۱۰۶٬۸۹۷
ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (Hbaghizadeh صفحهٔ احمد یسوی را بدون برجایگذاشتن تغییرمسیر به یسوی، احمد منتقل کرد) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
}} | }} | ||
''' اَحْمَدْ یَسَوی، فرزند ابراهیم '''(د ۵۶۲ق/ ۱۱۶۷م)، صوفی بزرگ ترک. | ''' اَحْمَدْ یَسَوی، فرزند ابراهیم '''(د ۵۶۲ق/ ۱۱۶۷م)، صوفی بزرگ ترک. | ||
==زادگاه، ولادت== | ==زادگاه، ولادت== | ||
خط ۷۱: | خط ۶۹: | ||
برخی، رضیالدین علی لالای سمرقندی (د ۶۴۲ق) را مصاحب خواجه احمد دانستهاند و همچنین حاجی بکتاش ولی را از اصحاب او شمردهاند و برخی دیگر نیز احمد را از شاگردان خواجه بهاءالدین نقشبندی میدانند که هیچیک از این اقوال از نظر تاریخی صحیح نیست. | برخی، رضیالدین علی لالای سمرقندی (د ۶۴۲ق) را مصاحب خواجه احمد دانستهاند و همچنین حاجی بکتاش ولی را از اصحاب او شمردهاند و برخی دیگر نیز احمد را از شاگردان خواجه بهاءالدین نقشبندی میدانند که هیچیک از این اقوال از نظر تاریخی صحیح نیست. | ||
در | |||
در [[روضة الصفا (چاپ سنگی)|روضة الصفا]] و به تبع آن در [[تاريخ حبيب السير في اخبار افراد بشر|حبیبالسیر]] نسبت خواجه احمد به صورت نسوی آورده شده که بیشک ناشی از اشتباه کاتبان است. | |||
نام برخی از مریدان و خلفای خواجه احمد نیز در کتابهای تاریخی و تذکرهها آورده شده است، ازجمله منصور آتا (د ۵۹۴ق/ ۱۱۹۸م)، پسر ارسلان بابا، سعید آتاخوارزمی (د ۶۱۵ق/ ۱۲۱۸م) و سلیمان حکیم آتا (د ۵۸۲ق/ ۱۱۸۶م) که کلمات حکمتآمیز خود را به زبان ترکی بیان کرده است و میتوان او را معروفترین خلیفۀ احمد یسوی در میان ترکان دانست. صوفی محمد دانشمند را نیز یکی از خلفای او دانستهند. | نام برخی از مریدان و خلفای خواجه احمد نیز در کتابهای تاریخی و تذکرهها آورده شده است، ازجمله منصور آتا (د ۵۹۴ق/ ۱۱۹۸م)، پسر ارسلان بابا، سعید آتاخوارزمی (د ۶۱۵ق/ ۱۲۱۸م) و سلیمان حکیم آتا (د ۵۸۲ق/ ۱۱۸۶م) که کلمات حکمتآمیز خود را به زبان ترکی بیان کرده است و میتوان او را معروفترین خلیفۀ احمد یسوی در میان ترکان دانست. صوفی محمد دانشمند را نیز یکی از خلفای او دانستهند. | ||
خط ۸۳: | خط ۸۴: | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
1. دیوان حکمت، | 1.دیوان حکمت، | ||
مشهورترین اثر خواجه احمد یسوی است. | مشهورترین اثر خواجه احمد یسوی است. | ||
که در آن مطالب و مضامین صوفیانه را به زبان ترکی جغتایی به نظم کشیده است. ترکان شرقی به اشعاری که به شیوۀ سخن احمد یسوی سروده شده باشد، «حکمت» میگویند، و حکمت به معنی اشعار دینی است. | که در آن مطالب و مضامین صوفیانه را به زبان ترکی جغتایی به نظم کشیده است. ترکان شرقی به اشعاری که به شیوۀ سخن احمد یسوی سروده شده باشد، «حکمت» میگویند، و حکمت به معنی اشعار دینی است. | ||
دیوان حکمت به ۶۹ بخش تقسیم، و هر بخش یک یک حکمت نامیده شده است و از آغاز تا پایان همه حکمت و اندرز و وصیت است. | |||
دیوان حکمت به ۶۹ بخش تقسیم، و هر بخش یک یک حکمت نامیده شده است و از آغاز تا پایان همه حکمت و اندرز و وصیت است. | |||
در این کتاب در کنار نکات مربوط به مبانی دینی، اصول کلی انسانیت، محبت، شفقت و حسن روابط اجتماعی در قالب شعر بیان شده است، هم در دیوان حکمت و هم در دیگر آثار احمد، توجه خاص به ۴ رکن اساسی سلوک، یعنی شریعت، طریقت، حقیقت و معرفت آشکار است. | در این کتاب در کنار نکات مربوط به مبانی دینی، اصول کلی انسانیت، محبت، شفقت و حسن روابط اجتماعی در قالب شعر بیان شده است، هم در دیوان حکمت و هم در دیگر آثار احمد، توجه خاص به ۴ رکن اساسی سلوک، یعنی شریعت، طریقت، حقیقت و معرفت آشکار است. | ||
در سالهای اخیر ترجمه و تفسیر دیوان حکمت به زبان قزاقی مورد توجه قرار گرفت. | در سالهای اخیر ترجمه و تفسیر دیوان حکمت به زبان قزاقی مورد توجه قرار گرفت. | ||
در ۱۹۹۰م ترجمهای به قلم بیتنف در مجلۀ «قزاقستان مرکزی» منتشر شد و در ۱۹۹۱م گزیدهای با عنوان «چهل حکمت» به قلم ایماژانف انتشار یافت. | در ۱۹۹۰م ترجمهای به قلم بیتنف در مجلۀ «قزاقستان مرکزی» منتشر شد و در ۱۹۹۱م گزیدهای با عنوان «چهل حکمت» به قلم ایماژانف انتشار یافت. | ||
دیوان حکمت یکبار در استانبول (۱۸۹۷م)، ۴ بار در قازان و یکبار به صورت سنگی در تاشکند به چاپ رسید. | دیوان حکمت یکبار در استانبول (۱۸۹۷م)، ۴ بار در قازان و یکبار به صورت سنگی در تاشکند به چاپ رسید. | ||
نیز دیوان حکمت به خط سیریلی به کوشش قاراتایف و دیگران و با مقدمۀ محمدرحیم یارمحمد اوغلی در آلماتی (۱۹۹۳م) چاپ شده است. ضمیمۀ این دیوان، «مناجاتنامۀ» احمد یسوی و نیز ترجمۀ دیوان و «مناجاتنامه» به زبان قزاقی نیز به طبع رسیده، و در آخر آن فرهنگی از اصطلاحات دیوان حکمت آمده است. | نیز دیوان حکمت به خط سیریلی به کوشش قاراتایف و دیگران و با مقدمۀ محمدرحیم یارمحمد اوغلی در آلماتی (۱۹۹۳م) چاپ شده است. ضمیمۀ این دیوان، «مناجاتنامۀ» احمد یسوی و نیز ترجمۀ دیوان و «مناجاتنامه» به زبان قزاقی نیز به طبع رسیده، و در آخر آن فرهنگی از اصطلاحات دیوان حکمت آمده است. | ||
اهمیت این دیوان بیشتر از آن جهت است که یکی از نخستین نمونههای شعر عرفانی ترکی را در بر دارد و از قدیمترین آثار منظوم ادبیات ترک بهشمار میرود. | اهمیت این دیوان بیشتر از آن جهت است که یکی از نخستین نمونههای شعر عرفانی ترکی را در بر دارد و از قدیمترین آثار منظوم ادبیات ترک بهشمار میرود. | ||
2. «مناجاتنامه»، | 2.«مناجاتنامه»، | ||
که ضمیمۀ دیوان حکمت آورده شده، و مشتمل بر ۶۸ بیت به ترکی جغتایی است. | که ضمیمۀ دیوان حکمت آورده شده، و مشتمل بر ۶۸ بیت به ترکی جغتایی است. | ||
اثری دیگر با عنوان «فقرنامه»، به احمد یسوی نسبت دادهاند که در بعضی از نسخههای چاپی دیوان حکمت نیز به چاپ رسیده است، اما این رساله در حقیقت مقدمهای است به نثر بر دیوان که به بعضی از نسخههای آن ضمیمه شده، و تالیف آن از احمد یسوی نیست، بلکه در دورههای بعد کسانی که دیوان او را گرد آوردهاند، آن را نوشته و در دورههای بعد کسانی که دیوان او را گرد آوردهاند، آن را نوشته و در دیوان جای دادهاند. | اثری دیگر با عنوان «فقرنامه»، به احمد یسوی نسبت دادهاند که در بعضی از نسخههای چاپی دیوان حکمت نیز به چاپ رسیده است، اما این رساله در حقیقت مقدمهای است به نثر بر دیوان که به بعضی از نسخههای آن ضمیمه شده، و تالیف آن از احمد یسوی نیست، بلکه در دورههای بعد کسانی که دیوان او را گرد آوردهاند، آن را نوشته و در دورههای بعد کسانی که دیوان او را گرد آوردهاند، آن را نوشته و در دیوان جای دادهاند. | ||
متن «فقرنامه» را کمال ارسلان با بررسی مفصل در ویژگیهای زبان آن، چاپ کرده است. | متن «فقرنامه» را کمال ارسلان با بررسی مفصل در ویژگیهای زبان آن، چاپ کرده است. | ||
<ref>هاشمپور سبحانی، توفیق، ج7، ص118-116</ref>. | <ref>هاشمپور سبحانی، توفیق، ج7، ص118-116</ref>. |