پرش به محتوا

ابن فاتک، مبشر بن فاتک: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'رده:اسفند(98)' به '')
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۰: خط ۴۰:
وى در ايام حكومت ظاهر و مستنصر، از حاكمان فاطمى مصر، جايگاه ارزنده‌اى داشت. با این حال نه از سال تولد او گزارش نقل شده و نه سال وفات او، هرچند با توجه به اساتيد او مى‌توان به تاريخ تقريبى زندگى او دست يافت.
وى در ايام حكومت ظاهر و مستنصر، از حاكمان فاطمى مصر، جايگاه ارزنده‌اى داشت. با این حال نه از سال تولد او گزارش نقل شده و نه سال وفات او، هرچند با توجه به اساتيد او مى‌توان به تاريخ تقريبى زندگى او دست يافت.


== اساتید ==
== علوم،اساتید ==
از جمله اساتيد او مى‌توان به رياضى‌دان بزرگ اسلامى، [[ابن هیثم، محمد بن حسن|ابوعلى محمّد بن حسن بن هيثم]] (متوفى 430ق)، ابوالحسن معروف به ابن آمدى و [[ابوالحسن على بن رضوان]] (متوفى 453ق) اشاره كرد. با توجه به این تاريخ‌ها مى‌توان گفت به احتمال زياد وى در دهه اول قرن پنجم ديده به جهان گشوده است.


اما در زمینه تحصيل او بايد گفت وى علوم هيأت و رياضى را از محضر ابن هيثم فراگرفت و در زمینه فلسفه و حكمت به تلمذ نزد ابن آمدى پرداخت و دانش پزشكى را از طبيب مشهور مصرى، ابن رضوان آموخت.
ابن‌ فاتک در علوم‌ بسياری دست‌ داشت‌: از جمله‌ ادب‌، تاريخ‌، علم‌ سِيّر و نيز در منطق‌ و ديگر اجزای حكمت‌ تأليفاتى‌ داشت‌ كه‌ در ميان‌ حكما مشهور بود.
 
چنانكه‌ از تأليفاتش‌ برمى‌آيد بيشترين‌ آن‌ها را آثار طبى‌ و منطقى‌ و فلسفى‌ تشكيل‌ مى‌داده‌ است‌.
 
در هيأت‌ و رياضيات‌ شاگرد ابن‌ هيثم‌ رياضى‌دان‌ و مهندس‌ بزرگ‌ مسلمان‌ بود [كه‌ برای مطالعه‌ و اجرای عمليات‌ بستن‌ سدی بر روی رودخانه نيل‌ به‌ مصر سفر كرده‌ بود] و حكمت‌ و فلسفه‌ را از ابن‌ آمدی آموخت‌.
 
به‌ گفته ابن‌ ابى‌ اصيبعه‌ به‌ صناعت‌ طب‌ نيز پرداخت‌ و ملازمت‌ ابن‌ رضوان‌ طبيب‌ مشهور مصری را اختيار كرد، اما از اشتغال‌ او به‌ مداوای بيماران‌ گزارشى‌ نقل‌ نشده‌ است‌، اگرچه‌ به‌ نظر مى‌رسد كه‌ وی به‌ تدريس‌ و تأليف‌ كتب‌ طبى‌ نيز مى‌پرداخته‌ است‌. با توجه‌ به‌ اين‌ گزارش‌ قفطى كه‌ مى‌گويد: علمای زمان‌ از وی طلب‌ افاضه‌ و افاده علمى‌ داشتند و او نيز جهت‌ طالبان‌ حلقه درسى‌ تشكيل‌ مى‌داد و دانشهای خويش‌ را در اختيار آنان‌ مى‌گذاشت‌.
 
از همين‌ نكته‌ كه‌ خواستاران‌ درس‌ ابن‌ فاتک شاگردان‌ معمولى‌ نبوده‌، بلكه‌ خود از علمای زمان‌ به‌ شمار مى‌رفتند، مرتبه بلند وی در دانش‌ها و آراء او هويداست‌.
 
با توجه‌ به‌ نكات‌ فوق‌ و گزارشهای بعدی، ابن‌ فاتک را صاحب‌ شخصيتى‌ سخت‌ مجذوب‌ِ علوم‌ و معارف‌ مى‌يابيم‌ كه‌ به‌ نشر و ترويج‌ آن‌ها مى‌كوشيد. زمانى‌ كه‌ تأليفى‌ در دست‌ نداشت‌، به‌ استنساخ‌ آثار متقدمان‌ مى‌پرداخت‌ و جاذبه علم‌ و مباحثات‌ علمى‌ و تصنيف‌ و تأليف‌ و كتابت‌ آثار گذشتگان‌ بر او چنان‌ بود كه‌ حتى‌ از توجه‌ به‌ امور شخصى‌ و خانوادگى‌ نيز غفلت‌ مى‌كرد. ابن‌ ابى‌ اصيبعه‌ از قول‌ شيخ‌ سديدالدين‌ منطقى‌ نقل‌ مى‌كند كه‌ ابن‌ فاتک كتابخانه‌ای بزرگ‌ داشت‌ و به‌ مجرد رسيدن‌ به‌ خانه‌ به‌ آنجا مى‌رفت‌ و مشغول‌ مطالعه‌ و تأليف‌ مى‌شد. همسر وی كه‌ از خاندان‌ دولتمردان‌ بود، از اين‌ بى‌توجهى‌ ابن‌ فاتک به‌ خود رنجشى‌ داشت‌ و به‌ همين‌ سبب‌ بلافاصله‌ پس‌ از وفات‌ او با كنيزان‌ خود به‌ كتابخانه‌ رفت‌ و همه كتاب‌های او را در حوض‌ بزرگ‌ خانه‌ انداخت‌. اين‌ چنين‌ بود كه‌ ابن‌ ابى‌ اصيبعه‌ بسياری از اين‌ كتاب‌ها را كه‌ بر اثر آب‌ خراب‌ شده‌ بودند، بعدها ديده‌ بود.
 
از ابن‌ فاتک دختری بر جای ماند كه‌ در اسكندريه‌ احاديث‌ نبوی را روايت‌ مى‌كرد<ref>بخش علوم، ج4، ص367-366</ref>..


== شاگردان ==
== شاگردان ==
خط ۵۴: خط ۶۵:
==آثار==
==آثار==


وى بسيار اهل نویسندگى بود، به گونه‌اى كه نقل شده چنان به کتاب و نویسندگى علاقه داشت كه سبب شده بود به همسرش چندان توجهى نكند. از این رو نقل شده كه پس از مرگ، همسرش تمامى کتاب‌هاى وى را در رودخانه ريخت و با این كار انتقام خود را از کتاب‌ها گرفت. به هر حال این تأليفات از وى گزارش شده است:
وى بسيار اهل نویسندگى بود، به گونه‌اى كه نقل شده چنان به کتاب و نویسندگى علاقه داشت و این تأليفات از وى گزارش شده است:


# البداية في المنطق.
# البداية في المنطق.
خط ۶۳: خط ۷۴:


از میان آثار او، تنها کتاب مختار الحكم و محاسن الكلم به دست ما رسيده است.
از میان آثار او، تنها کتاب مختار الحكم و محاسن الكلم به دست ما رسيده است.
==منابع مقاله==
[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/2676 بخش علوم، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1378]


==وابسته‌ها==
==وابسته‌ها==
۱٬۵۹۴

ویرایش