الإجماع: تفاوت میان نسخه‌ها

'''الإجماع'''، نوشته عالم شافعی و مفسر قرآن سده چهارم محمد بن ابراهیم نیشابوری، معروف به ابن منذر نیشابوری (متوفی 318ق)، از نخستین کتب فقهی اصولی اوست. تحقیق و مقدمه این اثر به قلم ابوحماد صغیر احمد بن محمد حنیف است.

اطلاع و احاطه ابن منذر بر اختلاف و اتفاق فقها در مسائل گوناگون، بی‌شک از جهات شایان توجه شخصیت فقهی اوست، تا حدی که نووی یادآور شده که علمای مذاهب مختلف به گفته او اعتماد داشته و نظر او در بیان آراء مذاهب گوناگون مورد قبول عامه بوده است. او در عین نقل آراء، به بررسی در آنها نیز می‌پرداخته و در این باب کسی را یارای رقابت با وی نبوده است. کتاب «الإجماع» ابن منذر که درباره اتفاق ‌نظر علمای مذاهب در مسائل فقهی تألیف شده، این گفته را مستند می‌سازد، و وجود نظرات فقیهانی چون: ابن ابی‌لیلی از اصحاب رأی، حسن بن صالح، اوزاعی و یعقوب بن ابراهیم از اصحاب حدیث مؤید آگاهی وی بر مذاهبی جز مذاهب چهارگانه است<ref>ر.ک: حاج منوچهری، فرامرز، ج4، ص702</ref>‏.

آن‌گونه که در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی آمده، «الإجماع»، کم‌حجم‌ترین اثر ابن منذر در زمینه فقه بوده و مشتمل بر 765 مسئله است. این اثر بدون شک از نخستین کتب فقهی است که از بین نرفته است. «الإجماع» بار نخست در 1985م به چاپ رسیده و سه چاپ انتقادی آن نیز توسط عبدالله عمر بارودی، محمدعلی قطب و فؤاد عبدالمنعم احمد منتشر شده است. این چاپ 767 مسئله را در بر دارد<ref>ر.ک: همان</ref>‏. البته محقق نسخه حاضر، نخستن چاپ را در سال 1402ق/1982م دانسته است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص7</ref>‏.