۱۰۶٬۳۳۳
ویرایش
ابن محبوب، حسن بن محبوب: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
''' ابن محبوب، حسن بن محبوب بن وهب بن جعفر بن وهب سَرّاد (زراد) بَجَلى ''' (149-224ق/776-839م)، از راویان امامى کوفه. طوسى کنیه او را ابوعلى آورده است. | ''' ابن محبوب، حسن بن محبوب بن وهب بن جعفر بن وهب سَرّاد (زراد) بَجَلى ''' (149-224ق/776-839م)، از راویان امامى کوفه. طوسى کنیه او را ابوعلى آورده است. | ||
اطلاعات درباره زندگى وی برگرفته از گفته‌های نواده او جعفر بن محمد بن حسن است که توسط کشى نقل شده است. وهب جد اعلای حسن بنده‌ای از «سِند» بود که به زره‌سازی اشتغال داشت و توسط جریر بن عبدالله بجلى، صحابى پیامبر(ص)، آزاد گشته بود. دادن نسبت سراد (زره ساز) و بجلى به ابن محبوب، به همین مناسبت بوده است. | اطلاعات درباره زندگى وی برگرفته از گفته‌های نواده او جعفر بن محمد بن حسن است که توسط [[کشی، محمد بن عمر|کشى]] نقل شده است. وهب جد اعلای حسن بنده‌ای از «سِند» بود که به زره‌سازی اشتغال داشت و توسط جریر بن عبدالله بجلى، صحابى پیامبر(ص)، آزاد گشته بود. دادن نسبت سراد (زره ساز) و بجلى به ابن محبوب، به همین مناسبت بوده است. | ||
==روایات ابن محبوب== | ==روایات ابن محبوب== | ||
تاریخ وفات و عمر او نیز در همین سند گزارش شده، ولى وجود نام بعضى از محدثان متقدم چون ابوحمزه ثمالى (د 150ق) در مرتبه شیوخ ابن محبوب در پاره‌ای از اسانید، موجب شده تا رجالیان معاصر در صحت آن‌ها تردید نمایند. | تاریخ وفات و عمر او نیز در همین سند گزارش شده، ولى وجود نام بعضى از محدثان متقدم چون [[ابوحمزه ثمالی، ثابت بن دینار|ابوحمزه ثمالى]] (د 150ق) در مرتبه شیوخ ابن محبوب در پاره‌ای از اسانید، موجب شده تا رجالیان معاصر در صحت آن‌ها تردید نمایند. | ||
البته باید در نظر داشت که جز روایت ابن محبوب از ابوحمزه که از همان سده 3ق/9م توجه اهل فن را جلب کرده و موجب شده بود تا برخى در امانت ابن محبوب تردید کنند ، دقت دیگر اسانید اندکى که در آن‌ها ابن محبوب از رجال هم طبقه ابوحمزه روایت کرده، نیز مى‌تواند مورد تردید قرار گیرد. | البته باید در نظر داشت که جز روایت ابن محبوب از ابوحمزه که از همان سده 3ق/9م توجه اهل فن را جلب کرده و موجب شده بود تا برخى در امانت ابن محبوب تردید کنند ، دقت دیگر اسانید اندکى که در آن‌ها ابن محبوب از رجال هم طبقه ابوحمزه روایت کرده، نیز مى‌تواند مورد تردید قرار گیرد. | ||
درباره روایت ابن محبوب از امام صادق(ع) که در دو سند دیده مى‌شود، این را نیز باید افزود که آن هر دو مستند فاقد دقت کافى شمرده مى‌شوند. | درباره روایت ابن محبوب از [[امام جعفر صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] که در دو سند دیده مى‌شود، این را نیز باید افزود که آن هر دو مستند فاقد دقت کافى شمرده مى‌شوند. | ||
در ضمن، شاید بتوان روایات او از رجال این طبقه را نوعى ارسال در سند دانست که در آن زمان میان راویان امامى چندان غریب نمى‌نمود. بنابراین در مورد کسانى که نام آنان در اسانید روایات پس از ابن محبوب قرار گرفته، نمى‌توان با قاطعیت نظر داد که شیوخ بى‌واسطه او بوده‌اند، چنانکه درباره نام‌های واقع شده پیش از ابن محبوب نیز مى‌توان تردید کرد که راویان مستقیم او بوده باشند. | در ضمن، شاید بتوان روایات او از رجال این طبقه را نوعى ارسال در سند دانست که در آن زمان میان راویان امامى چندان غریب نمى‌نمود. بنابراین در مورد کسانى که نام آنان در اسانید روایات پس از ابن محبوب قرار گرفته، نمى‌توان با قاطعیت نظر داد که شیوخ بى‌واسطه او بوده‌اند، چنانکه درباره نام‌های واقع شده پیش از ابن محبوب نیز مى‌توان تردید کرد که راویان مستقیم او بوده باشند. | ||
به هر روی طوسى در الفهرست روایت او را از 60 تن از اصحاب امام صادق(ع) مورد تأیید قرار داده و در فهرست‌هایى که بر اساس اسانید روایات تنظیم شده، به ویژه در اسانید الحسن بن محبوب اثر شبیری | به هر روی [[طوسی، محمد بن حسن|طوسى]] در [[الفهرست (طوسی)|الفهرست]] روایت او را از 60 تن از اصحاب [[امام جعفر صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] مورد تأیید قرار داده و در فهرست‌هایى که بر اساس اسانید روایات تنظیم شده، به ویژه در [[اسانید الحسن بن محبوب]] اثر [[شبیری زنجانی، سید موسی|شبیری زنجانى]]، شمار کسانى که ابن محبوب از آنان روایت کرده، بسیار بیش از این تعداد است و در میان آنان نام رجالى چون على بن رئاب، هشام بن سالم جوالیقى، عبدالله بن سنان، علاء بن رزین، محمد بن نعمان صاحب الطاق، عبدالله بن بکیر، على بن ابى حمزه بطائنى، حسن بن صالح بن حى و ابوالجارود زیاد بن منذر به چشم مى‌خورد. | ||
با اینکه نام او را در میان اصحاب امام کاظم (ع) آورده‌اند، ولى روایتى که ابن محبوب به طور روشن از آن امام نقل کند، دیده نمى‌شود. | با اینکه نام او را در میان اصحاب امام کاظم(ع) آورده‌اند، ولى روایتى که ابن محبوب به طور روشن از آن امام نقل کند، دیده نمى‌شود. | ||
درباره امام رضا(ع) علاوه بر اینکه ابن ندیم و طوسى او را از اصحاب وی شمرده‌اند، روایاتى از ابن محبوب به نقل از آن امام (ع) در دست است که در اکثر آن‌ها تصریح شده که ارتباط به صورت مکاتبه بوده است؛ اما اینکه ابن | درباره [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] علاوه بر اینکه [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن ندیم]] و [[طوسی، محمد بن حسن|طوسى]] او را از اصحاب وی شمرده‌اند، روایاتى از ابن محبوب به نقل از آن امام (ع) در دست است که در اکثر آن‌ها تصریح شده که ارتباط به صورت مکاتبه بوده است؛ اما اینکه [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن ندیم]]، ابن محبوب را از صحاب امام جواد(ع) نیز شمرده، در منابع دیگر تأیید نشده است. | ||
==راویان== | ==راویان== | ||
در مورد روایت کنندگان از ابن محبوب باید گفت در اسانید روایات نام نزدیک به 100 تن به عنوان راوی حدیث از وی دیده مى‌شود که از مشاهیر آنان حسین بن سعید | در مورد روایت کنندگان از ابن محبوب باید گفت در اسانید روایات نام نزدیک به 100 تن به عنوان راوی حدیث از وی دیده مى‌شود که از مشاهیر آنان [[کوفی اهوازی، حسین بن سعید|حسین بن سعید اهوازی]]، [[ابراهیم بن هاشم قمى]]، [[برقی، احمد بن محمد|احمد بن ابى‌عبدالله برقى]]، احمد بن محمد سیاری، [[ابن شاذان، فضل بن شاذان|فضل بن شاذن]]، [[ثقفی، ابراهیم بن محمد|ابراهیم بن محمد ثقفى]]، محمد بن حسین بن ابى الخطاب و [[اشعری قمی، احمد بن محمد|احمد بن محمد بن عیسى اشعری]] شایان ذکرند. | ||
==اصحاب اجماع== | ==اصحاب اجماع== | ||
کشى او را، به قول ارجح، پنجمین نفر از شش تن اصحاب اجماع در میان اصحاب امام کاظم(ع) و امام رضا(ع) شمرده است. | [[کشی، محمد بن عمر|کشى]] او را، به قول ارجح، پنجمین نفر از شش تن اصحاب اجماع در میان اصحاب امام کاظم(ع) و [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] شمرده است. | ||
طوسى نیز او را توثیق کرده و از ارکان اربعه درعصر خود شمرده است و نیز در روایات آمده که امام رضا(ع) او را ثنا گفته است. | [[طوسی، محمد بن حسن|طوسى]] نیز او را توثیق کرده و از ارکان اربعه درعصر خود شمرده است و نیز در روایات آمده که [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] او را ثنا گفته است. | ||
==فقه روایی== | ==فقه روایی== | ||
در منابع پیشین چون رجال کشى از ابن محبوب به عنوان فقیه یاد شده و عناوین آثار یافت نشده او نیز این نکته را تأیید مى‌کند، اما عنوان فقیه را در این مورد باید به عرصه فقه روایى محدود شمرد. | در منابع پیشین چون [[اختيار معرفة الرجال (تصحیح مصطفوی)|رجال کشى]] از ابن محبوب به عنوان فقیه یاد شده و عناوین آثار یافت نشده او نیز این نکته را تأیید مى‌کند، اما عنوان فقیه را در این مورد باید به عرصه فقه روایى محدود شمرد. | ||
== خاندان ابن محبوب== | == خاندان ابن محبوب== | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۳: | ||
را نام برد. | را نام برد. | ||
همچنین طوسى از اثری دیگر با عنوان النوادر که در حدود هزار برگ بوده، یاد کرده که رابطه آن با کتاب المشیخه قابل تأمل است. | همچنین [[طوسی، محمد بن حسن|طوسى]] از اثری دیگر با عنوان النوادر که در حدود هزار برگ بوده، یاد کرده که رابطه آن با کتاب المشیخه قابل تأمل است. | ||
ابن محبوب به عنوان راوی آثار سلف نیز نقش بسزایى ایفا کرده و بسیاری از اصول و مصنفات شیعه از طریق او به آیندگان رسیده است. | ابن محبوب به عنوان راوی آثار سلف نیز نقش بسزایى ایفا کرده و بسیاری از اصول و مصنفات شیعه از طریق او به آیندگان رسیده است. | ||
شایان ذکر است که جز چند مورد، همه موارد مذکور در الفهرست طوسى و الرجال نجاشى برگرفته از فهرست ابن بَطه قمى بوده و وی آن‌ها را به واسطه احمد بن محمد بن عیسى اشعری از ابن محبوب روایت کرده است<ref> بخش فقه، علوم قرآنى و حدیث، ج4، ص586-585</ref>. | شایان ذکر است که جز چند مورد، همه موارد مذکور در [[الفهرست (طوسی)|الفهرست طوسى]] و [[رجال النجاشي|الرجال نجاشى]] برگرفته از فهرست ابن بَطه قمى بوده و وی آن‌ها را به واسطه [[اشعری قمی، احمد بن محمد|احمد بن محمد بن عیسى اشعری]] از ابن محبوب روایت کرده است<ref> بخش فقه، علوم قرآنى و حدیث، ج4، ص586-585</ref>. | ||
| | ||
== پانویس== | == پانویس== | ||