کشف الصلصلة عن وصف الزلزلة: تفاوت میان نسخه‌ها

'''كشف الصلصلة عن وصف الزلزلة'''، اثر جلال‌الدین سیوطی (متوفی 911ق)، جامع‌ترین کتابی است که در فرهنگ اسلامی، درباره زلزله نگاشته شده است.

مصحح و محقق کتاب، محمد کمال‌الدین عزالدین، در بخش اول کتاب، به‌تفصیل به زندگی، شخصیت و آثار سیوطی و رابطه او با دیگر عالمان پرداخته و در بخش دوم، متن اصلی کتاب را آورده است. برخی از عناوین این بخش، عبارتند از: آنچه درباره حقیقت زلزله آمده است؛ اولین زلزله‌ای که در جهان رخ داده است؛ آنچه درباره سبب زلزله آمده است<ref>ر.ک: هاشمی لشنلو، میرحمید؛ موسوی، آرش، ص436</ref>.

تبیین سیوطی از زلزله در این کتاب، نه تبیینی علمی و طبیعی، بلکه تبیینی دینی و فراطبیعی است. وی با ارجاع به منابع روایی و تفسیری، حقیقت و منشأ زلزله را در انگاره کوه قاف می‌جوید؛ انگاره‌ای که ریشه‌های اساطیری پیشااسلامی داشت و نزد مسلمانان دوره میانه، جامه‌ای دینی و اسلامی به خود گرفت<ref>ر.ک: همان، ص443</ref>.

سیوطی تبیین حکمای مسلمان از زلزله را که مبتنی بر اندیشه‌های ارسطو است، نادرست می‌شمارد، اما هر آنچه در منابع روایی و تفسیری آمده را دربست می‌پذیرد. او سبب زلزله را هم با استناد به روایاتی از صدر اسلام، ناشی از اعمال و رفتارهای ناروا و ناشایست بندگان می‌داند<ref>ر.ک: همان، ص444</ref>.

فهرست سال‌شمار سیوطی از زلزله‌های دوره اسلامی هم اگرچه کامل نیست، اما با تکیه بر آن و تکمیل آن با مراجعه به دیگر گزارش‌ها و داده‌های منابع تاریخی، به‌ویژه تاریخ‌های عمومی و محلی، می‌توان تاریخ زلزله و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی آن بر جوامع مسلمان دوره میانه را بررسی کرد<ref>ر.ک: همان</ref>.