۱۰۸٬۹۴۷
ویرایش
المنقوص و الممدود: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'می�توان' به 'می‌توان') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''المنقوص و الممدود'''، نوشته ابوزکریا یحیى بن زیاد بن عبداللّه بن منظور | '''المنقوص و الممدود'''، نوشته [[فراء، یحیی بن زیاد|ابوزکریا یحیى بن زیاد بن عبداللّه بن منظور اسلمى]]، معروف به [[فراء، یحیی بن زیاد|فرّاء دیلمى]] (140-207ق)، ادیب، نحوى و لغتدان است. | ||
این اثر در توضیح و بیان کلمات مقصور و ممدود است و توسط [[راجکوتی، عبدالعزیز میمنی|عبدالعزیز میمنی راجکوتی]] تحقیق شده است. در ذیل این کتاب اثری از [[علی بن حمزه]] (م 375ق) با عنوان «التنبيهات» آمده است. | |||
نوشتار حاضر، در برخی منابع با نام «المقصور و الممدود» شناسانده شده است<ref>ر.ک: ابن ندیم، محمد بن اسحاق، ص100؛ افندى، عبدالله بن عیسىبیگ، ج5، ص350</ref>. محقق بر این باور است که نامی که این منابع برای کتاب ذکر کرده‌اند گویاتر و مناسب‌تر است؛ چراکه کتاب حاوی پاره‌ای کلمات است که در آخر آنها «الف زائد» وجود دارد و نمی‌توان آنها را کلماتی منقوص شمرد<ref>ر.ک: مقدمه، ص6</ref>. گویا این نسخه از کتاب ناقص بوده و شامل تمام کلماتی که نویسنده ذکر کرده و ابن ولاد و دیگران از وی نقل کرده‌اند، نیست<ref>ر.ک: همان، ص6</ref>. | نوشتار حاضر، در برخی منابع با نام «المقصور و الممدود» شناسانده شده است<ref>ر.ک: ابن ندیم، محمد بن اسحاق، ص100؛ افندى، عبدالله بن عیسىبیگ، ج5، ص350</ref>. محقق بر این باور است که نامی که این منابع برای کتاب ذکر کرده‌اند گویاتر و مناسب‌تر است؛ چراکه کتاب حاوی پاره‌ای کلمات است که در آخر آنها «الف زائد» وجود دارد و نمی‌توان آنها را کلماتی منقوص شمرد<ref>ر.ک: مقدمه، ص6</ref>. گویا این نسخه از کتاب ناقص بوده و شامل تمام کلماتی که نویسنده ذکر کرده و ابن ولاد و دیگران از وی نقل کرده‌اند، نیست<ref>ر.ک: همان، ص6</ref>. | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۵: | ||
==التنبيهات== | ==التنبيهات== | ||
این کتاب، نوشته ابوالقاسم علی بن حمزه بصری (م 375ق)، از عالمان ادبیات و لغت است. | این کتاب، نوشته [[ابوالقاسم علی بن حمزه بصری]] (م 375ق)، از عالمان ادبیات و لغت است. | ||
این اثر نیز توسط عبدالعزیز میمنی راجکوتی تحقیق شده است. | |||
این اثر نیز توسط [[راجکوتی، عبدالعزیز میمنی|عبدالعزیز میمنی راجکوتی]] تحقیق شده است. | |||
اثر یادشده در تصحیح اغلاطی است که در سخنان و نوشته‌های برخی از عالمان مشهور و متقدم لغت و ادبیات راه یافته است<ref>ر.ک: بوسنینه، منجى، ج3، ص539</ref>. | اثر یادشده در تصحیح اغلاطی است که در سخنان و نوشته‌های برخی از عالمان مشهور و متقدم لغت و ادبیات راه یافته است<ref>ر.ک: بوسنینه، منجى، ج3، ص539</ref>. | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۳: | ||
نویسنده نام این کتاب را در آغاز اثر، با عنوان «التنبيهات علی أغلاط الرواة في كتب اللغة المصنفات» ذکر کرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص79</ref>؛ بااین‌وجود در برخی ازمنابع کتاب‌شناسی و تراجم با نام «التنبيهات علی أغاليط الرواة» از آن یاد شده است<ref>ر.ک: کحاله، عمر رضا، ج7، ص83؛ سزگین، فؤاد، ج8، ص252</ref>. | نویسنده نام این کتاب را در آغاز اثر، با عنوان «التنبيهات علی أغلاط الرواة في كتب اللغة المصنفات» ذکر کرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص79</ref>؛ بااین‌وجود در برخی ازمنابع کتاب‌شناسی و تراجم با نام «التنبيهات علی أغاليط الرواة» از آن یاد شده است<ref>ر.ک: کحاله، عمر رضا، ج7، ص83؛ سزگین، فؤاد، ج8، ص252</ref>. | ||
این کتاب در اصل مشتمل بر رد و نقد نویسنده بر اغلاط برخی از عالمان ادبیات و لغت مانند ابوزیاد | این کتاب در اصل مشتمل بر رد و نقد نویسنده بر اغلاط برخی از عالمان ادبیات و لغت مانند [[کلابی|ابوزیاد کلابی]]، [[ابن اعرابی، ابوعبدالله محمد بن زیاد|ابن اعرابی]]، [[شیبانی، اسحاق بن مرار|ابوعمرو شیبانی،]] [[ابن سکیت، یعقوب بن اسحاق|ابن سکیت]]، [[دینوری، احمد بن داود|ابوحنیفه دینوری]]، [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]]، [[ابوعبید، قاسم بن سلام|القاسم بن سلام]]، [[ابن ولاد، احمد بن محمد|ابن ولاد نحوی]]، [[ثعلبی، احمد بن محمد|ثعلب]] و [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]] در آثارشان است<ref>ر.ک: بوسنینه، منجی، ج3، ص539؛ مقدمه بخش دوم کتاب، ص69</ref>. | ||
اثر یادشده در حقیقت حاوی هشت بخش بوده که سه بخش اول آن به دلایلی از بین رفته است. بخش‌های باقی‌مانده از آن، به‌جز مواردی در این کتاب بر اساس ترتیب نویسنده آمده است<ref>ر.ک: مقدمه بخش دوم کتاب، ص69-70؛ متن کتاب، ص90</ref>. | اثر یادشده در حقیقت حاوی هشت بخش بوده که سه بخش اول آن به دلایلی از بین رفته است. بخش‌های باقی‌مانده از آن، به‌جز مواردی در این کتاب بر اساس ترتیب نویسنده آمده است<ref>ر.ک: مقدمه بخش دوم کتاب، ص69-70؛ متن کتاب، ص90</ref>. | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۹: | ||
بر اساس شواهد و قراین موجود در کتاب، مطالب آخر این نسخه از اثر ناقص است<ref>ر.ک: مقدمه بخش دوم کتاب، ص70</ref>. | بر اساس شواهد و قراین موجود در کتاب، مطالب آخر این نسخه از اثر ناقص است<ref>ر.ک: مقدمه بخش دوم کتاب، ص70</ref>. | ||
نویسنده، هریک از آثار نویسندگان ذکرشده را در بخشی از این کتاب مورد توجه قرار داده است. وی نخست به کتاب کامل ابوالعباس محمد بن یزید | نویسنده، هریک از آثار نویسندگان ذکرشده را در بخشی از این کتاب مورد توجه قرار داده است. وی نخست به کتاب کامل [[مبرد، محمد بن یزید|ابوالعباس محمد بن یزید ثمالی]]، معروف به [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]] پرداخته و ضمن ذکر اشتباهات لغوی وی آنها را تصحیح نموده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص91</ref>. به دنبال آن از کتاب «[[اختيار فصيح الكلام]]» نوشته [[احمد بن یحیی بن ثعلب]] سخن گفته و ضمن اشاره به اهمیت این کتاب مختصر، به برخی از مطالبی که در آن است توجه داده است<ref>ر.ک: همان، ص177</ref>. بخش یگر اثر به توضیح و بیان اشتباهات لغوی کتاب «[[الغريب المصنف]]» نوشته [[ابوعبید، قاسم بن سلام|قاسم بن سلام]] اختصاص یافته است<ref>ر.ک: همان، ص189</ref>. اشاره به اغلاط کتاب «[[اصلاح المنطق|إصلاح المنطق]]» نوشته [[ابن سکیت، یعقوب بن اسحاق|ابویوسف یعقوب بن اسحاق سکیت]]، مطالب بخش دیگر اثر است<ref>ر.ک: همان، ص275</ref>. در آخر کتاب «[[المقصور و الممدود]]» [[ابن ولاد، احمد بن محمد|محمد بن ولاد]] مورد توجه قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص325</ref>. | ||
لازم به ذکر است در مواردی هریک از ردیه‌های این اثر با نام اثری مستقل به نویسنده نسبت داده شده است؛ مانند «تنبيهات علي بن حمزة علی ما في الغريب المصنف من أغلاط»؛ این در حالی است که این‌گونه موارد در حقیقت ابوابی از کتاب مورد بحث است<ref>ر.ک: بوسنینه، منجی، ج3، ص539</ref>. | لازم به ذکر است در مواردی هریک از ردیه‌های این اثر با نام اثری مستقل به نویسنده نسبت داده شده است؛ مانند «تنبيهات علي بن حمزة علی ما في الغريب المصنف من أغلاط»؛ این در حالی است که این‌گونه موارد در حقیقت ابوابی از کتاب مورد بحث است<ref>ر.ک: بوسنینه، منجی، ج3، ص539</ref>. | ||