متذکّر می‌شود که ملالت مولانا به این سه خلاصه نمی‌شود و بر این اساس در طول بحث به دیگر موارد آن اشاره می‌کند.

در فصل در جستجوی انسان مولانا ملالت خود را به نمایش می‌گذارد و از دیو و دد  خسته است و در جامعه به دنبال انسان می‌گردد، این امر ما را به یاد [[دیوجانوس]] می‌اندازد که در روز روشن با شمعی به دنبال انسان می‌گشت، [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا]] نیز از جماعتِ دیوسان و ددمنش ملول است و به دنبال انسان می‌گردد، انسانی که بر خود مسلّط باشد و واقعاً متناسب با این نام باشد. در این فصل نیز در همین رابطه می‌گوید: وقتی جستجو می‌کنیم، می‌یابیم که اصل و اصیل ملالت نمی‌آورد، عرفان و معرفت ملول نمی‌سازد، از زیستن با عارفان و همراهی با دلهای پرصفای ایشان کسی سیر و خسته نمی‌شود. این است که سخن ایشان که از عمق سویدای دلِ پخته‌شان برآمده در همه کارگر می‌افتد و اثر می‌بخشد. شیوخ نامور ما همگی چون مولانا و شیخِ مذکور در سخن مولانا چراغ به دست در روز گرد شهر در گردش بودند تا به انسان برسند، چرا که عرفان و معرفت گوهری است که برازنده‌ی انسان است و تنها انسان است که غیر از حق را نسیان کند و به آنچه که حق است انس یابد و امروزه کجاست آن نسیان مطلوب و انس عارفانه؟! <ref>متن، ص 46</ref>.